Γράφει η Αναστασία Πάπαρη
Δρ Αρχιτέκτων - Πολεοδόμος
Την Τετάρτη 24 Μαΐου 2023, ήταν η Ευρωπαϊκή Ημέρα Πάρκων. Η Ομοσπονδία των Πάρκων της Ευρώπης (EUROPARK Federation) καλεί εφέτος τους Ευρωπαίους να «οικοδομήσουν πάνω στις ρίζες τους». Να εξερευνήσουν την κληρονομιά τους για τα Πάρκα και τις Προστατευμένες Περιοχές. Όπως αναφέρει, «ας ευαισθητοποιηθούμε για την ευθύνη, που έχουμε να διατηρήσουμε αυτή την φυσική και πολιτισμική κληρονομιά και ας ανακαλύψουμε πώς μπορούμε να οικοδομήσουμε πάνω σ’ αυτήν».
Τα σχεδιασμένα αστικά πάρκα εμφανίζονται με την Αναγέννηση στην Ευρώπη και έκτοτε αποτελούν στοιχείο αναπόσπαστο των πόλεων και προδιαγραφή για κάθε αστική ανάπτυξη ή / και επέκταση εντός και εκτός της ηπείρου μας.
Εξισορροπούν τους έντονους ρυθμούς ζωής στην πόλη, παρέχοντας ηρεμία, γαλήνη, αυτοσυγκέντρωση και σωματική ευεξία στους επισκέπτες τους. Όσοι κατοικούν κοντά σε πάρκα θεωρούνται προνομιούχοι, ενώ η συμβολή τους στην υψηλή ποιότητα ζωής αντανακλάται και στις αξίες γης και κτηρίων. Οι επισκέπτες του αστικού πάρκου φεύγουν αναζωογονημένοι και χαρούμενοι, με θετικές επιπτώσεις στην σωματική, την πνευματική και την ψυχική τους υγεία.
Τα αστικά πάρκα συμβάλλουν καθοριστικά και στην μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, οι οποίες παρουσιάζουν ένα μέγιστο στα κέντρα των πόλεων, αλλά και στις περιαστικές περιοχές, ειδικά σε περιοχές με παραγωγικές δραστηριότητες.
Τα αστικά πάρκα προσφέρουν και εξοικείωση με την ομορφιά. Είτε πρόκεται για πάρκα με αυστηρά σχήματα και λαβυρινθοειδείς διαμορφώσεις, είτε για πάρκα με ‘χαλαρές’ μορφές που μιμούνται την εξωαστική φύση, τα πάρκα διδάσκουν αισθητική και ενώνουν τον άνθρωπο με την φύση, ίσως και με το θείο.
Για την σχέση της ελληνικής πόλης με το αστικό πάρκο δεν μπορούμε να είμαστε πολύ υπερήφανοι. Οι σχετικές πολιτικές διαμόρφωσης ή αναβάθμισής τους στηρίζονται στην έννοια των ‘αστικών αναπλάσεων’ (‘urban renewals’
στην αγγλοσαξονική ορολογία), μια έννοια που έχει αποβληθεί από την σύγχρονη διεθνή βιβλιογραφία, καθώς συνδέθηκε με τα εκτεταμένες ‘αστικές ανανεώσεις’ της δεκαετίας του ‘60, απότοκες της Νεωτερικής Πολεοδομίας στον δυτικό κόσμο. Η υιοθέτηση αυτού του όρου από τις επίσημες πολιτικές, αποδεικνύει, πόση δουλειά πρέπει να γίνει, ώστε ο πολιτικός κόσμος να ενημερωθεί για την πρόοδο των επιστημών σ’ αυτό το πεδίο.
Μια επιτυχημένη αστική παρέμβαση, που θα περιλαμβάνει και αστικό πάρκο, θα πρέπει α) να ανιχνεύει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του συνόλου πλέγματος των δημοσίων χώρων της πόλης, β) να κατανοεί και τεκμηριώνει επαρκώς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του πλέγματος των δημοσίων χώρων της ευρύτερης αστικής περιοχής, σε ένα κύκλο περίπου 0,50 τετρ. χιλιομέτρου, για την κατανόηση του τρόπου ένταξης του πάρκου στην ευρύτερη περιοχή του, γ) να κατανοεί και ενδεχομένως παρεμβάινει στο σύστημα των διαφόρων μορφών κινητικότητας, προτείνοντας αλλαγές προς όφελος κατά προτεραιότητα των πεζών και των ανθρώπων με κινητικές δυσκολίες, δ) να προτείνει ένα συνολικό σχέδιο διάσωσης και φροντίδας της υπάρχουσας χλωρίδας (ενδεχομένως και πανίδας), ε) να λαμβάνει υπόψη τις προϋπάρχουσες, αυθόρμητες διαδρομές πεζών στον χώρο, καθώς αυτές εμπεριέχουν μια λανθάνουσα σοφία, στ) να ενημερώνεται από την σύγχρονη βιβλιογραφία, τα επιτεύγματα και τα θετικά παραδείγματα διεθνώς, ζ) να διασφαλίζει επαρκή και δι-επιστημονική έρευνα και ανάλυση όλων των παραμέτρων, που στοιχειοθετούν ή / και επηρεάζουν το ζήτημα (πολιτισμικές / πολιτιστικές, κοινωνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές κ. ά.) και η) να ακολουθεί την θεσπισμένη ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία για τις ισχύουσες διαδικασίες εκπόνησης των μελετών και υλοποίησης των έργων.
Τα αστικά πάρκα είναι οι ‘πνεύμονες’ των πόλεων. Οι πόλεις χρειάζονται τα πάρκα για να συνεχίσει να υπάρχει η Ζωή ......
