Μάλλον κάποιοι θα διαφωνήσουν μαζί μου και μάλιστα έντονα με όσα θα διαβάσουν… δεν πειράζει… η ομοφωνία ποτέ δεν ήταν σε καλό.
Αναφέρομαι στο θέμα του 3ου και 14ου δημοτικών σχολείων και στην κατ’ αρχήν απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Βέροιας να μεταφερθεί εκεί το Μουσείο Εκπαίδευσης… να επισημάνω ότι η οπτική που θα δω το ζήτημα αυτό ίσως να είναι «ενοχλητική».
Αναρωτιέμαι ποιο είναι το πρώτιστο πρόβλημα της παιδείας σήμερα. Ανατρέχοντας σε όλα τα ψηφίσματα και τις θέσεις διαφόρων φορέων της εκπαιδευτικής κοινότητας, διαπιστώνω ότι κοινός τόπος και πρώτιστο ζητούμενο είναι η επάρκεια υποδομών και προσωπικού … δηλαδή αν ερμηνεύω σωστά τα όσα διαβάζω, η άποψη αυτή συνοψίζεται στο εξής σκεπτικό … εξασφαλίζουμε μερικές ακόμα σχολικές αίθουσες και κάποιους δασκάλους … είμαστε δηλαδή σε συμφωνία με το επιδιωκόμενα αποτέλεσμα ενός μαθηματικού αλγόριθμου και κατά τα λοιπά η παιδεία μας είναι στο σωστό δρόμο.
Αν έτσι είναι τότε η διαφωνία μου είναι καθήκον … αλλά αν δεν είναι έτσι τότε γιατί καμιά αναφορά στο περιεχόμενο της παιδείας … στην καρδιά του προβλήματος ;
Κάποια περιστασιακά ψηφίσματα δε μπορούν να καλύψουν αυτή την εξόφθαλμη έλλειψη … αφήστε που επί της ουσίας τα θεωρώ ανούσια και αδιάφορα … απλά άλλοθι των συνειδήσεων και τίποτα παραπέρα αν δεν συνοδεύονται από δράση.
Και γιατί αυτή η εμμονή στο περιεχόμενο της παιδείας … μα η παιδεία είναι ο δημιουργός των φωτεινότερων στιγμών της ανθρώπινης ιστορίας … όταν προκρίθηκε η ανθρωποκεντρική θεώρηση της κοινωνίας, τότε η ανθρωπότητα βίωσε την άνοιξη … ο διαφωτισμός, η αναγέννηση λχ δεν ήταν απότοκα της νέας Ευρώπης … και ας θέλουν να μας πείσουν γι’ αυτό … η νέα Ευρώπη στην καλύτερη περίοδο της ήταν απότοκο της επικράτησης της ανθρωποκεντρικής θεώρησης της κοινωνίας.
Τι έχουμε λοιπόν ανάγκη … τον καθαρό, κριτικό λόγο, το λόγο της ελευθερίας και του ανθρώπου … θέλουμε το δάσκαλο να διδάξει και να εμπνεύσει με το λόγο της ελευθερίας στο νου και τη ζωή.
Η κοινωνία μας είναι σε κίνδυνο … ασφυκτιά μέσα σε ένα σύστημα που μόνο στόχο έχει να αναπαράγει τις κρατούσες δομές και «υπηρέτες» των δομών αυτών … να αυτοαναπαράγεται σε τελική ανάλυση προς τέρψη των κρατούντων .. αδιαφορώντας για τον άνθρωπο … η ποθητή ανατροπή αυτού του απάνθρωπου σημερινού κόσμου θα έρθει μόνο μέσα από τη παιδεία ... μέσα από μια «άλλη» παιδεία ανθρωποκεντρική, ελεύθερη ... μέσα από την ανατροπή της σημερινής παιδείας που το μόνο που κάνει σήμερα είναι να παράγει νωθρά μυαλά … καλά όμως εκπαιδευμένα ώστε να υπηρετούν τα κρατούντα.
Το λόγο της ελευθερίας καλείται να «διδάξει» το μουσείο εκπαίδευσης … δεν είναι μια στατική έκθεση … απορώ που αυτό δεν έγινε κατανοητό και μπαίνει το μουσείο σε αντιπαράθεση με τους μαθητές και τις ανάγκες τους.
Αυτό το λόγο έχουμε ανάγκη όχι ως «ακαδημαϊκή» γνώση αλλά ως στάση ζωής ... και είναι βαρύ το έργο του δασκάλου από τη στιγμή που θα επιλέξει να τον υπηρετήσει ... και εδώ το μουσείο έχει να παίξει το ρόλο του ... να εμπνεύσει αυτό το λόγο σε δασκάλους και μαθητές ... να βοηθήσει στη διάδοσή του.
Και μπορεί το μουσείο να παίξει αυτό το ρόλο ;
Όχι βέβαια αν επιμένουμε να το βλέπουμε ως «μουσείο» αποθετήριο και μόνο κάποιων τεκμηρίων … την ψυχή και το λόγο ύπαρξης του μουσείου θα τα δώσουν οι ίδιοι οι δάσκαλοι αν γίνει το βήμα για τη «διδαχή» της ελευθερίας.
Προσωπικά δε βλέπω ποιος άλλος μπορεί να υπηρετήσει αυτό το έργο ... στα σοβαρά είναι δυνατόν να προσδοκούμε ότι κάποια «υπηρεσία» μπορεί να αναλάβει αυτό το έργο ... η «ιδεολογική» αυτοτέλεια του μουσείου είναι η μόνη που μπορεί να διασφαλίσει αυτό ακριβώς το έργο ... μακριά από κυβερνητικές εντολές και «επιθυμίες» … με τη συμμετοχή των δασκάλων, μπορεί να αναδειχθεί σε ένα αξιόπιστο βήμα διαλόγου και δράσης για την παιδεία.
Και γιατί το μουσείο … γιατί ο πρώτος διδάξας πρέπει να είναι η ιστορία … πως θα πορευτούμε αν δεν γνωρίζουμε την ιστορία … ποια παιδεία θα διδάξουμε αν δεν αντλήσουμε από την ιστορία μας το λόγο … η παιδεία δε διαμορφώνεται και δε δοκιμάζεται σε εργαστήρια … διαμορφώνεται και δοκιμάζεται στην ίδια τη ζωή … η ιστορία δικαιώνει ή όχι τα τεκταινόμενα … αυτή πρέπει να γνωρίσουμε, με οδηγό την ιστορία να πορευτούμε … και το μουσείο διδάσκει ιστορία.
Και γιατί το μουσείο στο χώρο του 3ου και 14ου δημοτικών ... ο χώρος αυτός σημειολογικά ενισχύει το «λόγο» …. θα του προσδώσει τη βαρύτητα που του πρέπει … το βήμα του Αποστόλου Παύλου σημείο του λόγου του … ο Μεντρεσές (ιεροδιδασκαλείο) που στεγαζόταν δίπλα στο τζαμί … το ίδιο το σχολείο .. μια ενότητα μοναδική που ξεφεύγει από τα δικά μας δεδομένα …μια «πνευματική» οντότητα που υπηρέτησε το λόγο Θεού και ανθρώπων …
Τα θέματα που ενδεχόμενα θα προκύψουν από τη μετατροπή του κτιρίου σε μουσείο και σε σχέση με την εξυπηρέτηση του μαθητικού δυναμικού πιστεύω ότι είναι διαχειρίσιμα ... μια τεκμηριωμένη και ψύχραιμη θεώρηση του ζητήματος θα αποδείξει αυτή την άποψη … άλλωστε η εμπειρία της μετατροπή του κτιρίου όπου σήμερα στεγάζεται το Δημαρχείο από σχολείο που ήταν πριν, έδειξε ότι όλα αυτά μπορούν να ξεπεραστούν αρκεί να επικρατήσει ο ψύχραιμος, νηφάλιος αλλά και τεκμηριωμένος λόγος.
Αυτό που δεν είναι διαχειρίσιμο και πρέπει να γίνει, είναι το πρόβλημα του περιεχομένου της παιδείας ... αυτό πρέπει να αναγάγουμε σε κυρίαρχο ... και το μουσείο στην προτεινόμενη θέση θα αναδείξει με έντονο τρόπο αυτή την επιλογή μας ... θα αναδείξει την απόφαση της πόλης να μετέχει ενεργά στην προσπάθεια αυτή, να μπει στην πρωτοπορία της … είναι και ας αποδεχτούμε αυτή την επιλογή ως μια πνευματική πρόκληση.
Το μουσείο το έχουμε ανάγκη … ας μην είμαστε τόσο αφοριστικοί όταν μιλάμε γι’ αυτό … ο λόγος μας πρέπει να είναι μετρημένος και συνετός … αλλά κυρίως να στοχεύει στο μέλλον ... και τα παιδιά είναι το μέλλον ... σήμερα ως μαθητές αλλά αύριο ως πολίτες ... και για την κοινωνία του αύριο που θα τους κληροδοτήσουμε πρέπει να νοιαστούμε ... αυτή είναι η μεγαλύτερη ευθύνη μας ... ας την αποδεχτούμε.
Γιάννης Καμπούρης
