Η Ζωοδόχος Πηγή η κινητή εορτή της Παναγίας Θεοτόκου, που γιορτάζεται την Παρασκευή της Διακαινησίμου, της εβδομάδας δηλαδή μετά το Πάσχα, καθιερώθηκε στην αρχή μόνο στην Κωνσταντινούπολη σαν επέτειος των εγκαινίων του αγιάσματος και του ναού της Θεοτόκου που υπάρχει και σήμερα στην Ιερά Μονή του Μπαλουκλή (Μπαλουκλί-Βαλουκλή) η οποία βρισκόταν έξω από τα τείχη της Πόλης κοντά στην πύλη της Σηλύβριας σε μια δασώδη περιοχή γνωστή σαν «Παλάτια των Παγών» και στην οποία διέμεναν, την περίοδο της άνοιξης, οι βυζαντινοί αυτοκράτορες.
Ο εορτασμός συνδέεται με το θαύμα που συνέβη στο δεύτερο μισό του 5ου μ.Χ. αιώνα και συνδέεται με τον αυτοκράτορα Λέοντα Α΄ (457-474) τον Θράκα τον αποκαλούμενο Μακέλη που σημαίνει κρεοπώλης, πιθανόν από το επάγγελμα που ασκούσε πριν ακόμη γίνει αυτοκράτορας.
ΤΟ ΘΑΥΜΑ
Όταν ο Λέοντας ήταν ακόμη απλός στρατιώτης και βάδιζε, μια καλοκαιρινή και αρκετά ζεστή ημέρα, σε μια τοποθεσία, έξω από τα τείχη, με πλούσια βλάστηση συνάντησε έναν γέροντα τυφλό που διψασμένος έψαχνε δια της αφής να δροσισθεί. Βλέποντάς τον ο Λέοντας τον έπιασε από το χέρι και μαζί αναζήτησαν μια πηγή για να δροσιστούν. Καθώς βάδιζαν μια γυναικεία φωνή τους καλούσε να προχωρήσουν όλο και πιο βαθιά μέσα στην πλούσια βλάστηση όπου τελικά βρήκαν μία πηγή. Ο γέροντας τυφλός θέλησε να δροσίσει και το πρόσωπό του, καθώς έβρεχε το πρόσωπό του έγινε το θαύμα! Βρήκε το φως του! Ευχαριστώντας τον Λέοντα για την πολύτιμη βοήθεια προφήτεψε πως μια μέρα θα ανέβει σε πολύ υψηλό αξίωμα.
Το Αγίασμα – Ο Ναός
Πράγματι, λίγα χρόνια αργότερα, ο Λέοντας έγινε αυτοκράτορας. Δεν ξέχασε όμως το περιστατικό-θαύμα και στο χώρο της Πηγής, όπου ο τυφλός γέροντας βρήκε το φως του και κατ’ επέκταση τη Ζωή, έκτισε ναό με αγίασμα που έγινε πραγματικό προσκύνημα των χριστιανών.
Διαχρονικά ο ναός καταστράφηκε αρκετές φορές από βανδαλισμούς και μία φορά από σεισμό. Κάθε φορά όμως ξανακτιζόταν, μια φορά μάλιστα με εντολή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού και με υλικά που είχαν περισσέψει από την Αγία Σοφία.
Σήμερα το Αγίασμα βρίσκεται στο υπόγειο του Ναού και αποτελείται από μαρμαρόκτιστη Πηγή, της οποίας το νερό θεωρείται αγιασμένο.
Η λέξη «Μπαλουκλί», όπως συνηθίζεται να ονομάζεται ο χώρος, προέρχεται από την τούρκικη λέξη balik που σημαίνει «των ψαριών», ή «με τα ψάρια» και συνδέεται με τον θρύλο της Άλωσης της Πόλης.
Ο Θρύλος
Όταν η Πόλη έπεσε στα χέρια των Τούρκων (29 Μαΐου 1453) η είδηση έφτασε στον ηγούμενο της Μονής που εκείνη τη στιγμή τηγάνιζε ψάρια. Ο ηγούμενος δεν μπορούσε να πιστέψει το γεγονός και είπε «Μόνο αν τα μισοτηγανισμένα ψάρια ζωντανέψουν, θα το πιστέψω». Και ω! του θαύματος τα ψάρια πετάχτηκαν από το τηγάνι, έπεσαν στο νερό του αγιάσματος και άρχισαν να κολυμπούν.
Μέχρι σήμερα, σύμφωνα με την παράδοση, εφτά ψάρια που φαίνονται σαν μισοτηγανισμένα, κολυμπούν στο Αγίασμα της Παναγίας της Μπαλουκλιώτισσας, της Ζωοδόχου Πηγής.
Στο προαύλιο του Ναού σήμερα, που επισκέπτονται σίγουρα όλοι όσοι ταξιδεύουν στην Πόλη, βρίσκονται οι τάφοι των οικουμενικών πατριαρχών ενώ άξιο αναφοράς είναι το γεγονός πως οι Έλληνες ιδιαίτερα τιμούν την Ζωοδόχο Πηγή στη μνήμη της οποίας υπάρχουν στον Ελλαδικό χώρο δέκα χωριά με το όνομά της και άλλα τόσα μοναστήρια.
Και με την ευκαιρία Χρόνια Πολλά στη Ζωή, τη Ζώγια, την Πηγή και τον Ζήση.
Τὰ γραφικὰ μακεδονικὰ ἔθιμα (β΄μέρος) Δώδεκα γάμοι...
Επιμέλεια: Απόστολος ΙωσηφίδηςΒ΄{από τη Γραμμένη στο...
