Είναι πολλά, αλλά τα κυριότερα είναι τρία: το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, που είναι ο συνηθέστερος καρκίνος στον άνθρωπο, το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και το κακόηθες μελάνωμα.
Τα τρία αυτά είδη παίρνουν το όνομά τους από τα κύτταρα του δέρματος που προσβάλλουν και αντιστοίχως είναι τα βασικά κύτταρα, τα ακανθοκύτταρα και τα μελανοκύτταρα (παράγουν τη μελανίνη, που είναι η χρωστική ουσία του δέρματος).
Υπάρχουν επίσης οι ακτινικές υπερκερατώσεις, που αποτελούν προκαρκινική κατάσταση και σε ποσοστό έως 10% εξελίσσονται σε ακανθοκυτταρικά καρκινώματα μέσα σε δύο έως τρία χρόνια. Οι υπερκερατώσεις αυτές εμφανίζονται κυρίως στα φωτοεκτεθειμένα μέρη του σώματος, ιδίως στο πρόσωπο, στη ράχη των χεριών και στα τμήματα της κεφαλής χωρίς μαλλιά.
Άλλοι, εξαιρετικά σπάνιοι δερματικοί καρκίνοι είναι το σάρκωμα Καπόζι, το κερατοακάνθωμα κ.λπ.
Ποιο είναι το πιο επιθετικό;
Μακράν το κακόηθες μελάνωμα, το οποίο δίχως θεραπεία πάντοτε κάνει μεταστάσεις και, παρότι αποτελεί τη μειονότητα των δερματικών καρκίνων (αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 7% των κρουσμάτων), ευθύνεται για το 75% των θανάτων από καρκίνο του δέρματος.
Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα πολύ σπάνια κάνει μεταστάσεις (ίσως γι’ αυτό δεν αναφέρεται στους συνηθέστερους καρκίνους στον άνθρωπο), αλλά αν αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να προκαλέσει παραμορφώσεις.
Όσον αφορά το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, αυτό προκαλεί μεταστάσεις στο περίπου 5% των περιπτώσεων, ιδίως όταν εμφανίζεται σε ειδικές θέσεις όπως η μύτη, τα αφτιά και τα χείλη.
Έχουν όλα τα ίδια συμπτώματα;
Όχι. Τα μελανώματα αρχίζουν συνήθως σε έναν προϋπάρχοντα σπίλο (δηλαδή σε μια ελιά που αποτελεί συλλογή μελανοκυττάρων), ο οποίος παρουσιάζει αλλαγή στο χρώμα, στα όρια ή στο σχήμα του, γίνεται ασύμμετρος ή μεγαλώνει μέσα σε χρονικό διάστημα τριών μηνών.
Ύποπτος είναι επίσης ένας σπίλος που παρουσιάζει εξέλκωση (πληγή), η οποία δεν κλείνει μέσα σε τρεις εβδομάδες. Αν και ο κόσμος αποκαλεί «ελιά» οτιδήποτε κι αν παρουσιάσει στο δέρμα του, το ακανθοκυτταρικό και το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα δεν αναπτύσσονται σε προϋπάρχουσα ελιά, αλλά είναι αλλοιώσεις που εμφανίζονται στην επιδερμίδα και υπάρχουν επί καιρό, είναι άγριες στην αφή, μοιάζουν με ογκίδια και τελικά ματώνουν.
Όσον αφορά τις ακτινικές υπερκερατώσεις, αυτές θα καταλάβουμε ότι αρχίζουν να εξελίσσονται ύποπτα όταν αρχίσουν να διηθούνται (να επεκτείνονται) και δημιουργούν πληγή που ματώνει.
Ποιοι κινδυνεύουν να εκδηλώσουν
δερματικό καρκίνο;
Όσοι έχουν ανοικτόχρωμο δέρμα, μάτια και μαλλιά (ανοικτόχρωμο φωτότυπο) κινδυνεύουν περισσότερο απ’ όλους να εκδηλώσουν δερματικό καρκίνο.
Αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν μελάνωμα διατρέχουν όσοι έχουν στενό συγγενή με τη νόσο (η κληρονομικότητα παίζει ρόλο στο 1%-2% των κρουσμάτων μελανώματος), όσοι έχουν πάθει αρκετά ηλιακά εγκαύματα πριν από την ηλικία των 18 ετών, όσοι κάνουν συστηματικά σολάριουμ, όσοι έχουν μεγάλο αριθμό σπίλων (πάνω από 50) και όσοι περνούν όλο τον χρόνο σε κλειστούς χώρους (λ.χ. υπάλληλοι γραφείου) και για λίγες ημέρες κάθε χρόνο υπερεκτίθενται στον ήλιο και μαυρίζουν, δεδομένου ότι το μαύρισμα αποτελεί ένδειξη δερματικής βλάβης και όχι υγείας όπως νομίζει ο κόσμος.
Αντίστοιχα, όσοι εκτίθενται χρονίως στον ήλιο χωρίς προστασία (όπως λ.χ. οι αγρότες και οι οικοδόμοι) διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν βασικοκυτταρικό ή ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, διότι η χρόνια έκθεση αδρανοποιεί σταδιακά ένα γονίδιο που λέγεται p53 και δρα προστατευτικά στο δέρμα.
Τα ύποπτα συμπτώματα στα βασικά είδη
* Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα: Συνήθως εκδηλώνεται σαν μία διαφανής ή ημιδιαφανής «πλάκα», λίγο πιο κόκκινη από το φυσικό χρώμα του δέρματος και μερικές φορές σαν ένα μικρό ογκίδιο ή πληγή ή κρούστα που επιμένει.
* Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα: Συνήθως εκδηλώνεται ως κόκκινη, με κρούστα ή «λέπια» επιφάνεια ή εξόγκωμα, που συχνά μεγαλώνει γρήγορα.
* Μελάνωμα: Η πιο συχνή εμφάνισή του είναι αυτή μιας ασύμμετρης περιοχής, με ακανόνιστα όρια, διχρωμίες και συχνά διάμετρο μεγαλύτερη από 6 χιλιοστά.
Αντιμετώπιση
* Για την αντιμετώπιση του βασικοκυτταρικού και του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος απαιτείται η με οποιονδήποτε τρόπο καταστροφή τους, που μπορεί να γίνει με διάφορες μεθόδους (λ.χ. επάλειψη με ειδική κρέμα, κρυοθεραπεία, καυτηρίαση, λέιζερ, κανονική εγχείρηση).
* Το μελάνωμα αφαιρείται χειρουργικά και αναλόγως με το στάδιο μπορεί να χρειαστεί περαιτέρω θεραπεία (πρόσθετη εγχείρηση για αφαίρεση λεμφαδένων, ανοσοθεραπεία, χημειοθεραπεία ή βιολογική θεραπεία).
Πως να προστατευθείτε
* Να αποφεύγετε τις υπαίθριες δραστηριότητες (ακόμα και το περπάτημα στην πόλη) από τις 11 το πρωί έως τις 5 το απόγευμα
* Μην νομίζετε ότι σας προστατεύει η σκιά ή η συννεφιά. Η υπεριώδης ακτινοβολία του ηλίου (UV) αντανακλάται στις λείες επιφάνειες (λ.χ. άσφαλτος, μάρμαρα, άμμος, νερό) και μπορείτε να καείτε ακόμα κι αν κάθεστε κάτω από ομπρέλα ή τέντα. Επιπλέον, το 80% της UV διαπερνά τα σύννεφα.
* Να αποφεύγετε την ηλιοθεραπεία και το σολάριουμ
* Όταν βρίσκεστε σε υπαίθριους χώρους να καλύπτετε το σώμα σας με ανοικτόχρωμα, φαρδιά και μακριά ρούχα και να φοράτε πλατύγυρο καπέλο και γυαλιά ηλίου.
*Να χρησιμοποιείται καθημερινά αδιάβροχο αντιηλιακό ευρέως φάσματος (να αναγράφει ότι προστατεύει και από την UVA και από την UVB) με Δείκτη Προστασίας (SPF) πάνω από 15. Αν η εργασία σας είναι υπαίθρια, χρειάζεστε αντηλιακό με SPF πάνω από 30.
* Να αλείφεστε με άφθονο αντηλιακό 30 λεπτά πριν βγείτε στον ήλιο και να επαναλαμβάνετε την επάλειψη κάθε 2 ώρες ή μετά από κολύμπι ή υπερβολική εφίδρωση.
* Να πηγαίνετε συστηματικά (τουλάχιστον 1 φορά τον χρόνο) στον δερματολόγο για να ελέγχει προληπτικά το δέρμα και τους σπίλους σας
* Μην εκθέτετε καθόλου στον ήλιο τα μωρά ηλικίας έως 6 μηνών (δεν επιτρέπεται καν να τα αλείφετε με αντηλιακό).
Σύλλογος Καρκινοπαθών Βέροιας-Ημαθίας
«ΑΓΙΟΣ ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ»
