Του Απόστολου Ιωσηφίδη
(μέρος δεύτερο)
Homo universalis.
Οι εκπρόσωποι του τύπου παρακολούθησαν και κατέγραψαν, με αρκετές λεπτομέρειες, την ανά την Ελλάδα μακρά (και επίπονη, αν συνεκτιμηθούν οι συγκοινωνιακές συνδέσεις και οι λοιπές δυσχέρειες των μετακινήσεων) διαδρομή του Ερριώ, προβάλλοντας εντυπωσιακές και λίαν ενδιαφέρουσες πτυχές μιας σπάνιας (ακόμη και-, ή μάλλον ιδίως-, για τα σημερινά, του 21ου αιώνα, δεδομένα) ολοκληρωμένης πολιτικής προσωπικότητας:
Ὁ δημιουργικὸς δήμαρχος καὶ ὀξυδερκὴς πολιτικός.
«Θεσσαλονίκη, Αὔγουστος (Τοῦ ἀνταποκριτοῦ μας).- Ὁ κ. Ἐδ. Ἑρριὸ δὲν εἶνε μόνον ὁ δημιουργικὸς δήμαρχος καὶ ὁ ὀξυδερκὴς πολιτικός. Εἶνε ταυτοχρόνως καὶ ὁ βαθυστόχαστος διανοούμενος, ὁ λεπτὸς εὐφυολόγος, ὁ ἀκαταπόνητος σπορτίστ. Ἀκούραστος ἔχει ζωηρὸν τὸ αἴσθημα τῆς μανίας νὰ μανθάνῃ ἀλλὰ καὶ νὰ διδάσκῃ. Ζητεῖ πληροφορίας καὶ περὶ τοῦ ἐλαχίστου ζητήματος καὶ ἐκθέτει τὰς ἀπόψεις του σαφῶς, ἀναλυτικῶς, μὲ μίαν σπανίαν ὑποβλητικὴν δύναμιν. […]»
«Πρωΐα», 20-08-1929.
Ὁ ἐκλεκτὸς συγγραφεύς…
«Ὁ κ. Ἑρριὼ εἶνε καὶ ἕνας ἐκλεκτὸς συγγραφεύς. Ἡ λογοτεχνική, κοινωνιολογικὴ καὶ ἱστορικὴ ἐργασία του, γνωστὴ καὶ εἰς τὴν Ἑλλάδα κυρίως ἀπὸ τὴν μετάφρασιν τῆς περιφήμου βιογραφίας τοῦ Μπετόβεν, τὸν ἔχει τοποθετήση μεταξὺ τῶν καλυτέρων Γάλλων πεζογράφων. Ὁ “Φίλων Ἰουδαῖος” καὶ ἡ “Ἰουδαϊκὴ Σχολὴ Ἀλεξανδρείας” ἕνα ἐνδιαφέρον φιλοσοφικὸν δοκίμιον, ἡ “Κυρία Ρεκαμιὲ καὶ οἱ φίλοι της”, ἔργον ἱστορικὸν ἀπὸ τὰ καλύτερα τοῦ εἴδους, τὸ “Δρᾶν” καὶ τὸ “Δημιουργεῖν”, δύο ἔργα εἰς τὰ ὁποῖα ὁ κ. Ἑρριὼ ἐκθέτει τὸ πρόγραμμά του ὡς πολιτικὸς ἀλλὰ καὶ γενικώτερα ὡς σκεπτόμενος ἄνθρωπος, ἡ “Νέα Ρωσσία”, ἐντυπώσεις του ἀπὸ τὴν Ρωσσίαν τὴν ὁποίαν ἐπεσκέφθη μετὰ τὴν ἐπανάστασιν τοῦ 1917, ἡ “Ζωὴ τοῦ Μπετόβεν”, διὰ τὴν ὁποία ἐγράφησαν οἱ πλέον ἀνεπιφύλακτοι ἔπαινοι ἀπὸ τοὺς αὐστηροτέρους τῶν Γάλλων κριτικῶν, - ὅλα αὐτὰ τὰ βιβλία καὶ ἄλλα ἀκόμη, αἱ “Ἐντυπώσεις του ἀπὸ τὴν Ἀμερικήν”, ἡ “Σύντομος ἱστορία τῆς γαλλικῆς φιλολογίας” κλπ, εἶνε ἐργασία ποὺ προέρχεται ἀπὸ ἕνα πραγματικὸν συγγραφέα […] Ο κ. Ερριώ […] είνε μία φιλολογική προσωπικότης, όπως ακριβώς είνε και μία πολιτική φυσιογνωμία της Γαλλίας. […]»
«Ἡ Ἑλληνική», 25-08-1929.
…που αποσπά τον ενθουσιώδη έπαινο του κριτικού Κλέωνος Παράσχου:
«Ὁ Ερριὸ βιογράφος τοῦ Μπετόβεν
Ὁ ἐπιφανὴς ἐπισκέπτης μας τῶν ἡμερῶν αὐτῶν, ἡγέτης τοῦ ριζοσπαστικοῦ κόμματος τῆς Γαλλίας καὶ πρώην πρωθυπουργός, δὲν εἶνε μόνον ἕνας πολιτευτὴς περιωπῆς, ἀλλὰ καὶ ἕνας ἐκλεκτὸς ἄνθρωπος τῶν γραμμάτων, ἕνα μυαλὸ βαθύ, καλλιεργημένο, συγχρονισμένο, ἀνοικτὸ σὲ ὅλα τὰ πνευματικὰ ρεύματα τῆς ἐποχῆς μας, ἀκόμη δὲ καὶ ἕνας λογοτέχνης πού, μὰ τὴν ἀλήθεια, ἂν κρίνῃ κανεὶς ἀπὸ τὴν βιογραφία τοῦ Μπετόβεν, τοὐλάχιστον, δὲν ὑστερεῖ καθόλου, ἀπ᾿ ἐναντίας μάλιστα τῶν ἐξ ἐπαγγέλματος λογοτεχνῶν.
Στὴν “Δημοκρατία τῶν Καθηγητῶν” καθὼς ὀνομάζει τὴν Γαλλία τῶν τελευταίων ἐτῶν σ᾿ ἕνα βιβλίο του ὁ κριτικὸς Ἀλμπὲρ Τιμπωνιέ, δὲν εἶνε, βέβαια, καθόλου περίεργο ἕνας πολιτικὸς-καθηγητής, ὅπως ὁ Ἑρριό, νὰ εἶνε καὶ λογοτέχνης συγχρόνως. […] Δὲν μποροῦμε στὸ σύντομο αὐτὸ σημείωμα νὰ παρακολουθήσωμε τὸν κ. Ἑρριὸ σὲ ὅλο τὸ τετρακοσιοσέλιδό του βιβλίο. Εἶνε ἕνα ἔργο πλῆρες• κανένα σημεῖο τῆς ζωῆς τοῦ Μπετόβεν δὲν μένει σκοτεινό, κανένα σπουδαῖο, ὁπωσδήποτε, ἔργο του ἀνεξιχνίαστο. Τὰ αναλύει ἕνα πρὸς ἕνα, καὶ ὅλες οἱ ἀναλύσεις του εἶνε θαυμάσιες. […]
Κλέων Παράσχος»
«Πρωΐα», 18-08-1929.
Ὁ λεπτὸς εὐφυολόγος.
«Εἰς τὴν Ἐλευθέραν Ζώνην {του Λιμένος Θεσσαλονίκης} ὁ κ. Ἑρριὸ περιεργαζόμενος τά διάφορα διαμερίσματα αὐτῆς ἀνέγνωσε τὴν ἐπιγραφήν: “Αἴθουσα Διοικητικοῦ Συμβουλίου”, καὶ μὲ ἀληθὲς πνεῦμα εἶπε:
―Αἴθουσα Διοικητικοῦ Συμβουλίου θὰ πῇ τὸ μέρος ὅπου ἔρχονται μερικοὶ καθυστερημένοι κύριοι καὶ δὲν εὑρίσκουν τοὺς ἄλλους, διότι ἐν τῷ μεταξὺ ἔφυγαν, καὶ φεύγουν καὶ αὐτοί. Καὶ τοιουτοτρόπως οὔτε συνεδρίασις γίνεται, οὔτε ἀποφάσεις λαμβάνονται. Εἰς αὐτὸ χρησιμεύει ἡ αἴθουσα τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου. […]
«Πρωΐα», 20-08-1929.
Η υποδοχή και η φιλοξενία εκ μέρους των συναδέλφων του Ελλήνων Δημάρχων.
Με την άφιξή του στην Θεσσαλονίκη, ο Ερριώ έλαβε χαιρετιστήριο τηλεγράφημα εκ μέρους της αρτισύστατης Ενώσεως των Δήμων Ελλάδος:
«Ἡ Ἕνωσις τῶν Δήμων[11]
Ἀθῆναι, 17.- Πρὸς τὸν κ. Ἐδ. Ἑρριὼ ἀπεστάλη εἰς Θεσ)νίκην χθὲς τὴν νύκτα ὑπὸ τῶν κ.κ. Πάτση[12], Παναγιωτοπούλου[13] καὶ Εὐαγγελάτου[14], ἐξ ὀνόματος τῆς διευθυνούσης ἐπιτροπῆς τῆς Ἑνώσεως τῶν Δήμων τὸ κάτωθι τηλ)μα:
“Ἡ Ἕνωσις τῶν Δήμων τῆς Ἑλλάδος εἶναι εὐτυχὴς ἀπευθύνουσα χαιρετισμὸν πρὸς τὴν ὑμετέραν ἐξοχότητα, τὸν πρῶτον ἄρχοντα τῆς πόλεως Λυών, εὐχομένη τὸ “ὡς εὖ παρέστη””.
Ἡ Ἕνωσις τῶν Δήμων θὰ δεξιωθῇ καὶ θὰ παραθέσῃ εἰς Κηφισσιὰν ἐντὸς τῆς προσεχοῦς ἑβδομάδος γεῦμα πρὸς τιμὴν τοῦ κ. Ἑρριώ, εἰς ὃ θὰ παρακαθήσῃ καὶ ὁ Πρόεδρος μετὰ τῶν μελῶν τοῦ ὑπουργικοῦ συμβουλίου.»
«Μακεδονικὰ Νέα», 17-08-1929.
«Δεξίωσις τοῦ κ. Ἑρριὼ
Κατόπιν συνεννοήσεως τῆς Ἑνώσεως τῶν Δήμων, μετὰ τοῦ κ. Πάτση ὅστις θὰ δημαρχεύσῃ κατὰ τὸν νόμον μέχρι τῆς 1ης Σεπτεμβρίου[15] ἐ.ἔ. καὶ τοῦ νέου Δημάρχου Ἀθηναίων κ. Σπ. Μερκούρη[16], ἀπεφασίσθη ὅπως εἰς τὸν ἀφικνούμενον εἰς Ἀθήνας τὴν 15ην τρέχ. μηνὸς πρώην Πρωθυπουργὸν τῆς Γαλλίας Ὑπουργὸν καὶ Δήμαρχον Λυῶνος κ. Ἑρριώ, γίνῃ ἐπίσημος δεξίωσις ὑπὸ τῆς Ἑνώσεως τῶν Δήμων τῆς Ἑλλάδος.
Εἰς τὸν κ. Ἑρριώ, ἡ Ἕνωσις τῶν Δήμων θὰ παραθέσῃ γεῦμα, εἰς τὸ ὁποῖον θὰ παρακαθήσῃ, κατόπιν προσκλήσεως τοῦ κ. Πάτση, ὁ νέος Δήμαρχος Ἀθηναίων κ. Μερκούρης.
Ἐπίσης τὴν Ἕνωσιν τῶν Δήμων εἰς τὴν δεξίωσιν τοῦ κ. Ἑρριὼ ὡς Δημάρχου Λυῶνος, θὰ ἐκπροσωπήσουν οἱ ἐπανεκλεγέντες δήμαρχοι κ.κ. Παναγιωτόπουλος Πειραιῶς, Βλάχος Πατρέων[17] καὶ Εὐαγγελᾶτος Μεσολογγίου, μέλη τῆς διευθυνούσης Ἐπιτροπῆς αὐτῆς.»
«Ἀκρόπολις», 10-08-1929.
«Τὸ γεῦμα τῆς Ἑνώσεως τῶν Δήμων πρὸς τιμὴν τοῦ κ. Ἑρριὼ
εἰς τὴν Κηφισσιὰν
Εἰς τὸ “Πεντελικὸν” τῆς Κηφισσιᾶς ἡ Ἕνωσις τῶν Δήμων παρέθεσε χθὲς τὴν ἑσπέραν γεῦμα πρὸς τιμὴν τοῦ κ. Ἑρριώ, εἰς τὸ ὁποῖον παρεκάθησαν ὁ κ. ἀντιπρόεδρος τῆς Κυβερνήσεως καὶ ἡ κυρία Μιχαλακοπούλου, ὁ Γάλλος πρεσβευτής καὶ ἡ κ. Σιμόν, […], ὁ κ. ὑπουργὸς τῶν Ἐσωτερικῶν καὶ ἡ κ. Ἀργυροπούλου, ὁ πρόεδρος τῆς Ἑνώσεως τῶν Δήμων καὶ ἡ κ. Σ. Πάτση, […] Ὁ κ. Σπῦρ. Μερκούρης, ἀδιαθετῶν, δεν παρέστη. […]»
«Ἀκρόπολις», 25-08-1929.
«Εὐχαριστήριον τοῦ κ. Ἑρριὼ πρὸς
τοὺς Δημάρχους
Ὁ κ. Ἑρριὼ ἀπηύθυνε πρὸς τὸν Πρόεδρον τῆς Ἑνώσεως τῶν Δήμων τὸ ἀκόλουθον τηλεγράφημα: “Παρακαλῶ ὑμᾶς ὅπως διαβιβάσητε τὰς εὐχαριστίας μου πρὸς τοὺς ἑλληνικοὺς Δήμους διὰ τὴν πρόφρονα ὑποδοχὴν τὴν γενομένην παρ᾿ αὐτῶν πρὸς τὸν Γάλλον συνάδελφόν τους, ὁ ὁποῖος τοὺς εἶναι διὰ τοῦτο βαθύτατα εὐγνώμων.
Ἐγκαρδίως ὑμέτερος
Ἐδουάρδος Ἑρριὼ”»
«Ἑσπερινή», 30-08-1929.
Το αποχαιρετιστήριο πρόγευμα. «Ἡ Ἑλλὰς εἶνε τὸ προσκύνημα».
«[…] Χθὲς τὴν 12ην μεσημβρινὴν ὁ κ. Ἑρριὸ ἐδέχθη εἰς τὸ “Πτὶ Παλαὶ” τὰ μέλη τοῦ Ἑλληνογαλλικοῦ Συνδέσμου. […] Ὁ κ. Ἑρριὸ συγκινημένος […] ἀπήντησεν ὡς ἑξῆς:
“[…] Θὰ ἀναχωρήσω ἐξ Ἑλλάδος μὲ φλογερώτερον ἱερὸν πῦρ. Ἡ Ἑλλὰς εἶνε τὸ προσκύνημα, εἰς τὸ ὁποῖον ὅλοι οἱ διανοούμενοι ὀφείλουν νὰ προσέλθουν, διὰ νὰ ἀναβαπτισθοῦν εἰς τὸ φῶς της, τὴν τέχνην της, τὰς καλλονάς της. Θὰ ἐγκαταλείψω τὴν Ἑλλάδα ἀποκομίζων ἐξ αὐτῆς μίαν ἀνάμνησιν ἀνεξίτηλον καὶ ἕνα τεράστιον ἀπόθεμα ἐνεργητικότητος διὰ τὸ ὁποῖον θὰ σᾶς εἶμαι ἀπείρως εὐγνώμων.” […]
Μετὰ […] κ. Ἑρριὸ ἐδέχθη τοὺς προσκεκλημένους του εἰς πρόγευμα, τὸ ὁποῖον παρέθεσεν εἰς τὸ “Πτὶ Παλαί”. Μεταξὺ τῶν κεκλημένων του ἦσαν ο αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως και η κ. Μιχαλακοπούλου […] καὶ ὁ ποιητὴς κ. Κωστῆς Παλαμᾶς, τὸν ὁποῖον ὁ κ. Ἑρριὸ ἐξέφρασε τὴν ἐπιθυμίαν νὰ γνωρίσῃ. […]
Ἡ πατροπαράδοτος Ἑλληνογαλλικὴ φιλία, εἶπεν ὁ κ. Μιχαλακόπουλος, ὑπέστη δοκιμασίας, ἀλλὰ θὰ εἶνε αἰωνία. Τὴν παρομοίωσε πρὸς τὸ πλοῖον-ἔμβλημα τῆς πόλεως τῶν Παρισίων, τὸ ὁποῖον κατὰ τὸ σχετικὸν ρητὸν “κλυδωνίζεται, ἀλλὰ δὲν καταποντίζεται”[18]. […]
Εἰς τὸν κ. Ἑρριὸ προσεφέρθησαν ὑπὸ τῆς Κυβερνήσεως τρία ἀγγεῖα ἀρχαίας τέχνης, ὑπὸ δὲ τοῦ Δήμου Ἀθηναίων χάλκινον ὁμοίωμα τῆς Ἀθηνᾶς. […]»
«Πρωΐα», 30-08-1929.
Η περί του ευρωπαϊκού μέλλοντος εκπληρωθείσα πρόρρηση.
Ένθερμος θιασώτης και διαπρύσιος υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ενοποίησης, ο Γάλλος πολιτικός Αρχηγός (και ισόβιος Δήμαρχος -με θητεία σχεδόν 47 χρόνια!- της Λυών) υπέδειξε, με επιμονή, την μοναδική οδό για την αυθύπαρκτη, στο μέλλον, πορεία της Ευρώπης: την «ὁμοσπόνδησιν τῶν εὐρωπαϊκῶν κρατῶν». Τις συνέπειες των παρεκκλίσεων από την «ἰδέα αὐτή», της στρέβλωσης και του εκφυλισμού της, αποτύπωσαν, σε παγκόσμια αναμετάδοση, οι τηλεοπτικοί φακοί, που κατέγραψαν την πρόσφατη (18-08-2025) ομαδική επίσκεψη των ηγετών της παλαιάς ηπείρου στον Πρόεδρο του νέου κόσμου, - ἵνα ἐκπληρωθῇ τὸ ρηθὲν ὑπὸ τοῦ Ἐδουάρδου Ἑρριώ:
«…ὁ κ. Ἑρριὸ θεωρεῖ ὡς ἀνάγκην τὴν ὁμοσπόνδησιν {της Ευρώπης}
―Ἡ ἰδέα αὐτή, λέγει, εἶνε ὁ μόνος τρόπος διὰ ν᾿ ἀποφύγωμεν ὅπως ἡ παλαιὰ ἤπειρος μεταβληθῇ εἰς ἀμερικανικὴν ἀποικίαν. Ἐν πάσῃ περιπτώσει ὅμως ἀπὸ τὴν ἕνωσιν ταύτην δὲν πρέπει νὰ ἐκπηγάσῃ καμμία ἐπιθετικὴ ἰδέα ἐναντίον τῆς Ἀμερικῆς. […] ἡ ὤθησις διὰ τὴν ὁμοσπόνδησιν τῶν εὐρωπαϊκῶν κρατῶν θὰ δοθῇ ἀπὸ τοὺς βιομηχανικοὺς καὶ οἰκονομικοὺς ὀργανισμούς. […]»
«Πρωΐα», 20-08-1929.
[11] Η «Ἕνωσις τῶν Δήμων τῆς Ἑλλάδος» (ΕΔΕ) ιδρύθηκε με το Ψήφισμα της 03-11-1927 του Α! Συνεδρίου των Δημάρχων της Χώρας. Αναγνωρίστηκε ως αυτοτελές νομικό πρόσωπο με το άρθρο 52 του ν. 4108/20-03-1929 «Περὶ τροποποιήσεως καὶ συμπληρώσεως διατάξεών τινων τῆς νομοθεσίας περὶ δήμων καὶ κοινοτήτων» (ΦΕΚ Α΄ 109/20-03-1929). Καταργήθηκε με το ν.δ. 71/17-05-1941 «Περὶ καταργήσεως τῆς Ἑνώσεως τῶν Δήμων καὶ Κοινοτήτων τῆς Ἑλλάδος» (ΦΕΚ Α΄ 172/23-05-1941) της κατοχικής Κυβέρνησης. Επανιδρύθηκε, ως «Κεντρικὴ Ἕνωσις Δήμων καὶ Κοινοτήτων Ἑλλάδος» (ΚΕΔΚΕ) με το ν.δ. 2189/15-08-1952 «Περὶ ἱδρύσεως Τοπικῶν Ἑνώσεων καὶ Κεντρικῆς τοιαύτης τῶν Δήμων καὶ Κοινοτήτων τῆς Ἑλλάδος» (ΦΕΚ Α΄ 220/15-08-1952). Διαλύθηκε και επανασυνεστήθη, ως «Ἕνωσις Δήμων καὶ Κοινοτήτων Ἑλλάδος» (ΕΔΚΕ), με τον α.ν. 477/22-07-1968 «Περί συστάσεως Ἑνώσεως Δήμων καὶ Κοινοτήτων Ἑλλάδος» (ΦΕΚ Α΄ 164/24-07-1968) της δικτατορικής Κυβέρνησης. Επανιδρύθηκε, ως ΚΕΔΚΕ, με τον ν. 215/17-11-1975 «Περὶ ἐπαναφορᾶς ἐν ἰσχύει τοῦ Ν. Δ/τος 2189/152 “Περὶ ἱδρύσεως Τοπικῶν Ἑνώσεων καὶ Κεντρικῆς τοιαύτης τῶν Δήμων καὶ Κοινοτήτων τῆς Ἑλλάδος”, ὡς ἐτροποποιήθη καὶ συνεπληρώθη μέχρι τῆς 20ης Ἀπριλίου 1967, τροποποιήσεως, συμπληρώσεως καὶ ἀντικαταστάσεως ἐνίων διατάξεων αὐτοῦ, ὡς καὶ καταργήσεως συναφῶν διατάξεων» (ΦΕΚ Α΄ 260/20-11-1975). Και μετεξελίχθηκε σε «Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας» (ΚΕΔΕ), με το άρθρο 282 §§ 9-11 του ν. 3852/04-06-2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα “Καλλικράτης”» (ΦΕΚ Α΄ 87/07-10-2010).
[12] Σπυρίδων Πάτσης (1862-1954), Δήμαρχος Αθηναίων 1917-1920 και 1922-1929, - Πρόεδρος της Ενώσεως των Δήμων Ελλάδος.
[13] Παναγιώτης (Τάκης) Παναγιωτόπουλος, Δήμαρχος Πειραιά 1925-1931, - Αντιπρόεδρος της Ενώσεως των Δήμων Ελλάδος.
[14] Χρήστος Ευαγγελάτος (1897-1977), Δήμαρχος Μεσολογγίου 1925-1944, 1946-1950 και 1959-1964, - Γενικός Γραμματέας της Ενώσεως των Δήμων Ελλάδος.
[15] Στις δημοτικές εκλογές της 04-08-1929, με έναρξη της δημοτικής περιόδου την 01-09-1929, Δήμαρχος Αθηναίων εξελέγη ο Σπυρίδων Μερκούρης με 23.703 ψήφους, έναντι των: Σπυρίδωνος Πάτση (22.703 ψ.), Αντωνίου Χρηστομάνου (8.304 ψ.), Ιωάννου Αθανασιάδη (1.905 ψ.), Σπυρίδωνος Βασιλειάδη (562 ψ.), Ηλία Μπερεκέτη (302 ψ.), Λυκούργου Τσουκαλά (145 ψ.), και Γ{εωργίου} Θεοχάρη (11 ψ.).
[16] Σπυρίδων Μερκούρης (1856-1939), Δήμαρχος Αθηναίων 1899-1914 και 1929-1934 (παππούς της Μελίνας Μερκούρη).
[17] Ιωάννης Βλάχος (1880-1954), Δήμαρχος Πατρέων 1925-1934 και 1941-1942, – Μέλος της Διευθυνούσης Επιτροπής της Ενώσεως των Δήμων Ελλάδος.
[18] «fluctuat nec mergitur»: το «μότο» της πόλης των Παρισίων, - από την απαράμιλλη γραφίδα και την «χρυσή γλώσσα» του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου [: «[..] Τοιοῦτον ἔχει μέγεθος ἡ Ἐκκλησία· πολεμουμένη νικᾷ· ἐπιβουλευομένη περιγίνεται· ὑβριζομένη, λαμπροτέρα καθίσταται· δέχεται τραύματα, καὶ οὐ καταπίπτει ὑπὸ τῶν ἑλκῶν· κλυδωνίζεται, ἀλλ’ οὐ καταποντίζεται· χειμάζεται, ἀλλὰ ναυάγιον οὐχ ὑπομένει· παλαίει, ἀλλ’ οὐχ ἡττᾶται· πυκτεύει, ἀλλ’ οὐ νικᾶται. Διὰ τί οὖν συνεχώρησε τὸν πόλεμον; Ἵνα δείξῃ λαμπρότερον τὸ τρόπαιον. […]» (PG Migne 52, 397-8)].
