Τα έχει αυτά τα ευχάριστα η έρευνα. Έβλεπα τη δουλειά ενός δασκάλου της Τουρκοκρατίας στη Νάουσα, την κοινωνική του δράση και τη γραφή του στα πρακτικά της Ορδοδόξου Ελληνικής Κοινότητος Ναούσης, την οποία για χρόνια υπηρέτησε ως γραμματέας και είχα σχηματίσει άριστη γνώμη γι αυτόν. Είχα εκφράσει μάλιστα σε βιβλίο μου την ευχή να βρεθεί κάποιος να σκύψει στην προσωπικότητα αυτού του δασκάλου, του Θεολόγη Τσακμάκη, να ερευνήσει και να γράψει για την προσφορά του στη Νάουσα.
Φαντάζεστε την έκπληξή μου, όταν πληροφορήθηκα ότι στην Έδεσσα υπάρχει ένα αναγνωσματάριο Δημοτικού με συγγραφέα τον Θεολόγη Τσακμάκη. Αυτές τις μέρες θα είμαι στην Έδεσσα και θα δω το βιβλίο. Παράλληλα μου δόθηκε η πληροφορία ότι ο δάσκαλος Θεολόγης Τσακμάκης έγραψε Αναγνωσματάρια για όλες τις τάξεις του Δημοτικού και ότι τρία βιβλία του υπάρχουν στη βιβλιοθήκη της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Η πληροφορία δεν είναι ακριβής. Όμωε ναι, παρά την ολοήμερη κοπιώδη απασχόλησή του στο σχολείο και τη δραστήρια Κοινότητα της Νάουσας, ο Ναουσαίος δάσκαλος Θεολόγης Τσακμάκης έγραψε Αναγνωσματάρια για το Δημοτικό.
Ήδη, αξιοποιώντας τη σύγχρονη τεχνολογία, θα σας ξαφνιάσω, έφτασα να έχω στην κατοχή μου σε ηλεκτρονική μορφή το βιβλίο της Ε΄τάξης του δημοτικού του Θεολόγη Τσακμάκη. Βρέθηκε στην βιβλιοθήκη της Βέροιας. Εκδόθηκε το 1890 από τον οίκο Βικόπουλου - Αντωνιάδη στη Θεσσαλονίκη με την άδεια του Τουρκικού Συμβουλίου της Παιδείας και κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους στα σχολεία της Μακεδονίας και του λοιπού υπόδουλου Ελληνισμού.
Έγιναν πολλά σε λίγες μέρες. Το ενδιαφέρον μεγάλο από τους επαΐοντες, τα ερωτηματικά πολλά, είμαι βέβαιος ότι θα γίνει πολύς λόγος από τους κατά περίπτωση ειδικούς για το θέμα. Δεν είναι απλά τα πράγματα. Για μας το ενδιαφέρον ασφαλώς είναι να δούμε το περιεχόμενο του Αναγνωσταρίου. Εγώ το διεξήλθα επί τροχάδην. Δεν θα πω τώρα τίποτα. Μόνον, όσοι φίλοι εκπαιδευτικοί, προοδευτικοί και συντηρητικοί, και όσοι γονείς, ετοιμαστείτε να πάμε πίσω στο 1890, να κάτσουμε στα θρανία της Ε΄ του Δημοτικού, να ακούσουμε τί μας λέγει ο δάσκαλος Θεολόγης Τσακμάκης. Το αναγνωστάριο ανοίγει με το κεφάλαιο για τη φιλία. Πρώτο ανάγνωσμα η διαθήκη του Ευδαμίδα, την οποία θα δούμε σε επόμενη ανάρτηση.
Σημ. Ευχαριστώ τους Δ/ντές των βιβλιοθηκών: κ.κ. Γκαλίτσιο, Βέροιας, Κουρούδη, Εταιρείας Μακ. Σπουδών, τον κ Ξυνάδα του εθνικού Μουσείου Τσολάκη στη Βέροια, τους καθηγητές στο ΑΠΘ κ.κ. Κογκούλη και Καραθανάση για το προσωπικό ενδιαφέρον και τη βοήθεια που μου έδωσαν, όπως και τον κ. Νίκο Καραμανάβη για τις πληροφορίες από την Έδεσσα.
Μανώλης Βαλσαμίδης
