Το νέο βιβλίο του Γιάννη Μοσχόπουλου “Τα μυστικά του Βάλτου αλλιώς”, μια ιστορική μελέτη που φωτίζει την οκταετία του Μακεδονικού Αγώνα στη λίμνη των Γιαννιτσών στο Ρουμλούκι, από το 1901 έως το 1908, παρουσιάστηκε το απόγευμα της Τετάρτης 5 Νοεμβρίου 2025, στην κατάμεστη αίθουσα εκδηλώσεων της Δημόσιας Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας.
Για το βιβλίο μίλησαν η δημοσιογράφος και πρώην δήμαρχος Βέροιας Χαρούλα Ουσουλτζόγλου και ο δημοσιογράφος Χρήστος Μπλατσιώτης.
Η Χ. Ουσουλτζόγλου, χαρακτήρισε τον Γιάννη Μοσχόπουλο, «ιστορικό του Ρουμλουκιού, με χρόνια έρευνα, ψάξιμο ιστορικών στοιχείων, μεράκι γνώσης και δίψα καταγραφής με σεβασμό στην ιστορική αλήθεια» και έθεσε κάποιες επισημάνσεις προς προβληματισμό και διάλογο, για τα μυστικά που ζωντανεύουν τα γεγονότα εκείνων των χρόνων. «…Τότε που κάποιοι πολεμούσαν σ’ έναν όχι μονομέτωπο αγώνα για την Ελευθερία, με τα κουνούπια σαν χελιδόνια και το νερό για να το πιούν, περασμένο απο το μαντήλι τους» όπως είπε , υπογραμμίζοντας την μαρτυρία του καπετάν Κόρακα, στις σελίδες του βιβλίου.
Η κα Ουσουλτζόγλου επεσήμανε οτι ο Μακεδονικός αγώνας, είναι ένας αδικημένος αγώνας, γιατί ποτέ δεν είχε την προβολή που είχε το 1821 ή το 1922 ή το 1940... «Στο βιβλίο του Μοσχόπουλου, συγκλονιστικά στοιχεία, σε μεταφέρουν νοερά στη δύσκολη εποχή του αγώνα, ενάντια σε εχθρούς κι αρρώστιες», είπε επισημαίνοντας τις μαρτυρίες που καταγράφονται στην πολυσέλιδη έκδοση. Κλείνοντας κατέταξε τα «μυστικά του Βάλτου αλλιώς…”, στην κατηγορία των βιβλίων που ζωντανεύουν την ιστορία και παραθέτουν το προϊόν της έρευνας με τρόπο ευκολοδιάβαστο, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Παίρνοντας τον λόγο, ο Χρήστος Μπλατσιώτης, χαρακτήρισε τον Γιάννη Μοσχόπουλο, ιδιαίτερα καταρτισμένο ιστορικό και ακάματο ερευνητή, «ίσως τον πιο ειδικό Έλληνα ερευνητής της εποχής μας, για τον Μακεδονικό Αγώνα στην περιοχή του Βάλτου», δίνοντας έμφαση στο…αλλιώς, αφού, όπως είπε, «ο Βάλτος των Γιαννιτσών ή ο Βάλτος του Ρουμλουκιού, ως τόπος εκείνων των ιστορικών στιγμών του Μακεδονικού Αγώνα, δίνεται ανεπηρέαστα στον αναγνώστη, διεισδύοντας βαθιά και αναλλοίωτα στην ιστορική μνήμη». Συνεχίζοντας, πρόσθεσε ότι «αποκαθιστά ένα μεγάλο κενό που υπήρχε στην μέχρι τώρα ιστοριογραφία αυτών των γεγονότων σε σχέση με την σπουδαία συμμετοχή του Ρουμλουκιού και των κατοίκων του, στον εθνικό αγώνα για να παραμείνει η Μακεδονία ελληνική και ζωντανεύει μέσα από πρωτογενείς πηγές, μέσα από μαρτυρίες, από φωτογραφίες, από χάρτες ή αφηγήσεις και τελικά ανασύρει από τη λήθη την πραγματική διάσταση εκείνης της επικής διαπάλης, καθώς και τις αγωνίες που σημάδεψαν τη Μακεδονία στις αρχές του 20ού αιώνα και καθόρισαν το μέλλον της».
Απαντώντας στο… αλλιώς του τίτλου, ο δικηγόρος, συγγραφέας και ερευνητής Γ. Μοσχόπουλος, επεσήμανε ότι αυτό το αλλιώς, κάνει τη διαφορά στα μυστικά του βάλτου για τον Μακεδονικό αγώνα στη λίμνη των Γιαννιτσών, στο Ρουμλούκι και την Καμπανία.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα, το σημείο αναφοράς του βιβλίου, ήταν το ηρωικό μυθιστόρημα της Πηνελόπης Δέλτα, «Τα μυστικά του βάλτου» που αναφέρεται στην περίοδο που έδρασε ο καπετάν Άγρας, ο Νικηφόρος και ο Σάρρος και αφορά τα γεγονότα εννέα μηνών.
Ο κ. Μοσχόπουλος όμως, έγραψε για αυτά τα «μυστικά», με ιστορική καταγραφή, (βιβλιογραφία, μαρτυρίες, αξιόπιστες πηγές) ταξινόμησε τα γεγονότα στη λίμνη των Γιαννιτσών, με αρχή, μέση, τέλος και έδωσε τεκμηριωμένα το… αλλιώς!
Ο συγγραφέας άντλησε πολύτιμες πληροφορίες από τα Ελληνικά Αρχεία και μάλιστα εξεπλάγην από τις πηγές που βρήκε στα αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών, ερεύνησε επίσης τοπικούς ιστοριογράφους όπως ο Χριστοδούλου, ο Παπαδάκης κ.α. που είχαν αρκετά στοιχεία για τα εσωτερικά της Βέροιας αλλά και για τον βάλτο, καθώς η Βέροια τότε τροφοδοτούσε και στήριζε οικονομικά τους αγωνιστές που ήταν στο δυτικό βάλτο, τους αντάρτες που δρούσαν στη μεριά της λίμνης, προς τα χωριά του κάμπου της Νάουσας. Μάλιστα όπως ανάφερε, ένας από τους βεροιώτες που έστελνε κρυφά τρόφιμα στα ελληνικά Σώματα με έναν δικό του άνθρωπο, μουσουλμάνο, ήταν ο Σιορμανωλάκης.
Ο Βάλτος και η έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα
Σήμερα δεν υπάρχει λίμνη των Γιαννιτσών. Την παλιά εικόνα της περιοχής και την έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα, μας μεταφέρει απλά και κατανοητά, ο συγγραφέας: «Η λίμνη ήταν στο κέντρο μιας λεκάνης απορροής πολλών ποταμών και χειμάρρων της Κ. Μακεδονίας. Όλο αυτό το νερό, κατέληγε στον Λουδία ο οποίος δεν είχε δυνατή ροή, οπότε «στούμπωνε», όπως λένε οι ντόπιοι, δεν μπορούσε να κατέβει στον Θερμαϊκό και γυρνούσε πίσω, όπου βάλτωνε στα χαμηλά σημεία του κάμπου. Μέσα εκεί, αναπτύχθηκε μία καλαμένια ζούγκλα, με πολλά καλάμια και υδροχαρή δέντρα, γεμάτη μεγάλα κουνούπια και πολλά κρούσματα ελονοσίας. Στον βάλτο που σχηματίστηκε, λόγω των ανθυγιεινών συνθηκών, δεν τολμούσε να πατήσει Οθωμανός στρατιώτης ή εισπράκτορας, οι οποίοι εισέπρατταν ακόμα και τους φόρους από τους ψαράδες στις βάρκες της όχθης. Έτσι, έγινε τόπος καταφυγής όλων των φυγόδικων, φυγόστρατων και όσων είχαν προβλήματα με το νόμο, που έμπαιναν μέσα στους καλαμιώνες και γλίτωναν. Αυτό το «πλεονέκτημα» της λίμνης το εκμεταλλεύτηκαν πρώτα τα Βουλγαρικά Σώματα, που μπήκαν μέσα το 1902 και ειδικά μετά την επανάσταση του Ίλιντεν το 1903 και έβγαιναν τις νύχτες για να ασκήσουν τρομοκρατία στα διπλανά πατριαρχικά χωριά (τα δίγλωσσα) ζητώντας να υπογράψουν δηλώσεις ότι όλο το χωριό ή τα 2/3 του χωριού (σύμφωνα με το διάταγμα που αναγνώριζε η Εξαρχία) θέλουν Βούλγαρο παππά και Βούλγαρο δάσκαλο. Τότε, κάποια χωριά (τα σχισματικά λεγόμενα ή εξαρχικά χωριά), άρχισαν να μεταστρέφονται και όταν αυτό άρχισε να παίρνει διαστάσεις, το αντιλήφθηκε η ελληνική πλευρά και αποφάσισε να επέμβει στρατιωτικά, στέλνοντας κι αυτή Σώματα. Έτσι, άρχισε ο μακεδονικός αγώνας…».
Στο βιβλίο μπορεί κάποιος να βρει τις θητείες των Καπεταναίων, την προέλευση των Σωμάτων, επιφανείς αλλά και ανώνυμους, άγνωστους ή αόρατους μακεδονομάχους που έφτασαν ξυπόλητοι σχεδόν στον βάλτο να βοηθήσουν, ζητώντας απλά να τους ενισχύσει το προξενείο με σφαίρες και πολεμοφόδια, για να αντέχουν στον αγώνα.
Στην παρουσίαση του βιβλίου, μέσα από τον διάλογο με το κοινό, απαντήθηκαν ερωτήματα και αναδείχθηκαν σημεία της έρευνας, ενώ στο τέλος της εκδήλωσης ο κ. Μοσχόπουλος υπέγραψε αντίτυπα του βιβλίου του, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Φυλάτος.
Σοφία Γκαγκούση
