1821 – 2021, 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Το ΡΟΥΜΛΟΥΚΙ πριν (κατά-μετά) την επανάσταση - Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

1821 – 2021, 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Το ΡΟΥΜΛΟΥΚΙ πριν (κατά-μετά) την επανάσταση - Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Του Γιάννη Δ. Μοσχόπουλου

Η οθωμανική κατάκτηση προκάλεσε σημαντική οπισθοδρόμηση στα θέματα εκπαίδευσης σε όλα της τα επίπεδα. Ένα σημαντικό γεγονός για την ανάπτυξη της παιδείας, αλλά και γενικότερα για την ιστορία του έθνους, σημειώθηκε στα 1593, όταν ο πατριώτης Πατριάρχης Ιερεμίας Β΄ ο Τρανός συγκάλεσε σύνοδο στην οποία αποφασίστηκε να φροντίσουν οι ορθόδοξοι μητροπολίτες να ιδρύσουν σχολεία. Ουσιαστικά ο ιεράρχης κήρυξε γενική σταυροφορία για την ίδρυση σχολείων και διαφόρων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Έτσι από την εποχή αυτή γενικεύεται η ίδρυση σχολείων. Ο δεσμός εκκλησίας – σχολείου, ο οποίος και στα χρόνια της βυζαντινής περιόδου ήταν στενός, γινόταν πλέον στενότερος. Τα σχολεία ήταν δίπλα ή μέσα στην εκκλησία ή το μοναστήρι. Ο δάσκαλος συνήθως ήταν ιερέας ή μοναχός. Τα σχολεία, που αφορούσαν μόνο στα αγόρια, ήταν προσαρτημένα στην εκκλησία, χωρίς τάξεις. Η εκπαίδευση είχε περιοριστεί στα λεγόμενα κολυβογράμματα. Ο μοναδικός δάσκαλος, συνήθως ιερέας ή μοναχός, τους δίδασκε ανάγνωση μόνο εκκλησιαστικών βιβλίων (το ωρολόγιο, την οκτώηχο, το ψαλτήρι, τις διάφορες ακολουθίες κλπ).

Ο επίσκοπος Καμπανίας Θεόφιλος (1749-1795) λάμπρυνε με την πνευματική δράση του την περιοχή του κεντρικοανατολικού κάμπου. Καταγόταν από τα Ιωάννινα και διέθετε όχι μόνο βαθιά θεολογική, αλλά και πλατιά εγκυκλοπαιδική μόρφωση, που την αξιοποιούσε ένα προοδευτικό και φιλελεύθερο πνεύμα. Η έδρα της Επισκοπής του ήταν στην Κουλακιά (Χαλάστρα), αλλά στην Καψόχωρα διατηρούσε κονάκι που είχε μετατραπεί σε πνευματικό κέντρο, όπου οι νέοι της περιοχής, που διψούσαν για μάθηση, οργανωμένοι σε αδελφότητα, φοιτούσαν με δάσκαλο τον πνευματικό παπα-Ανανία. Αρχικά διδάσκονταν τις βασικές γνώσεις, αλλά όσοι διακρίνονταν στη μάθηση φοιτούσαν στις ανώτερες σχολές της Νάουσας, της Θεσσαλονίκης και της Βέροιας ως υπότροφοι. Έτσι προετοιμάζονταν τα νέα στελέχη της επισκοπής, δηλαδή οι ιερείς και οι δάσκαλοι. Επίσης λειτουργούσε «εν Καυσοχωρίω βιβλιοθήκη του Θεοφίλου Καμπανίας». Το κέντρο αυτό ήταν μία όαση πνευματική για τους νέους της περιοχής. Παράλληλα είχε οργανώσει πλήρως τα σχολεία σε όλα τα χωριά της περιοχής του, αφού ο ίδιος βεβαίωνε ότι «… εις τον Γηδάν έχουσί τινα εντόπιον παιδαγωγούντα τους παίδας και εις άλλα ομοίως οι ιερείς».

Οι χριστιανοί της Μακεδονίας στηρίχθηκαν ψυχικά και από τον ιεραπόστολο Κοσμά Αιτωλό, ο οποίος διέσχισε την ύπαιθρο της και κήρυξε από το 1766 έως το 1778. Μιλώντας απλά, αλλά με δύναμη και ύφος προφήτη, εμψύχωνε τους χωρικούς, προφήτευε τη μελλοντική απελευθέρωση του ελληνικού γένους και τους παρακινούσε να κτίζουν εκκλησίες και να ιδρύουν σχολεία, πασχίζοντας έτσι να ανακόψει τους εξισλαμισμούς. Τα κηρύγματά του άγγιζαν άμεσα τα λαϊκά στρώματα γίνονταν βάλσαμο και κινητήρια δύναμη για τους υπόδουλους. Κατά τη δεύτερη περιοδεία του στη Μακεδονία το 1775 ο Κοσμάς κινούμενος από τη Θεσσαλονίκη πέρασε από το Ρουμλούκι κι έφθασε στη Βέροια, το καλοκαίρι του 1775. Από «ενθύμηση» μαθαίνουμε ότι τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου κήρυξε εκεί, καθώς και στα γύρω χωριά. Τότε χρονολογείται η επίσκεψη του Κοσμά Αιτωλού στο Γιδά. Σύμφωνα με αφηγήσεις παλαιών κατοίκων του Γιδά (που κατέγραψα περί το 1978), κορυφαίο γεγονός στην ιστορία του χωριού είναι ότι πέρασε, λειτούργησε και δίδαξε στην αυλή της εκκλησίας του αγίου Αθανασίου ο Κοσμάς ο Αιτωλός, ο «Απόστολος Κοσμάς ή ο «Άγιος Κοσμάς», όπως συνηθίζουν να τον αποκαλούν. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, όταν έφθασε στο Γιδά, πήγε στην παλιά εκκλησία του αγίου Αθανασίου (στο χώρο του σημερινού ομώνυμου κοιμητηριακού ναού Αλεξάνδρειας), έμπηξε στο χώμα έναν σταυρό φτιαγμένο από χλωρά κλαδιά, λειτούργησε και δίδαξε ενώπιον κατοίκων που συγκεντρώθηκαν από όλα τα γύρω χωριά. Ο προηγούμενος ναός του Αγίου Αθανασίου έφερε χρονολογία κτίσεως το 1777, οπότε ίσως η κατασκευή του να ήταν καρπός του κηρύγματός του.-

Γιάννης Δ. Μοσχόπουλος, Το Ρουμλούκι [Kαμπανία] κατά την πρώιμη και μέση οθωμανοκρατία [14ος αιώνας -1830], Θεσσαλονίκη, εκδόσεις Εντευκτηρίου 2012, σελ. 301, 313-341, 320, 324 επ., 337, 409. 19.2.2021/ mosio@otenet.gr / 6977336818

1821 – 2021, 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Το ΡΟΥΜΛΟΥΚΙ

πριν (κατά-μετά) την επανάσταση

Στις 22 Φεβρουαρίου 1821 ο Υψηλάντης εξέδωσε προκήρυξη ανεξαρτησίας, πέρασε τον ποταμό Προύθο και ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας. Δύο μέρες αργότερα, στις 24 Φεβρουαρίου 1821 εξέδωσε επαναστατική προκήρυξη με τον τίτλο «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος».

Εφημερίδα Λαός
ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Εφημερίδα Λαός - Τοπική Εφημερίδα

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ψεκασμός ακμαιοκτονίας κουνουπιών σήμερα στον οικισμό Παλαιοχωρίου

Ψεκασμός ακμαιοκτονίας κουνουπιών σήμερα στον...

Ανακοινώνεται ότι σήμερα  Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου 2024 και...

Οδηγίες και διευκρινήσεις για τις κρατικές επιχορηγήσεις Σωματείων

Οδηγίες και διευκρινήσεις για τις κρατικές...

Από τη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής...

Ν.Ε ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Ημαθίας:  «Προχωράμε ενωτικά  και αγωνιστικά»

Ν.Ε ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Ημαθίας: «Προχωράμε ενωτικά και...

Από την Ν.Ε ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Ημαθίας, ανακοινώνονται τα...

Φθινοπωρινές δραστηριότητες για παιδιά στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας

Φθινοπωρινές δραστηριότητες για παιδιά στη Δημόσια...

Το Φθινόπωρο μας χτυπά την πόρτα κι εμείς το...

Ημαθία: Προσωρινές κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στην Εγνατία Οδό για τη μεταφορά υπερμεγεθών φορτίων

Ημαθία: Προσωρινές κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στην...

Ανακοινώνεται ότι, σύμφωνα με απόφαση της Διεύθυνσης...

Άμεση λύση στο πρόβλημα  που αντιμετωπίζει  το Γυμνάσιο Επισκοπής Νάουσας,  ζήτησε από τον Υπουργό Παιδείας  ο Λάζαρος Τσαβδαρίδης

Άμεση λύση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζει το...

Να στελεχωθεί άμεσα το Γυμνάσιο Επισκοπής Νάουσας με...

«ΕΝΑ μαζί»: Τεράστιο θέμα  με την υποβάθμιση  του Νοσοκομείου Νάουσας

«ΕΝΑ μαζί»: Τεράστιο θέμα με την υποβάθμιση του...

Από την δημοτική παράταξη Νάουσας ΕΝΑ μαζί, του πρώην...

Έντονες αντιδράσεις για την υποβάθμιση της Νάουσας  από την κατηγορία Α’ στην κατηγορία Β΄ των άγονων περιοχών, με συνέπειες και στο τοπικό Νοσοκομείο

Έντονες αντιδράσεις για την υποβάθμιση της Νάουσας ...

Τ. Μπαρτζώκας: Να συνεχιστεί η απρόσκοπτη και πλήρης...

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΑΡΘΡΩΝ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ # ΝΕΑ

Σχετικά άρθρα

Η είδηση της αιφνίδιας απώλειας του 66χρονου ηλεκτρολόγου Γιώργου Κουτσιώνη, το πρωί της Τετάρτης (29/5/2024), σκόρπισε θλίψη στην κοινωνία της Βέροιας.  Ο Γιώργος Κουτσιώνης υπήρξε άριστος επαγγελματίας και...

Θανατηφόρο τροχαίο σημειώθηκε σήμερα, πρωί Δευτέρας 1 Απριλίου, λίγο πριν τις 10.00, στην Πατρίδα Βέροιας, όταν  ΙΧ αυτοκίνητο που κινούνταν απο Βέροια προς Νάουσα , ξέφυγε απο τον έλεγχο, πέρασε στο αντίθετο...

Από τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος - Καθαριότητας και Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Βέροιας, ανακοινώνεται ότι επικαιροποιήθηκε από την ΕΜΥ, το έκτακτο δελτίο επιδείνωσης καιρού, το οποίο για την περιοχή μας,...

Ο χαρακτηριστικός ήχος και το προειδοποιητικό μήνυμα από το 112 ελήφθη πριν λίγο(απόγευμα Δευτέρας 04/9) από τους κατοίκους σε όλη την Ημαθία. Το «καμπανάκι» από την Πολιτική Προστασία χτύπησε λόγω της...