Γράφει ο
Γιάννης Γεωργουδάκης
Εκπαιδευτικός
Εκλογές έρχονται και για μια ακόμη φορά εγείρεται το προαιώνιο debate περί ισότητας των φύλων. Τα σποτάκια που κυκλοφορούν ευρέως αυτές τις μέρες στη χώρα, μας πληροφορούν ότι το σωτήριον έτος 2013 μόνο το 6% των γυναικών είναι επι κεφαλής συνδυασμών στις αυτοδιοικητές εκλογές. Και ας μη ξεχνάμε ότι το εξευτελιστικό για τις γυναίκες νομοθέτημα με την ποσόστωση φύλου στις κοινοβουλευτικές εκλογές ισχύει ακόμα και θεωρείται «βήμα προόδου». Γιατί άραγε;
Το παρόν άρθρο σίγουρα δεν θα μας κάνει σοφότερους καθώς όλοι μας λίγο έως πολύ, αναγνωρίζουμε ως βασικό και διαχρονικό αίτιο της μη ισότητας τους τρεις θεμελιώδεις παράγοντες της κοινωνίας μας στους οποίους από καταβολής της ιστορικής μνήμης, πάντοτε ο άντρας είχε τον πρώτο λόγο και τον υποστήριζε με αυταπάρνηση: πατρίς, θρησκεία, οικογένεια.
Για αιώνες πόλεμοι διαμόρφωσαν τις κοινωνικές δομές και ιεραρχικές τάξεις που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Οι άντρες συμμετείχαν ενεργά στην υπεράσπιση της «πατρίδας»(;) σφάζοντας κατά βούληση ή επιστρέφοντας «επι τας» ενώ πλην ελαχίστων εξαιρέσεων οι γυναίκες αποτελούσαν πάντα τμήμα της άβουλης και άκακης μάζας των γυναικόπαιδων που ήταν το πρώτο θύμα σε κάθε ατυχή πολεμική έκβαση. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο το γεγονός ότι σε ένα κόσμο που προχωρούσε για αιώνες «με φωτιά και με μαχαίρι…» οι γυναίκες χοντρικά «βοηθούσαν» στην διαιώνιση του είδους, με δικαιώματα υποζύγιου…
Με την έλευση του εικοστού αιώνα και μετά από δυο παγκόσμιους πόλεμους, στους οποίους οι γυναίκες συμμετείχαν ενεργά, η απαίτηση για ριζική αλλαγή ήταν πλέον καθολική. Οι γυναίκες έπρεπε να αποκτήσουν την θέση δίπλα και όχι κάτω από τον άντρα σε όλες τις αποχρώσεις της καθημερινότητας. Δικαίωμα ψήφου και ισότητα στην εργασία ήταν η κορυφή του παγόβουνου που με συνοπτικές διαδικασίες κάθε «πολιτισμένη» χώρα όφειλε να νομοθετήσει και να εφαρμόσει. Το πρώτο σκέλος ήταν εύκολο. Η εφαρμογή όμως απαιτούσε και την σταδιακή αλλαγή συμπεριφοράς και νοοτροπίας σε μια καθημερινότητα που κρατούσε για αιώνες. Στον μικρόκοσμο της Ελλάδας, η θεώρηση του θέματος ακολούθησε -όπως σε πολλά άλλα θέματα- με μια χρονική υστέρηση την πεφωτισμένη ευρωπαϊκή οπτική.
Ας επικεντρωθούμε τώρα στο βαρύ χαρτί στην κατεστημένη αντίληψη περί μη ισότητας, που είναι αναμφισβήτητα η θρησκεία.
Αντρική υπόθεση η θρησκεία. Τι να λέμε… Από τον καλό παππούλη με τα άσπρα γένια που είπε την πρώτη κουβέντα «γεννηθήτω φως» μέχρι το πρώτο «μοντέλο» ανθρώπου, η θρησκεία μας είναι γεμάτη τεστοστερόνη. Η φουκαριάρα η Εύα κατασκευάστηκε τσαπατσούλικα από τα περισσέματα για να έχει να ξεδίνει ο Αδαμάκος. (Το αρχικό project του θεούλη, ήταν ένας άνδρας να παίζει γυμνός στον παράδεισο).
Και δεν είναι μόνο η Αγία Γραφή που βγάζει κάτι απο ΚΑΨΙΜΙ και αντριλίκι. Σε κάθε θρησκεία μέχρι και σήμερα έχει γραφτεί ένας απίστευτος όγκος ιστοριών πάντα με τον άντρα πρωταγωνιστή. Άντρας ο Δίας, άντρας ο Κρίσνα, άντρας ο Βούδας, ο Μίθρας, ο Ζαρατούστρα, ο Μωάμεθ, ήρωες φωτισμένοι και ιεροί νομοθέτες πάλεψαν για το καλό της ανθρωπότητας και δοξάστηκαν. Δεν έμενε και πολύς χώρος για κάποιο γυναικείο αφήγημα με την γυναίκα πάντοτε σε «κόντρα» ρόλο είτε ως αιτία του κακού – Εύα, ωραία Ελένη- είτε ως προδότρα Σαλώμη είτε ως μέρος της μετά θάνατον απόλαυσης των πολεμιστών μαζί με βουνά από μέλι, πιλάφι και wifi 5G.
Μέχρι και σήμερα δεν άλλαξε τίποτα. Μουσουλμάνοι ινδουιστές παγανιστές και ότι άλλο, συναγωνίζονται για το ποιος θα υποβιβάσει περισσότερο το ρόλο της γυναίκας. Βέβαια κι οι Χριστιανοί δεν πάνε πίσω.
Χάριν συντομίας παραθέτω ένα μόνο απόσπασμα του Μεγάλου Βασιλείου που περιγράφει τις σχέσεις των δύο φύλων στο πλαίσιο της ορθόδοξης οικογένειας: «Η γυναίκα δεν έχει την άδεια να αφήνει τον άνδρα της, αλλά, κι αν δέρνει αυτήν εκείνος, πρέπει να υπομένει κι όχι να χωρίζεται, κι αν την προίκα της ξοδεύει, κι αν σε άλλες γυναίκες πορνεύει, αυτή πρέπει να καρτερεί. Ώστε η μεν γυναίκα, η αφήσασα τον άνδρα της μοιχαλίς είναι αν πάρη άλλον, ο δε αφεθείς αυτός άνδρας, αν πάρει άλλη, συγχωρείται» (Πηδάλιο, κανών Θ ένατος).
Και αν νομίζετε ότι το παραπάνω κείμενο είναι παλιό και παρωχημένο, μόλις το 1545 μ.Χ., στη Σύνοδο του Τρέντο η Καθολική Εκκλησία αποδέχτηκε ότι «οι γυναίκες έχουν ψυχή...»
Όσο για την οικογένεια, ας υποθέσουμε ότι τα πρώτα χρόνια δεν υπάρχει καμμιά ουσιαστική διαφοροποίηση μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον. Τα δώρα- αυτοκινητάκια στα αγοράκια και οι κούκλες στα κοριτσάκια- καθώς και οι στιλιστικές και χρωματικές προτιμήσεις των γονιών (ξέρετε τώρα γαλάζιο τα αγοράκια ροζ τα κοριτσάκια) ελάχιστα συμβάλλουν στην διαμόρφωση φύλλου ή συμπεριφοράς και θυμάμαι πως δεν ήταν λίγες οι φορές που γύρισα σπίτι κλαίγοντας γιατί ένα κοριτσάκι με τσίμπησε ή μου άστραψε σφαλιάρα.
Η πρώτη ουσιαστικά επαφή με την διαφοροποίηση του φύλλου ξεκινούσε στο σχολείο. Ήταν η κρίσιμη στιγμή που τα κοινωνικά στερεότυπα περνούσαν μέσα από έναν άτυπο εκπαιδευτικό κώδικά στην φρέσκια γενιά, στη λογική φαντάζομαι του ότι πάντα έτσι γινόταν. Πάμε σαν άλλοτε λοιπόν. Τα αγοράκια από εδώ τα κοριτσάκια από εκεί, τα αγοράκια κουρεμένα με την ψιλή τα κοριτσάκια φορώντας την καθιερωμένη μπλε ποδιά. Τα αγοράκια στο διάλλειμα παίζανε μπάλα, ή μπίλιες, ή πλακώνονταν μεταξύ τους χωρίς λόγο (συνήθως οι δυνατότεροι κάνανε μπούλιγκ- για να χρησιμοποιήσουμε και την ορολογία της εποχής- στους λιγότερο δυνατούς κι αυτοί με τη σειρά τους βγάζανε το άχτι τους στους μικρότερους) ενώ τα κοριτσάκια ασχολούνταν με πιο πολιτισμένα σπορ όπως κουτσό, σχοινάκι, τα μήλα, τη μικρή Ελένη κλπ. Οποιαδήποτε παρέκκλιση από το καθεστώς συνιστούσε κράξιμο. Κι επειδή η οικογένεια δεν είναι αποστειρωμένη και αλληλοεπιδρά παντοιοτρόπως με τους άλλους δυο πυλώνες (πατρίδα και θρησκεία), η συνέχεια της ιστορίας προϋποθέτει την αταλάντευτη διαιώνιση των κανόνων που διέπουν το οικογενειακό περιβάλλον μέχρι σήμερα. Το κοριτσάκι στην κουζίνα μαθαίνει να βοηθάει τη μαμά, μαθαίνει να είναι συνεσταλμένο, να φτιασιδώνεται για να αρέσει κι η προίκα ακόμη και στις μέρες μας, είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη για την επιτυχία. Το κοριτσάκι μεγαλώνει, παντρεύεται κάνει παιδιά κι ανεξάρτητα από σπουδές κι εργασιακή καταξίωση, η ενασχόληση με τα κοινά παραμένει εν πολλοίς αντρικό σπορ γιατί έτσι της μάθανε. Ναι αλλά μην τα θέλουμε όλα δικά μας, ψηφίζει κι όλας.
Το αγοράκι διαμορφώνει από νωρίς άποψη-συνήθως του μπαμπά του. Είναι πιο κοινωνικό, με τα ποδόσφαιρα και τα καφενεία και πατώντας σταθερά στο στρωμένο έδαφος της αντρικής υπεροχής βρίσκει ανοιχτές της πόρτες αν θελήσει να ασχοληθεί με τα κοινά. Κανείς δεν θα ρωτήσει γιατί! Έχει το πάνω χέρι κι ενίοτέ το χέρι είναι βαρύ. Ας μην ξεχνάμε ότι μόλις πριν λίγα χρόνια, διαβάζαμε από τας εφημερίδας για εγκλήματα τιμής. Σπανίως αναρωτιόμασταν γιατί μόνο οι άντρες είχαν τιμή.
Αναμφίβολα έχουν γίνει βήματα προόδου στη χώρα μας. Μέσα από την ύφεση και την άδικη εξαθλίωση που αντιμετωπίσαμε την τελευταία δεκαετία αναδύθηκαν φωνές που δημιούργησαν νέες κοινωνικές προοπτικές ανεξαρτήτως φύλου. Άλλωστε μαζί υποφέραμε.
Χρειάζεται όμως όπως φαίνεται, ακόμη πολλή δουλειά και σε ατομικό αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο για να εξαλειφθούν οι στρεβλώσεις που αποτυπώνονται αυτές τις μέρες στην κάλπη.
