Του Απόστολου Ιωσηφίδη
Με αφορμή την «εφέστιο εορτή» (: 12 Νοεμβρίου, μνήμη του προστάτη της Αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος) της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Κυριών Βεροίας, ανθολογούνται, στο παρόν σημείωμα, στιγμιότυπα από τα πρώτα χρόνια της ιστορίας της, ως αφιέρωμα στις ευγενικές Κυρίες της Βέροιας που, εδώ και 120 χρόνια, πρωταγωνιστούν σε μια θαυμαστή σκυταλοδρομία αγάπης, καλλιεργώντας την ύψιστη των αρετών, και διακονώντας, παντί σθένει και πάντα με χαμόγελο και διάκριση, τον Άνθρωπο.
(α).- Λίγο πριν λήξει ο πρώτος Βαλκανικός Πόλεμος, η Φιλόπτωχος καταθέτει, δια του Διοικητικού Επιτρόπου Βεροίας Δημητρίου Σωτηρίου, στον (Βεροιέα) Γενικό Διοικητή Μακεδονίας Κωνσταντίνο Ρακτιβάν, 1.200 δραχμές «ὑπὲρ τῶν οἰκογενειῶν τῶν ἐν πολέμῳ πεσόντων».
Ο αείμνηστος Παύλος Πυρινός στο επετειακό σύγγραμμά του «Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών Βεροίας Εκατό Χρόνια Προσφοράς 1905-2005» (έκδοση του Δήμου Βέροιας, 2005), δημοσιεύει (σελ. 54-55) την καταθετήρια των χρημάτων επιστολή της Αδελφότητας…
«Ἀξιότιμον κ. Διοικητικὸν Ἐπίτροπον Βεροίας
Ἐνταῦθα
Ἀξιότιμε Κύριε,
Ἡ Φιλόπτωχος Ἀδελφότης τῶν Ἑλλ. Κυριῶν Βεροίας φιλοτιμουμένη νὰ συνεισφέρῃ εἰς τὸν ἐθνικὸν ἀγῶνα ὅσον αἱ οἰκονομικαὶ αὐτῆς δυνάμεις τῆς ἐπιτρέπουν ἀπεφάσισεν ἐν ἐκτάκτῳ τῶν μελῶν της συνεδρίᾳ τῆς 24ης παρελθόντος Μαρτίου ὅπως διαθέσῃ ἐκ τῶν κεφαλαίων της χιλίας διακοσίας δραχμὰς (ἀρ. 1.200) ὑπέρ τῶν ἀπόρων οἰκογενειῶν τῶν ἐν πολέμῳ πεσόντων, τὰς ὁποίας θέτει εἰς τὴν διάθεσιν τῆς Σεβαστῆς Κυβερνήσεως.
Ἐγχειρίζουσαι ὅθεν ὑμῖν ταύτας παρακαλοῦμεν ὅπως τας διαθέσητε καταλλήλως διὰ τὸν ἀνωτέρω σκοπόν.
Μετὰ τῆς ἐξαιρέτου ὑπολήψεως
Ἡ Γεν. Γραμματεὺς
Ἐλισάβετ Κωτούλα
Ἡ Πρόεδρος
Αἰκ. Ἰ. Σακελλαρίου
Ἐν Βεροίᾳ τῇ 8ῃ Ἀπριλίου 1913»
…την οποία αναλόγως προέβαλε και ο τύπος της εποχής:
«Εἰσφοραὶ ὁμογενῶν Κοινοτήτων
Παρεδόθησαν χθὲς εἰς τὸν Γενικὸν Διοικητὴν Μακεδονίας καὶ ὑπουργὸν κ. Ρακτιβάν, ὑπὲρ τῶν οἰκογενειῶν τῶν ἐν πολέμῳ πεσόντων, δραχμαὶ 1.200 προερχόμεναι ἐξ ἐράνων τῆς Ἀδελφότητος τῶν Κυριῶν Βερροίας.»
«Μακεδονία», 11-04-1913.
(β).- Στην επακολουθήσασα, το αμέσως επόμενο έτος, κορύφωση της αγωνίας των Ελλήνων της Ηπείρου για την αναγνώριση του δικαιώματος του αυτοπροσδιορισμού τους (το οποίο επιδεικτικά αγνόησαν, -και όχι άπαξ-, οι λεγόμενες «Μεγάλες Δυνάμεις»), η Φιλόπτωχος προσφέρει την συνδρομή της:
«Ἡ Βέρροια διὰ τὴν Ἤπειρον
Τῇ φροντίδι τῆς ἐν Βερροίᾳ φιλοπτώχου ἀδελφότητος τῶν κυριῶν συνελέγησαν ὑπὲρ τῆς ἀγωνιζομένης Ἠπείρου 16 σάκκοι ἱματισμοῦ.»
«Ἐφημερίς», 13-04-1914.
(γ).- Και ενώ οι πολεμικές επιχειρήσεις συνεχίζονται, η δράση της Φιλοπτώχου εξακτινώνεται «μεταξὺ ὅλων τῶν στοιχείων τῶν ἀποτελούντων τὴν κοινωνίαν Βερροίας», συγκεντρώνοντας χρήματα και είδη υπέρ των μαχόμενων στρατιωτών:
«Βέρροια
Ἔρανοι
Ἡ ἀδελφότης τῶν κυριῶν Βερροίας προέβη εἰς ἔρανον μεταξὺ ὅλων τῶν στοιχείων τῶν ἀποτελούντων τὴν κοινωνίαν Βερροίας.
Τὸν ἔρανον ἐν τῇ καλουμένῃ Βλαχικῇ συνοικία ἐνήργησεν ἡ κ. Κ. Καπίτογλου μετὰ τῆς κ. Γ. Μπέζα, ἐν δὲ τῇ Ὀθωμανικῇ καὶ Ἰσραηλιτικῇ συνοικίᾳ αἱ κυρίαι Εὐθ. Βελτσίδου καὶ Εὐθ. Ἀ. Καπίτογλου, καὶ αἱ δες Σάρρα Σαλφατὶ καὶ Μαρία Ἐ. Δημητριάδου.
Αἱ ἐν λόγῳ ἐπιτροπαὶ ἐδέχοντο ἐκτὸς τῶν χρηματικῶν καὶ εἰσφορὰς εἰς εἴδη.
Ὁ ἔρανος ἐστέφθη ὑπὸ ἐπιτυχίας.
Ἡ ἀδελφότης τῶν κυριῶν πυρετωδῶς ἐργάζεται πρὸς κατασκευὴν φανελλῶν καὶ περιποδίων διὰ τοὺς στρατιώτας.
Ὅλη ἡ κίνησις διευθύνεται ἀπὸ τὸ δραστηριότατον προεδρεῖον τῆς ἀδελφότητος καὶ τὸ διοικητικὸν συμβούλιον αὐτῆς. Ἰδοὺ καὶ τὰ ὀνόματα τῶν κυριῶν ποὺ ἀποτελοῦν τὴν διοίκησιν τοῦ Σωματείου.
Πρόεδρος κυρία Πηνελόπη Καπίτογλου, ἀντιπρόεδρος κ. Καραμάνογλου, Γεν. Γραμματεὺς δις Μαρία Δημητριάδου ἢ Κατσαμάκα, Σύμβουλοι κυρίαι Χαρίκλεια Δαβόρα, Εὐθυμία Ἀ. Καπίτογλου, Ἀσπασία Κύρου, Μαρία Μάρκου καὶ Μαρία Μπολαρίκη.
Τὰ μέλη τῆς ἀδελφότητος ἀνέρχονται εἰς 100 περίπου.»
«Ἀστήρ», 05-11-1915.
(δ).- Την διεθνή ακτινοβολία της Φιλοπτώχου υπογραμμίζει στο προμνημονευθέν έργο του ο Π. Πυρινός, αναδεικνύοντας (σελ. 64, σημ. 71) τους δεσμούς της Αδελφότητας με την ομογενειακή «Ομόνοια»:
«Το 1908 (Μάιο) ιδρύθηκε από Βεροιώτες μετανάστες, στο Μπούφαλο της Αμερικής, ο «Πατριωτικός Σύλλογος Βεροιέων η “Ομόνοια”». Από επιστολές που ανταλλάγησαν μεταξύ των δύο Σωματείων, πληροφορούμεθα τους σκοπούς της ίδρυσής των, την ανταλλαγή καταστατικών και την επιθυμία της σύσφιγξης δεσμών και επικοινωνίας των. Ο ένας Σύλλογος βοηθούσε τον άλλον με την αποστολή και πώληση λαχείων προς όφελός των. Η Μελπομένη Γεμιτζιόγλου πρωτοστάτησε σε έρανο που έκανε μεταξύ των μελών του Πατριωτικού Συλλόγου Βεροιέων και το προϊόν του εράνου στάλθηκε στην Φ.Α.Κ. Βεροίας.»
Στο «Παράρτημα Εγγράφων» του ανωτέρω έργου του Π. Πυρινού παρατίθεται (σελ. 149-150) η ευχαριστήρια επιστολή της Φιλοπτώχου προς την Μ. Γεμιτζιόγλου.
Την επιστολή αυτή, η αποδέκτριά της (έχοντας απαλείψει ορισμένα σημεία της και κυρίως, προφανώς από σεμνότητα, τις υπέρ του προσώπου και της προσφοράς της αναφορές της Φιλοπτώχου) την παρέδωσε προς δημοσίευση στην ομογενειακή εφημερίδα «Ατλαντίς»:
«Ἐκ Buffalo, N.Y.
Μία ἐπιστολὴ τῆς ἐν Βερροίᾳ Φιλοπτώχου Ἀδελφότητος Κυριῶν.
Πρὸς τὴν ἐν Buffalo, N.Y. κ. Μελπομένην Γεμιτζιόγλου ἀπεστάλη ἐκ μέρους τῆς ἐν Βερροίᾳ τῆς Μακεδονίας Φιλοπτώχου Ἀδελφότητος τῶν Κυριῶν ἡ ἀκόλουθος ἐπιστολή, τὴν ὁποίαν εὐχαρίστως δημοσιεύομεν ὡς ἀφορῶσαν φιλανθρωπικὸν σκοπόν.
Βέρροια, τῇ 3 Φεβρουαρίου 1919[1].
Ἀξιότιμος Κα Μ. Γεμιτζόγλου,
Ἐλάβομεν τὴν ἐπιστολήν σας, ἀναγνώσασαι δὲ ταύτην ἐδακρύσαμεν ἐκ συγκινήσεως.
Ὅλων οἱ ὁφθαλμοὶ ἔλαμψαν ἀπό χαρὰν, καὶ συγκίνησιν διὰ τὸν μέγαν καὶ βαθὺν πατριωτισμὸν ὑμῶν καὶ τῶν λοιπῶν καλῶν πατριωτῶν. Φαντασθῆτε πόσον θὰ χαρῶσιν οἱ πτωχοί μας, τῶν ὁποίων ὁ βίος κατήντησεν ἀβίωτος μὲ τὴν σημερινὴν ἀκρίβειαν, πόσαι χῆραι θὰ εὐχηθῶσιν ὑπὲρ ὑμῶν καὶ πόσα ὀρφανὰ θὰ δεηθοῦν εἰς τὴν μικράν των προσευχὴν ὑπὲρ τῆς μακροβιότητος καὶ εὐτυχίας τῶν καλῶν πατριωτῶν. Πόσον θὰ ἔχῃ ἀνακουφισθῆ ἡ ψυχὴ ὑμῶν, ἀγαπητοὶ συμπατριῶται, αἰσθανόμενοι ὅτι ἐπράξατε ἓν τῶν ἱερωτέρων καθηκόντων τοῦ ἀνθρώπου.
Μετὰ τὴν ἀνάγνωσιν τῆς ἐπιστολῆς σας συνεζητήθη πῶς θὰ διανεμηθῶσι τὰ χρήματα καὶ ἀπεφασίσθη ὅπως δοθῶσιν ἐφ᾿ ἅπαξ εἰς τὰ ἐν τῷ ἐσωκλείστῳ καταλόγῳ ἀναφερόμενα ὀνόματα ἀναλόγως τῶν ἀναγκῶν καὶ τῶν ἀτόμων τῶν οἰκογενειῶν των.
Διὰ τοῦ ἐράνου τούτου, ἀγαπητή μας ἀδελφὴ καὶ λοιποὶ συμπατριῶται, ἀπεδείξατε οὐ μόνον τὴν ἀγαθήν σας καρδίαν, ἀλλ᾿ ὅτι δὲν ἐλησμονήσατε, καίτοι εὑρίσκεσθε τόσον μακράν, τοὺς πτωχοὺς ἀδελφούς μας, καὶ πρὸς τούτοις τὸν σκοπὸν τοῦ σωματείου μας. Δι᾿ ὃ συγχαίρομεν καὶ ἀνακηρύττομεν ὑμᾶς ἐπίτιμον μέλος τοῦ σωματείου μας, ἀποφασίσασαι πρὸς τούτοις ὅπως λίαν προσεχῶς τελέσωμεν λειτουργίαν ἐν τῷ ἱερῷ ναῷ τοῦ «Ἁγίου Νικολάου» ὑπὲρ ὑγείας καὶ εὐτυχίας ἁπάντων τῶν καλῶν πατριωτῶν, ὡς καὶ ὑπὲρ ἁπάσης τῆς οἰκογενείας ὑμῶν.
Διαβιβάσατε, παρακαλοῦμεν, τὰ τῆς διαχειρίσεως τῶν χρημάτων καὶ τὰς ἀποφάσεις τοῦ σωματείου μας εἰς τοὺς καλοὺς πατριώτας μας, ἵνα ἀφοῦ λάβωσιν γνῶσιν τούτων, φανῶσι πρόθυμοι καὶ ἄλλοτε, ὡς γράφετε, νὰ συνεισφέρωσιν ὑπὲρ τοῦ σκοποῦ τῆς Ἀδελφότητος, ᾗς τὰ ὄνειρα εἶναι μεγάλα, ἀλλ᾿ ἀκατόρθωτα ἐπὶ τοῦ παρόντος, λόγῳ τῶν περιστάσεων.
Ὑπερηφανευόμεναι διὰ τὰ καλὰ ὑμῶν τε καὶ τῶν συμπατριωτῶν μας αἰσθήματα, ἐπιπροσθέτομεν ἓν μέγα εὖγε καὶ διατελοῦμεν,
Ἡ πρόεδρος
Ἀφροδίτη Ἰ. Γεωργιάδου
Ἡ Γεν. γραμματεὺς
Ἄ. Κιμιντζὲ»
«Ἀτλαντὶς» (Νέας Υόρκης), 03-06-1919.
Μετά την δημοσίευση στην «Ατλαντίδα», η Μ. Γεμιτζιόγλου με επιστολή της γνωστοποίησε [όπως αποτυπώνεται σε Πρακτικό που παραθέτει ο Π. Πυρινός (σελ. 61)] στην Φιλόπτωχο Βεροίας την «δημοσίευσιν τῆς διανομῆς τοῦ χρήματος»:
«Πρακτικὸ τῆς 15 Δεκεμβρίου 1919
[…] ἀνεγνώσθη ἐπιστολὴ τῆς κ. Μελ. Γεμιτζόγλου σταλεῖσα ἐξ Ἀμερικῆς πρὸς τὸ Σωματεῖον τῆς Ἀδελφότητος δι᾿ ᾗς γνωστοποιεῖται ἡ ἐν τῇ …[2] δημοσίευσις τῆς διανομῆς τοῦ χρήματος […]
Ἡ πρόεδρος
Αἰκατ. Παπαδήμου
Ἡ Εἰδ. Γραμματεὺς
Λευκὴ Τούλια»
(ε).- Αλλά η ευεργετική δράση της Φιλοπτώχου δεν περιορίζεται στα έργα φιλαλληλίας, στους εράνους, στην παροχή χρηματικών βοηθημάτων, τροφής και ένδυσης, στην συγκέντρωση και προσφορά ειδών πρώτης ανάγκης, στην περίθαλψη αναξιοπαθούντων, στην ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας• ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο της ιστορίας της (των 12 δεκαετιών!) καταλαμβάνει ο αγώνας και η αλληλεγγύη των γυναικών και των οργανώσεών τους.
Κι αν ένα προγενέστερο («Λαός», 21/22-06-2025) σημείωμα υπενθύμισε, μεταξύ άλλων, την πρωτοβουλία της Φιλοπτώχου για την ψήφο των γυναικών, η παρούσα επετειακή σταχυολόγηση θα ανασύρει την δραματική έκκληση των γυναικών της Μικρασίας για την διάσωση της Ιωνίας και την άμεση, έμπονη, πλήρη άλγους και αγανάκτησης, αλλά και συμπαράστασης και παραμυθίας για τα Πάθη των «Μικρασιατίδων», ανταπόκριση και τον πατριωτικό λόγο των Κυριών της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Κυριών Βεροίας:
«Αἱ Μικρασιάτιδες
[…] σήμερον, ὅτε ἡ Μικρασία διατρέχει τὸν κίνδυνον νέας ὑποδουλώσεως, ὁ φλογερὸς πατριωτισμὸς τῶν Μικρασιατίδων ἐκδηλοῦται ζωηρότατα. […] ἡ Μικρασιᾶτις δρᾷ, ἐργάζεται, κινεῖται, καὶ παντοιοτρόπως ὑποβοηθεῖ […] πλὴν ἄλλων, ἀπηύθυνε καὶ τὴν κατωτέρω Ἔκκλησιν πρὸς τὰς ὀργανωμένας γυναῖκας τῆς Ἑλλάδος, Εὐρώπης καὶ Ἀμερικῆς […]
“Ἀξιότιμες Κυρίες,
Αἱ κρίσιμες περιστάσεις ποῦ περνᾷ ἡ Μικρασία, μᾶς ἠνάγκασαν νὰ ὀργανώσωμεν τὰς δυνάμεις μας, καὶ εἰς τὸ πλευρὸν τῶν ἀνδρῶν μας νὰ πάρωμε ἕνα κομμάτι τοῦ Ἐθνικοῦ μας Ἀγῶνος.
Ἡ «Ἄμυνα Ἑλληνίδων Μικρασίας» δημιούργημα τοῦ κινδύνου ποῦ ἀπειλεῖ τὴ ζωὴ τὴ δική μας καὶ τῶν παιδιῶν μας, ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ τῆς ἐμφανίσεώς της, ἀπευθύνεται πρὸς τὰς ὀργανωμένας γυναῖκας τῆς Ἑλλάδος, Εὐρώπης καὶ Ἀμερικῆς, διὰ νὰ τοὺς ζητήσῃ τὴν ψυχ{ικ}ήν των καὶ ὑλικήν των συνδρομήν.
Σἂν Μάνες, σἂν γυναῖκες, σἂν ἀδελφὲς διατρανώνομε σήμερα τὴν ἀπόφασί μας, ἀπόφασι ὁλοκλήρου τοῦ Μικρασιατικοῦ Λαοῦ, νὰ ἀποκρούσωμε τὸν καινούργιο κίνδυνο, τὸν καινούργιο σίφωνα ποῦ ἀπειλεῖ νὰ καταστρέψῃ ὅ,τι κατώρθωσε νὰ μείνῃ ζωντανὸ καὶ ὁλόρθο στὴ μαρτυρική μας γη.
Ἔχομεν πεποίθησιν πὼς ὁλόκληρος ὁ γυναικεῖος κόσμος θὰ ὑψώσῃ μαζύ μας φωνὴν διαμαρτυρίας γιὰ τὸ μεγάλο ἀδίκημα ποῦ γίνεται εἰς βάρος τοῦ Μικρασιατικοῦ Λαοῦ.
Πιστεύουμε πὼς οἱ πολιτικὲς καὶ κοινωνικὲς ὀργανώσεις τῶν γυναικῶν τῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Ἀμερικῆς δὲν θὰ ἀδιαφορήσουν ἐμπρὸς εἰς τὴν εὐγενικὴ καὶ τίμια προσπάθειά μας νὰ κρατήσωμε τὴν ἐλεύθερη καὶ ἀνεξάρτητη ζωὴ ποῦ ἐκερδήσαμε ἀπό τῆς ἀποβάσεως τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ.
Ὅ,τι ποθοῦμε δὲν εἶνε κατάκτησις, οὔτε καταπίεσις• ἴσια-ἴσια αἱ προσπάθειαί μας καὶ ὁ ἀγῶνας μας ὅλος ἕνα πνεῦμα ἔχουν:
Τὴν Ἐλευθερίαν, τὴν Ἰσοπολιτείαν, τὴν ἀνεξαρτησίαν, τὴν σύγχρονον κοινωνικὴν καὶ πολιτικὴν ἀντίληψιν.
Γι᾿ αὐτὸ δὲν ἀμφιβάλλομεν πὼς ὅπου ὑπάρχει γυναικεῖα καρδιὰ θὰ συγκινηθῇ καὶ θὰ ἐνδιαφερθῇ γιὰ τὸ ἔργον μας• ὅπου ὑπάρχει γυναικεῖα φωνὴ θὰ ἐπιδοκιμάσῃ τὸν ἀγῶνα μας καὶ θὰ τὸν δυναμώσῃ.
Ἡ Μικρασία αὐτὴν τὴν στιγμὴν μὲ τὰ χείλη τὰ πικραμένα καὶ τὰ δακρυσμένα μάτια τῶν γυναικῶν της ζητεῖ τὴν συνεργασία καὶ τὴν συνδρομὴ τῶν ὀργανωμένων γυναικῶν ὅλου τοῦ κόσμου.
Ἕνα τὸ ἴδιο εὐγενικὸ καὶ ὡραῖο καὶ μεγάλο καὶ ἐπιβλητικὸ ἰδανικὸ τὰς ἀπασχολεῖ σήμερα.
Ὁ κόσμος ποῦ ζητεῖ μὲ προσπαθείας καὶ θυσίας πολυχρόνους τὴν κοινωνική του χειραφέτησι, ὁ κόσμος ποῦ ἀγωνίζεται γιὰ τὰ πολιτικά του δικαιώματα ἂς σκεφθῇ γιὰ μιὰ στιγμὴ πῶς ἡ ζωή μας καὶ τὸ μέλλον μας κινδυνεύουν ἀπὸ τὸ ἀχόρταγο δρεπάνι τῆς Κεμαλικῆς βίας καὶ ἀναρχίας. Ἀπὸ τὸν κόσμο αὐτὸν περιμένομε μὲ θέρμη καὶ προθυμία νὰ ἐνισχύσῃ τὰς δυνάμεις μας.
Ἡ Διευθύνουσα Ἐπιτροπὴ»
«Ἐλεύθερος Λόγος» (Μυτιλήνης), 24-03-1922.
«Ἄμυνα Ἑλληνίδων
(Καὶ ἡ Βέρροια ὑπὲρ τοῦ Ἀγῶνος)
Εἰς τὴν «Ἄμυναν τῶν Ἑλληνίδων Μικρασίας» ἐλήφθη ἡ κατωτέρω ἐπιστολὴ τῆς Φιλοπτώχου ἀδελφότητος τῶν Κυριῶν Βερροίας.
“Βεβαιοῦσαι λῆψιν τιμητικῆς σας σπεύδομεν νὰ ἐκφράσωμεν ἡμῶν τὴν ἀλγεινοτάτην ἐντύπωσιν τὴν ὁποίαν μᾶς ἐπροξένησεν ἡ ἀπόφασις τῶν τριῶν ὑπουργῶν τῶν ἐξωτερικῶν τῶν Συμμάχων Κρατῶν.
Παντὶ σθένει φροντίζομεν ἵνα κατὰ τὸ ἐφικτὸν ὑποστηρίξωμεν τὸ ἔργον ὑμῶν καὶ ὑλικῶς. Ἡ ψυχή μας ἀπὸ τῆς πρώτης στιγμῆς καθ᾿ ἣν διεκρίναμεν ὅτι ἀμείβεται ἡ ἀδικία, ἡ βαρβαρότης, ἡ τυραννία σὺν τῇ δολοφονίᾳ μυριάδων Ἑλλήνων εἶνε πλησίον σας συμμετέχουσα τῶν θλίψεών σας καὶ τῶν πικριῶν σας. Δὲν θὰ παύσωμεν ἀπὸ τοῦ νὰ αἰσθανώμεθα τὴν πραγματοποίησιν τῶν ὀνείρων μας δι᾿ ἣν ἐγαλουχήθημεν καὶ τὰ τέκνα μας ἐγαλουχήσαμεν. Δὲν θὰ παύσωμεν ἀπὸ τοῦ νὰ ἀναλογιζόμεθα ὅτι τὸ αἷμα τῶν τέκνων σύμπαντος τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἐχύθη ἐν τοῖς πεδίοις τῶν μαχῶν διὰ τὴν πραγματοποίησιν τῶν ἰδανικῶν τῆς φυλῆς.
Αἱ νίκαι τὰς ὁποίας οἱ Ἕλληνες στρατιῶται ἤραντο εἰς πάντα τὰ πεδία τῶν μαχῶν ἀπὸ τῆς Μελούνας μέχρι τοῦ Σαγγαρίου καὶ ὅπου δήποτε ἡ πατρὶς τοὺς ἔταξεν ἀς μᾶς ἐμψυχώσωσιν ἵνα ἀναφωνήσωμεν πρὸς τοὺς αδικοῦντας μας ὅτι αἱ Ἑλληνίδες γυναῖκες θὰ προσφέρωσιν καὶ τὰ ὑπόλοιπα τέκνα τους διὰ τὴν μὴ καταπάτησιν τῶν νωπῶν τάφων τῶν ἡρώων μας ἀπὸ τοῦ αἱμοσταγοῦς καὶ βαρβάρου ἐχθροῦ.
Ἡ Πρόεδρος Αἰκ. Παπαδήμου
Ἡ Γεν. Γραμματεὺς Ἑλένη Λεονάρδου”»
«Τηλέγραφος» (Σμύρνης), 14-04-1922. (και «Θάρρος», 14-04-1922).
――――――
[1] Η χειρόγραφη επιστολή της Φιλοπτώχου φέρει ημερομηνία «20 Ἰανουαρίου 1919», σύμφωνα με το τότε ισχύον στην Ελλάδα παλαιό (Ιουλιανό) ημερολόγιο• δημοσιεύοντάς την η «Ἀτλαντὶς» προσαρμόζει την ημερομηνία στα εν Η.Π.Α. ισχύοντα, ήγουν στο νέο (Γρηγοριανό) ημερολόγιο: «3 Φεβρουαρίου 1919».
[2] Στο παράθεμα του Π. Πυρινού (και στο οικείο βιβλίο Πρακτικών της Φιλοπτώχου;) υπάρχουν στο σημείο αυτό αποσιωπητικά: είτε αφέθηκε εξ αρχής κενό εν αναμονή ίσως μιας διευκρίνισης για το όνομα της εφημερίδας, είτε η σχετική εγγραφή ήταν δυσανάγνωστη, την θέση τους μάλλον θα πρέπει να πρέπει να καταλάβει το όνομα της «Ἀτλαντίδος».
