Σήμερα, 27 Αυγούστου, τιμούμε έναν από τους πιο αγαπητούς αγίους της εκκλησίας μας, τον Άγιο Φανούριο. Για την καταγωγή και τη ζωή του Αγίου δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία. Το μόνο σοβαρό στοιχείο είναι ότι βρέθηκε στη Ρόδο μία εικόνα του γύρω στα 1500 ή κατ’ άλλους μεταξύ των ετών 1355-1369. Τότε τυχαία βρέθηκε η εικόνα του Αγίου σε μισογκρεμισμένη εκκλησία δίπλα στα τείχη της πόλης. Ήταν η μόνη καθαρή εικόνα ανάμεσα σε άλλες εικόνες ξεθωριασμένες από τον χρόνο και τις καιρικές συνθήκες.
Ο Μητροπολίτης Ρόδου Νείλος πήγε αμέσως επί τόπου και επεξεργαζόμενος την εικόνα διάβασε σε κάποιο σημείο το όνομα του Αγίου που ήταν Φανούριος.
Ήταν ντυμένος σαν Ρωμαίος στρατιωτικός κρατώντας στο αριστερό του χέρι έναν σταυρό και στο δεξιό μία αναμμένη λαμπάδα. Ο αγιογράφος είχε ζωγραφίσει ολόγυρα της μορφής του Αγίου παραστάσεις από τη ζωή του Αγίου.
Με την προτροπή του Μητροπολίτη Νείλου, στα ερείπια της μισογκρεμισμένης εκκλησίας, κτίσθηκε καινούργιος ναός προς τιμή του Αγίου ο οποίος υπάρχει και σήμερα.
Από τη Ρόδο η τιμή του Αγίου μεταφέρθηκε αρχικά στην Κρήτη όπου έγινε ακόμη περισσότερο γνωστός αφού στον Άγιο αποδόθηκε το θαύμα της απελευθέρωσης τριών Κρητικών ιεροδιακόνων που είχαν συλλάβει αιχμαλώτους οι Αγαρηνοί κατακτητές.
Η παράδοση αναφέρει πως η μητέρα του Αγίου ήταν αμαρτωλή, σκληρή και άπονη με τους φτωχούς, γι’ αυτό όταν πέθανε βρέθηκε στην κόλαση. Ο Άγιος προσπάθησε να τον σώσει αλλά η κακία της δεν την άφησε. Μετά το γεγονός αυτό, ο Άγιος με δάκρυα πόνου, παρακάλεσε να μην κάνουν τίποτα γι’ αυτόν αλλά μόνο για την ψυχή της μάνας του.
Έτσι οι νοικοκυρές φτιάχνουν, ανήμερα της γιορτής του Αγίου τις Φανουρόπιτες και αφού τις πάνε στην εκκλησία για να ευλογηθούν τις μοιράζουν στο εκκλησίασμα αλλά και στη γειτονιά με τη σύσταση να ευχηθούν να συγχωρεθεί η μάνα του Αγίου.
Η παρασκευή της φανουρόπιτας είναι ένα έθιμο σχετικά πρόσφατο που έχει γίνει σχεδόν πανελλήνιο,. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση πρώτο εμφανίσθηκε στη Ρόδη από εκεί αργότερα διαδόθηκε σε άλλα μέρη. Σύμφωνα με το έθιμο οι γυναίκες έφτιαχναν τη φανουρόπιτα όχι μόνο για την ψυχή της άπονης μητέρας του Αγίου αλλά και γιατί ζητούσαν (και ζητούν) να τις φανερώσει ο Άγιος κάποιο αντικείμενο που έχουν χάσει και δεν το βρίσκουν ή για να τις φέρει κάτι που επιθυμούν ή ακόμη να τις φανερώσει ο Άγιος τον άντρα που θα παντρευτούν (για τα ανύπαντρα κορίτσια).
Η παρασκευή της φανουρόπιτας ποικίλει από τόπο σε τόπο ή ακόμη από σπίτι σε σπίτι. Είναι ένα είδος κέικ με πολλές παραλλαγές από το οποίο δεν λείπουν, οι σταφίδες, το γαρύφαλλο, τα καρύδια ή αμύγδαλα, το κονιάκ, η κανέλα, το μοσχοκάρυδο και άχνη ζάχαρη.
Μάκης Δημητράκης
