Ερώτηση προς την Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης κατέθεσε στη Βουλή ο Βουλευτής Ν. Ημαθίας, Κοτίδης Βασίλειος, με θέμα: «Προσωπική διαφορά και αυξήσεις συντάξεων από 01/01/2023».
«Κυρία Υπουργέ,
Είναι γεγονός ότι οι συντάξεις όχι μόνο έχουν παραμείνει καθηλωμένες από το 2008 χωρίς καμία αύξηση, αλλά από το 2010 και μετά υπέστησαν τεράστιες περικοπές που αρκετές φορές ξεπέρασαν το 40% και 50% των αρχικών συντάξεων. Αποτέλεσμα αυτών των απάνθρωπων περικοπών ήταν η ανατροπή της ζωής χιλιάδων συνταξιούχων και η φτωχοποίηση του επιπέδου ζωής αυτών και των οικογενειών τους. Κερασάκι στην τούρτα αποτέλεσε ο εκτρωματικός Ν. 4387/2016 (Νόμος Κατρούγκαλου) που επέβαλε τον επανυπολογισμό των συντάξεων και των παλιών συνταξιούχων που είχαν συνταξιοδοτηθεί πριν τις 13/9/2016. Φυσικά, δε μιλάμε για επανυπολογισμό αλλά για περαιτέρω μείωση του ποσού των συντάξεων. Αυτό το ποσό που είναι μικρότερο από το καταβαλλόμενο είναι η προσωπική διαφορά την οποία κατά τον Ν. 4387/2016, όσο και τον μετέπειτα Ν. 4670/2020 (Νόμος Βρούτση) την οφείλουν στο Ασφαλιστικό Σύστημα, δηλαδή τις φορτώνονται άδικα ως «χρεωστικό γραμμάτιο» εφ’ όρου ζωής. Με τις σχετικές διατάξεις του Νόμου Κατρούγκαλου θα τις συμψηφίσουν μέχρι να εξοφληθεί με τις μελλοντικές ετήσιες αυξήσεις των συντάξεων. Με τα αρ. 14 και 13 του Ν. 4387/2016 και εν συνέχεια, όπως τροποποιήθηκαν αντίστοιχα με τα αρ. 25 και 29 του Ν. 4670/2020, προβλέπεται για πρώτη φορά μετά από 14 χρόνια, από 01/01/2023, ένα μικρό ποσοστό αύξησης στην κύρια σύνταξη των συνταξιούχων της χώρας. Όμως οι συνταξιούχοι με τη λεγόμενη «προσωπική διαφορά» θα πάρουν μόνο λογιστική αύξηση και δυστυχώς τα ποσά αυτά που τους χρέωσαν άδικα θα τους ακολουθούν μέχρι το τέλος της ζωής τους, μη παίρνοντας πραγματική αύξηση. Σε μια δύσκολη περίοδο για τη χώρα με υψηλό πληθωρισμό, αυξήσεις στα διατροφικά είδη και υψηλές τιμές στα μέσα θέρμανσης κρίνεται απαραίτητη η πραγματική αύξηση όλων των συντάξεων και απολύτως απαραίτητη η κατάργηση του συμψηφισμού των αυξήσεων με την προσωπική διαφορά, η οποία κατάργηση θα δώσει μια μικρή αίσθηση άμβλυνσης της αδικίας και το αίσθημα της ισότιμης αντιμετώπισης αυτών των αδικημένων συνταξιούχων πολιτών. Πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι αυτή η ενσωμάτωση της προσωπικής διαφοράς στις συντάξιμες αποδοχές δεν έχει σήμερα κανένα οικονομικό δημοσιονομικό κόστος.Με δεδομένα όλα τα παραπάνω, Ερωτάται η κ. Υπουργός,Σε ποιες ενέργειες σκοπεύει να προβεί, ώστε να υπάρξει πραγματική αύξηση όλων των συντάξεων αλλά και κατάργηση του συμψηφισμού των αυξήσεων με την προσωπική διαφορά, για να τεθεί τέλος στην αδικία κατά αυτών των αδικημένων συνταξιούχων πολιτών;».
Η απάντηση της Υφυπουργού Εργασίας
Απάντηση επί της ερώτησης Κοτίδη απέστειλε η Υφυπουργός Εργασίας & Κοινωνικής Ασφάλισης Άννα Ευθυμίου, γνωστοποιώντας τα εξής:
«Σε απάντηση της ανωτέρω Ερώτησης, σχετικά με την προσωπική διαφορά και τις αυξήσεις των συντάξεων από 1-1-2023, κατά λόγο αρμοδιότητας, σας γνωρίζουμε τα εξής:
Α. Για την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς δια της ενσωμάτωσής της στο ποσό της καταβαλλόμενης σύνταξης:
1. Με την ψήφιση του ν.4387/2016, θεσπίστηκε από 13.5.2016 νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων που καταβάλλονται από τον e-ΕΦΚΑ, οι οποίες από την ημερομηνία αυτή κι εφεξής υπολογίζονται με βάση τα άρθρα 7, 8 & 28 του ν.4387/2016, όπως ισχύουν. Με τα άρθρα 14 & 33 του ίδιου νόμου και τις κατ’ εξουσιοδότηση αυτών εκδοθείσες α.π. οικ.26083/887/2016 (ΦΕΚ1605, Β ́) και Φ.11321 /οικ.10772/382/ 9.3.2021 (ΦΕΚ 1082, Β’) Υπουργικές Αποφάσεις, επανυπολογίσθηκαν από 1.1.2019 οι καταβαλλόμενες ή καταβλητέες κατά την 12.5.2016 κύριες συντάξεις σύμφωνα με τα οριζόμενα στον ν.4387/2016, προκειμένου για την εφαρμογή των ενιαίων κανόνων του e-ΕΦΚΑ (λήψη εθνικής και ανταποδοτικής σύνταξης) και την προστασία των συντάξεων αυτών, με την πρόβλεψη χορήγησης προσωπικής διαφοράς, στις περιπτώσεις που το καταβαλλόμενο ποσό συντάξεων είναι μεγαλύτερο από αυτό που θα προκύψει κατά το στάδιο της αναπροσαρμογής τους.
2. Σύμφωνα με το αρ. 14 παρ. 2β του ν. 4387/2016, όπως τροποποιήθηκε με τον ν.4670/2020 και ισχύει, αν το καταβαλλόμενο ποσό των συντάξεων είναι μεγαλύτερο εκείνου που προκύπτει από τον υπολογισμό τους σύμφωνα με την παράγραφο 1 του ίδιου άρθρου 14, το επιπλέον ποσό εξακολουθεί να καταβάλλεται στον δικαιούχο, συμψηφιζόμενο κατ’ έτος και μέχρι την πλήρη εξάλειψή του, με την εκάστοτε αναπροσαρμογή των συντάξεων, όπως αυτή προκύπτει κατ’ εφαρμογή της παραγράφου 4 του ίδιου άρθρου.
Επιπλέον, σύμφωνα με το αρ. 14 παρ. 3.β.α του ν. 4387/2016, όπως τροποποιήθηκε με το αρ. 25 του ν. 4670/2020 και ισχύει, οι κύριες συντάξεις που έχουν απονεμηθεί ή εκκρεμεί η απονομή τους πριν την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016 και έχουν επανυπολογισθεί σύμφωνα με τις παραγράφους 1 και 2 του ίδιου άρθρου, υπολογίζονται εκ νέου από 1.10.2019 σύμφωνα με τα ποσοστά αναπλήρωσης του πίνακα 2 της παραγράφου 5 του άρθρου 8 του ν. 4387/2016.
Επίσης, σύμφωνα με την παρ. 3.β.β. του ίδιου άρθρου, εάν από την 1.10.2019 το καταβαλλόμενο ποσό των συντάξεων είναι μεγαλύτερο εκείνου που προκύπτει από τον υπολογισμό τους σύμφωνα με τον πίνακα 2 της παραγράφου 5 του άρθρου 8 του ν. 4387/2016, το επιπλέον ποσό εξακολουθεί να καταβάλλεται στον δικαιούχο ως προσωπική διαφορά, συμψηφιζόμενο κατ’ έτος και μέχρι την πλήρη εξάλειψή του, με την εκάστοτε αναπροσαρμογή των συντάξεων, όπως αυτή προκύπτει κατ’ εφαρμογή των διατάξεων της παραγράφου 4α του αρ. 14 του ν. 4387/2016 όπως τροποποιήθηκε με το αρ. 25 του ν. 4670/2020.
3. Σημειώνεται ότι το ισχύον θεσμικό πλαίσιο δεν αποκλείει την θετική αναπροσαρμογή (αύξηση) των συντάξεων όσων συνταξιούχων διατηρούν θετική προσωπική διαφορά μελλοντικά, θέτει όμως ως προϋπόθεση η προσωπική αυτή διαφορά να έχει προηγουμένως μηδενιστεί μέσω του συμψηφισμού της με τις προβλεπόμενες στο άρθρο 14 παρ. 4α του ν.4387/2016, όπως τροποποιήθηκε με το αρ. 25 του ν. 4670/2020, αναπροσαρμογές/αυξήσεις των συντάξεων και τούτο διότι:
i. αφενός με το ν.4387/2016 θεσπίστηκε ένας νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων που οδηγεί σε μείωση των εφεξής καταβαλλομένων συντάξεων σε σχέση με το προϊσχύον σύστημα, προκειμένου για την συγκράτηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης και την ενίσχυση της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού και συνταξιοδοτικού συστήματος. Συνεπώς, όσοι καθίστανται συνταξιούχοι από τις 13.5.2016 και μετά βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση σε σχέση με τους ήδη συνταξιούχους την ημερομηνία αυτή, των οποίων οι συντάξεις υπολογίστηκαν με διατάξεις προγενέστερες του ν.4387/2016, και ii. αφετέρου η θετική προσωπική διαφορά διατηρήθηκε και συνέχισε να καταβάλλεται και μετά την 1.1.2019, με αποτέλεσμα οι διατηρούντες θετική προσωπική διαφορά παλαιοί συνταξιούχοι να βρίσκονται σε ευμενέστερη θέση σε σχέση με τους μετά το ν.4387/2016 συνταξιούχους ακόμη και στις περιπτώσεις που έχουν τα ίδια ασφαλιστικά δεδομένα (έτη ασφάλισης και συντάξιμες αποδοχές).
Β. Για τη χορήγηση αυξήσεων στις καταβαλλόμενες συντάξεις:
Αναφορικά με την αύξηση του ποσού των καταβαλλόμενων συντάξεων, με την παρ. 4α του άρθρου 25 του ν. 4670/2020, όπως ισχύει, προβλέπεται ότι από την 1.1.2023, το συνολικό ποσό της κύριας σύνταξης αυξάνεται κατ’ έτος, με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων με βάση συντελεστή που προκύπτει από το άθροισμα του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του ΑΕΠ συν το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους διαιρούμενου διά του δύο (2) και δεν υπερβαίνει το ποσοστό μεταβολής του μέσου Ετήσιου Γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.
Κατ’ εξουσιοδότηση των ανωτέρω, εκδόθηκε η απ 126331/28.12.2022 κοινή Υπουργική Απόφαση (Β’ 6949) με την οποία καθορίστηκε από 01.01.2023 το ποσοστό αύξησης των κύριων συντάξεων που χορηγούνται από τον e-Ε.Φ.Κ.Α, με έναρξη καταβολής μέχρι και 31/12/2022, το οποίο ανέρχεται σε επτά και εβδομήντα πέντε εκατοστά επί τοις εκατό (7,75%). Στη συνέχεια εκδόθηκε η α.π. Φ. 11321/οικ.104985/4.12.2023 ΚΥΑ (ΦΕΚ Β’ 6856) με την οποία καθορίστηκε από 01.01.2024 το ποσοστό αύξησης των κύριων συντάξεων που χορηγούνται από τον e-Ε.Φ.Κ.Α, με έναρξη καταβολής μέχρι και 31/12/2023, το οποίο ανέρχεται σε τρία επί τοις εκατό (3%), ενώ με την α.π. 53457/12.12.2024 ΚΥΑ (ΦΕΚ Β’ 6865) καθορίστηκε από 1.1.2025 το ποσοστό αύξησης των κύριων συντάξεων που χορηγούνται από τον e-ΕΦΚΑ με έναρξη καταβολής μέχρι και 31/12/2024 και το οποίο ανέρχεται σε 2,4%. Βάσει των ανωτέρω, το πλήρες ποσό της εθνικής σύνταξης από 1.1.2025 ανέρχεται σε 436,40 €. Τέλος, σημειώνεται πως προκειμένου για την οικονομική ενίσχυση των συνταξιούχων που διατηρούν προσωπική διαφορά, με το άρθρο 17 του ν. 5162/2024 προβλέπεται η καταβολή εφάπαξ οικονομικής ενίσχυσης, κυμαινόμενης μεταξύ 100 και 200 ευρώ, για τους συνταξιούχους του e- ΕΦΚΑ στους οποίους καταβλήθηκε τον Νοέμβριο του 2024 κύρια σύνταξη γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου και οι οποίοι κατά τον μήνα αυτό είχαν ποσό προσωπικής διαφοράς συντάξεων, συμψηφιστέας με την ετήσια αναπροσαρμογή των συντάξεων, μεγαλύτερο των δέκα (10) ευρώ.
Αντίστοιχα, για την προστασία των συντάξεων από τον πληθωρισμό του έτους 2024, με το άρθρο 123 του ν. 5078/2023 προβλέπεται η καταβολή εφάπαξ οικονομικής ενίσχυσης, κυμαινόμενης μεταξύ 100 και 200 ευρώ για τους συνταξιούχους του e- ΕΦΚΑ στους οποίους καταβλήθηκε τον Οκτώβριο του 2023 κύρια σύνταξη γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου και οι οποίοι κατά τον μήνα αυτό είχαν ποσό προσωπικής διαφοράς συντάξεων, συμψηφιστέας με την ετήσια αναπροσαρμογή των συντάξεων, μεγαλύτερο των δέκα (10) ευρώ, ενώ για την στάθμιση του πληθωρισμού κατά το έτος 2022, με το άρθρο 80 του ν.5036/2023, χορηγήθηκε εφάπαξ οικονομική ενίσχυση, κυμαινόμενη μεταξύ 200 και 300 ευρώ, στους συνταξιούχους του ΕΦΚΑ που διατηρούσαν προσωπική διαφορά και των οποίων οι συντάξεις, ως συνολικό ποσό, είτε δεν αυξήθηκαν καθόλου είτε αυξήθηκαν μερικώς.
Σημειώνεται, περαιτέρω, ότι το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης έχει λάβει σειρά στοχευμένων μέτρων για τη στήριξη των συνταξιούχων, ιδίως των χαμηλοσυνταξιούχων, παραμένοντας συνεπές προς τη δέσμευση της Κυβέρνησης ότι τα θετικά δημοσιονομικά αποτελέσματα που επιτυγχάνονται καθ’ υπέρβαση των στόχων θα επιστρέφουν ως όφελος στην κοινωνία. Συγκεκριμένα, τα προηγούμενα χρόνια έχουν γίνει οι κάτωθι ενέργειες:
Με τα άρθρα 25 και 26 του ν. 4865/2021 (Α’ 238) χορηγήθηκε έκτακτη οικονομική ενίσχυση σε ευάλωτους συνταξιούχους τα Χριστούγεννα του 2021 καθώς και προσαύξηση των προνοιακών παροχών σε χρήμα σε άτομα με αναπηρία και σε ανασφάλιστους υπερήλικες.
Με τα άρθρα πεντηκοστό τρίτο και πεντηκοστό τέταρτο του ν. 4917/2022 (Α’ 67) χορηγήθηκε έκτακτη οικονομική ενίσχυση σε ευάλωτους συνταξιούχους το Πάσχα του 2022, και έκτακτη προσαύξηση προνοιακών παροχών σε χρήμα σε άτομα με αναπηρία, σε ανασφάλιστους υπερήλικες και σε δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος και του επιδόματος παιδιού.
Με τα άρθρα 3 και 4 του ν. 4997/2022 (Α’ 219) χορηγήθηκε έκτακτη οικονομική ενίσχυση σε συνταξιούχους τα Χριστούγεννα του 2022 και έκτακτη προσαύξηση προνοιακών παροχών σε χρήμα σε άτομα με αναπηρία, σε ανασφάλιστους υπερήλικες και σε δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος και του επιδόματος παιδιού.
Με το άρθρο 118 του ν. 5072/2023 (Α’ 198) χορηγήθηκε επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης σε ευάλωτα νοικοκυριά συνταξιούχων και δικαιούχων προνοιακών επιδομάτων, καθώς και σε άτομα με αναπηρία τα Χριστούγεννα του 2023.
Επίσης, μετά από 12 χρόνια, έχουν δοθεί τρεις μόνιμες αυξήσεις στις συντάξεις, κατά 7,75% το 2023, κατά 3% το 2024 και κατά 2,4% από 01.01.2025, με εφαρμογή του μηχανισμού που συνδέει την αύξηση των συντάξεων με την αύξηση του Α.Ε.Π. και την εξέλιξη του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή. Αυτό σημαίνει ότι με την τελευταία αύξηση το σωρευτικό ποσοστό αύξησης των συντάξεων υπερβαίνει το 13% εντός της τελευταίας τριετίας.Ακόμη, με το άρθρο 52 του ν. 5167/2024 (Α’ 207), το μέτρο της πλήρους απαλλαγής από τη συμμετοχή στη φαρμακευτική δαπάνη επεκτείνεται από 01.03.2025 και στους ήδη και εφεξής συνταξιούχους που θα δικαιούνταν την παροχή του Ε.Κ.Α.Σ. εάν είχαν καταστεί συνταξιούχοι κατά το τελευταίο έτος καταβολής του.
Τέλος, με το άρθρο 72 του ν. 5217/2025 (Α’ 120), με τον οποίο υλοποιήθηκε η εξαγγελία του Πρωθυπουργού, προβλέφθηκε η χορήγηση επιδόματος ύψους 250,00 ευρώ σε συνταξιούχους κατά τον μήνα Νοέμβριο κάθε έτους, υπό τις ειδικές προϋποθέσεις που προβλέπονται σ’ αυτό.Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αποδεικνύουμε έμπρακτα τη δέσμευσή μας να στηρίξουμε τους χαμηλοσυνταξιούχους και να προωθήσουμε την κοινωνική συνοχή με υπευθυνότητα και σεβασμό στη δημοσιονομική σταθερότητα.
Γ. Για την αναπροσαρμογή των επικουρικών συντάξεων:
Όσον αφορά στο αίτημα για αυξήσεις στις επικουρικές συντάξεις, η αναπροσαρμογή των επικουρικών συντάξεων διενεργείται σύμφωνα με τις παρ. 2 και 3 του άρθρου 96 του ν. 4387/2016 όπως έχει αντικατασταθεί από το άρθρο 44 του ν. 4670/2020 και την προβλεπόμενη από την παρ. 4 του άρ. 96 του ν. 4387/2016 υπ’ αριθμ. 17537/989/06.05.2020 (ΦΕΚ Β ́1887) Υπουργική Απόφαση των Τεχνικών Παραμέτρων. Σύμφωνα με το άρθρο 6 της ΥΑ περί μηχανισμού εξισορρόπησης, οι συντάξεις δεν αναπροσαρμόζονται στην περίπτωση που αν αφαιρεθούν τα έξοδα από τα έσοδα, το αποτέλεσμα θα προκύπτει αρνητικό, λαμβάνοντας υπόψη τα απολογιστικά στοιχεία της προηγούμενης χρήσης.
