(Η μεγάλη προσφορά της στη Βέροια και την περιοχή της (Εθνική, εκπαιδευτική, κοινωνική και φιλανθρωπική) και η προγονική της θυσία στην επανάσταση της Νάουσας (1822))

Του Παύλου Δ. Πυρινού

 Η οικογένεια του Κωνσταντίνου Καμπίτογλου (μια από τις γνωστότερες και πλουσιότερες οικογένειες της Βέροιας) στα τέλη του 19ου και 20ου αιώνα, είχε τα εξής μέλη:

1. Κωνσταντίνος Μ. Καμπίτογλου, πατέρας

2. Πηνελόπη Βόνα Καμπίτογλου, μητέρα

3. Μερκούριος Κ. Καμπίτογλου, υιός

4. Ελένη Κ. Καμπίτογλου, θυγατέρα

5. Φανή Κ. Καμπίτογλου, θυγατέρα

6. Κλεοπάτρα Κ. Καμπίτογλου, θυγατέρα

Θα προσπαθήσω, σε γενικές γραμμές, να σκιαγραφήσω την προσωπικότητα και τη δράση μελών της οικογενείας κ. Καμπίτογλου για την συμβολή τους στην πολιτιστική και πνευματική ανάπτυξη της Βέροιας και της περιοχής της.

1. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Μ. ΚΑΜΠΙΤΟΓΛΟΥ (1)

(Ένας Βεροιώτης εκπαιδευτικός στους τελευταίους χρόνους της τουρκοκρατίας)

Γεννήθηκε στη Βέροια (1856) και πέθανε στη γενέτειρά του (1928). Απεφοίτησε από τα ελληνικά σχολεία της Βέροιας. Η εφορεία των Εκπαιδευτικών Καταστημάτων Βέροιας και ο τότε Μητροπολίτης Προκόπιος, εξαιτίας του ήθους, της φιλομάθειας και των ιδιαιτέρων προσόντων του, τον έστειλαν =στο Διδασκαλείο Θεσσαλονίκης από το οποίο αποφοίτησε με βαθμό και διαγωγή άριστα.

Προς συμπλήρωση των σπουδών του και για εκμάθηση της γερμανικής γλώσσας, πήγε για ένα χρόνο στις Σέρρες να φοιτήσει στο διδασκαλείο του Μαρούλη, όπου εδιδάσκετο η γερμανική γλώσσα.

Η εφορεία των Εκπαιδευτικών Καταστημάτων της κοινότητας Βέροιας για να θεραπεύσει «την ελεεινήν κατάστασιν των Δημοτικών σχολείων», προσέλαβε ως δάσκαλο-διευθυντή τον Κ. Καμπίτογλου (2) το σχολικό έτος 1879-1880.

Ο Κ. Καμπίτογλου κατήργησε (3) «ως μέσον παιδαγωγικό την ράβδο και άλλα μέσα αντίθετα της φύσεως του παιδός…».

Ακόμη, έθεσε ως σκοπό του σχολείου και «την μόρφωσιν του ήθους», πράγμα που δεν γινόταν την εποχή αυτή, γιατί οι δάσκαλοι «στοχάζονται ότι το σχολείο δεν έχει καθήκον να μεριμνά περί της ηθικοποιήσεως των παιδιών, αλλ’ η οικογένεια…».

Γενικά, ο κ. Καμπίτογλου με τις μεταρρυθμιστικές του προσπάθειες συνετέλεσε τα μέγιστα στην βελτίωση της κατάστασης του δημοτικού σχολείου. Ήταν ένας ταλαντούχος εκπαιδευτικός.

Μετά την παραίτησή του από το διδασκαλικό επάγγελμα, ασχολήθηκε με το εμπόριο. Αναδείχθηκε από τους καλύτερους εμπόρους της Βέροιας. Εκλέχθηκε, κατ’ επανάληψη, ως έφορος των Εκπαιδευτικών Καταστημάτων, ως Δημογέρων και επίτροπος της εκκλησίας του Αγίου Αντωνίου Βέροιας.

Υπήρξε, κατά την εποχή της σκλαβιάς και τους μετέπειτα χρόνους ο εργάτης όχι μόνο της πνευματικής προόδου της κοινότητας, αλλά γενικότερα και της εθνικής υποθέσεως.

Στον Μακεδονικό Αγώνα πρόσφερε πλείστες όσες υπηρεσίες και βοήθησε αυτόν οικονομικά σε συνεργασία πάντοτε με τον τότε Μητροπολίτη Απόστολο και τον προτοσύγκελλο Αμβρόσιο.

2. Πηνελόπη Βόνα-Καμπίτογλου 1870-1923

(Δασκάλα, ιδρύτρια και πρώτη πρόεδρος της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Κυριών Βεροίας)

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Ήταν κόρη του Αποστόλου Βόνα, πολεμιστού του Ολύμπου στον αγώνα του 1854.

Τελείωσε το ανωτέρω Παρθεναγωγείο της γενέτειράς της με βαθμό και διαγωγή άριστα.

Ανέλαβε τη διεύθυνση του Παρθεναγωγείου Βέροιας. Δεν γνωρίζουμε γιατί παραιτήθηκε από το διδασκαλικό επάγγελμα για να παντρευτεί το δάσκαλο και μετέπειτα έμπορο Κωνσταντίνο Μ. Καμπίτογλου.

Η Πηνελόπη Καμπίτογλου (4) όμως συνέχισε το κοινωνικό της έργο. Ίδρυσε τη Φιλόπτωχο Αδελφότητα μαζί με άλλες κυρίες. Η δράση της ως πρώτης προέδρου του σωματείου είναι πολύ μεγάλη.

Συγκεντρώνει εισφορές, πραγματοποιεί λαχειοφόρους αγορές εργοχείρων, προτείνει την ίδρυση νοσοκομείου στη Βέροια και το πετυχαίνει.

Με τη βοήθεια του τότε Μητροπολίτου Αποστόλου πετυχαίνει από τους γιατρούς της πόλης να επισκέπτονται και να δίδουν δωρεάν φάρμακα σε άπορους ή άρρωστους που πρότεινε η Αδελφότητα κ.ά.

Στον πρώτο παγκόσμιο, στην περίοδο που έφτασαν τα γαλλικά στρατεύματα, επιστρατεύτηκε, επειδή γνώριζε τα γαλλικά, και εργάστηκε σαν νοσοκόμος για την περιποίηση των ασθενών και τραυματιών.

Για τις υπηρεσίες της αυτές τιμήθηκε με ειδικό μετάλλιο των εθελοντών αδελφών του γαλλικού στρατού.

Αυτή ήταν η Πηνελόπη Καμπίτογλου που πέθανε το 1923 στη Βέροια.

3. Ελένη Καμπίτογλου-Στράλλα

(Η πολύπλευρη και τεράστια προσφορά της (Εθνική, κοινωνική και φιλανθρωπική) την περίοδο τα κατοχής και του εμφυλίου (1940-1949) στην κοινωνία της Βέροιας)

Ήταν μια δυναμική προσωπικότητα της Βέροιας που ωφέλησε, όσο καμιά άλλη, την πόλη της την περίοδο 1936-1959.

Την περίοδο αυτή ήταν πρόεδρος της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Κυριών Βέροιας που χορηγούσε μηνιαία βοηθήματα σε 40 έως 50 άτομα, έκτακτα σε 10-20, ελέη το Πάσχα και τα Χριστούγεννα σε 100-110 άτομα. Από τον Αύγουστο του 1943 καθιέρωσε συσσίτιο για ανήμπορους γέροντες και άπορες οικογένειες (από 15 έως 30 άτομα το μήνα).

Η Αδελφότητα ανέλαβε, με προθυμία, το πλέξιμο καλτσών για τους αγωνιζόμενους φαντάρους στο μέτωπο της Αλβανίας.

Βοηθούσε οικονομικά και υλικά τους τραυματίες και τα θύματα του πολέμου (οικογένειες).

Αν, από την περίοδο της προεδρίας της στην Αδελφότητα σωζόταν μόνο η περίοδος (1940-1945), θα ήταν αρκετή να καταδείξει την τεράστια και πολύτιμη προσφορά της Ελένης Καμπίτογλου-Στράλλα στον πάσχοντα άνθρωπο.

Η Ελένη Καμπίτογλου (5α) με τη βοήθεια του Δ.Σ. της Αδελφότητας έκανε το παν να βοηθήσει τους γέροντες και ανίκανους για εργασία, ιδιαίτερα, όταν η πείνα θέριζε τις ανθρώπινες υπάρξεις.

Περισσότερες πληροφορίες για την Φιλανθρωπική και άλλες δραστηριότητες της Ελένης Καμπίτογλου, μπορούμε να μάθουμε από μια λογοδοσία της (5β) στην Αδελφότητα.

Σε επόμενο δημοσίευμά μου θα παρουσιάσω, με νέες πληροφορίες, στον τοπικό Τύπο, το ρόλο της Ελένης Καμπίτογλου-Στράλλα στο Περιφερειακό Τμήμα του Ε.Ε.Σ. Βέροιας.

Η προγονική θυσία της οικογένειας Καμπίτογλου στην επανάσταση της Νάουσας 1822

Το Τμήμα Βέροιας του Ελληνικού Ορειβατικού Συνδέσμου, με την ευκαιρία του Πανελλήνιου εορτασμού (20-7-1971) της συμπλήρωσης 150 χρόνων από την κήρυξη της ελληνικής επανάστασης του 1821, έφερε στη μνήμη όλων μας άγνωστες, σε πολλούς, σελίδες του ξεσηκωμού και των θυσιών των Μακεδόνων το 1821, εκδίδοντας την ερευνητική εργασία κ. Γ.Χ. Χιονίδη (6) «Αγωνιστική του 1821». Στην εργασία αυτή, ο κ. Γ.Χ. Χιονίδης ανασύρει από τη λήθη του χρόνου ειδήσεις για μερικούς Βεροιώτες αγωνιστές, άγνωστες σχεδόν.

Αναφέρει, μεταξύ των οπλαρχηγών του 1821, στην περιοχή Βέροιας-Νάουσας, ήταν και ο Καμπίτης.

Ο Καμπίτης ήταν δραστήριος καπετάνιος και βρισκόταν στη Νάουσα κατά την κήρυξη της επανάστασης (1822).

Μετά την άλωση της πόλεως κατέφυγε στο μοναστήρι του Αγίου Σωτήρος Νάουσας.

Εκεί, ύστερα από πολύνεκρες μάχες, συνελήφθηκε ο καπετάν Καμπίτης. Οδηγήθηκε στη Βέροια, όπου συστάθηκε ειδικό δικαστήριο. Καταδικάστηκε στον δια αγχόνης θάνατο και απαγχονίστηκε στον Πλάτανο της Βέροιας, ο οποίος σώζεται έως σήμερα στην πλατεία Ωρολογίου.

Κατόπιν παρακλήσεως του κ. Γ.Χ. Χιονίδη, ο Μερκούριος Καμπίτογλου, γόνος μιας από τις γνωστότερες οικογένειες της πόλης μας, κατέγραψε και διασώζει τις εξής πληροφορίες (από αναμνήσεις του πατρός του Κωνταντίνου Μερκουρίου Καμπίτογλου):

-«…ο πατήρ του πάππου μου έλεγετο Θωμάς Καμπίτης και είχε δύο αδελφούς, τον Ιωάννην, πρεσβύτερον και τον Αναστάσιο, νεότερον, ο οποίος ήταν ευτραφής και θαρραλέος πατριώτης, προσχωρήσας και καταταγείς εις το σώμα του Καπετάν Γέρο-Καρατάσου, αναδειχθείς εις διμοιρίτην του…».

-«…ο Αναστάσιος Καμπίτης έλαβε μέρος και επολέμησε παρά το πλευρό του Καρατάσου εις το μοναστήρι της Δοβράς και τραυματισθείς βαρέως συνελήφθη υπό των Τούρκων αιχμάλωτος (πρόσθεσε: εις το μοναστήρι του Σωτήρος της Ναούσης), μετεφέρθη εις το κονάκι (διοικητήριον) Βεροίας, ετυρανίσθη δα να αλλαξοπιστήσει, αλλά ηρνήθη, δια τούτο εκαρατομήθη και η κεφαλή του, ως και άλλων. 71 Βεροιέων προυχόντων, απεστάλη εις Κωνσταντινούπολην (διάβαζε: εις Θεσσαλονίκην)».

-«… ενθυμούμαι, επίσης, ότι… ο … Σωκράτης Αναγνωστίδης, μου ανέγνωσε τουρκικόν φιρμάνιον (διάταγμα) εκ των αρχείων του Τουρκικού ιεροδικείου Βέροιας, δια του οποίου επεκηρύσσετο «η κεφαλή του απίστου Καπετάν Αναστασίου Καμπίτου, αντί 100 γροσίων και 100 άσπρων».

Ο κ. Γ.Χ. Χιονίδης, ερευνώντας και συνδυάζοντας την εργασία του Ιωάννη Βασδραβάλλη κα το ιδιόχειρο σημείωμα του Μερκουρίου Κ. Καμπίτογλου για τους προγόνους του, ανέδειξε τους άγνωστους Βεροιείς αγωνιστές του 1821 και την προγονική θυσία της οικογένειας ΚΑΜΠΙΤΟΓΛΟΥ (περισσότερες πληροφορίες στην εργασία του κ. Γ.Χ. Χιονίδη).

Μερκούριος Κ. Καμπίτογλου

(Η προσφορά του στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και η απονομή σε αυτόν του Σταυρού του Εθνικού Αγώνα (1946-1950) με το Χρυσό Αστέρα)

Ο Μερκούριος Καμπίτογλου, ήταν γιος του Κων/νου Καμπίτογλου, δασκάλου-εμπόρου.

Ήταν συμπαθής, προσιτός, ευχάριστος και καλλιεργημένη προσωπικότητα με εθελοντική προσφορά εξυπηρέτησης του πάσχοντα ανθρώπου.

Ήταν μελετηρός με ευρύτερες γνώσεις (θρησκευτικές, ιστορικές, φιλολογικές, φιλοσοφικές κ.ά.). Ό,τι μελετούσε (βιβλία, συλλογές τραγουδιών κ.ά.) κρατούσε σημειώσεις.

Όλα αυτά προκύπτουν από ένα τετράδιο (7) στο οποίο γράφονταν, περιληπτικά.

Πετυχημένος έμπορος.

Αυτό που τον διέκρινε, ήταν η εθελοντική εξυπηρέτηση του πάσχοντος ανθρώπου.

Τιμήθηκε από την Ε.Ε.Σ. Βέροιας, ύστερα από πρόταση του Μητροπολίτου Αλεξάνδρου, για την πολύχρονη προσφορά του στον ανήμπορο άνθρωπο.

Του απονεμήθηκε ο Σταυρός του Εθνικού Αγώνος 1946-1950 μετά του Χρυσού Αστέρος.

Ήταν άνθρωπος του καθήκοντος και της προσφοράς. Για πολλά χρόνια ήταν ταμίας του Περιφερειακού Τμήματος Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Βέροιας (8).

ΕΦΗ ΚΑΜΠΙΤΟΓΛΟΥ

Σύζυγος του Μερκουρίου Κ. Καμπίτογλου. Υπηρέτησε (9) τον πάσχοντα άνθρωπο από τη θέση της ειδικής γραμματέως του Διοικητικού Συμβουλίου της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Κυριών Βεροίας για πολλά χρόνια (1936-1949), στην περίοδο που πρόεδρος ήταν η Ελένη Καμπίτογλου-Στράλλα, αδελφή του συζύγου της Μερκουρίου Κ. Καμπίτογλου.

Η Αδελφότητα, την περίοδο αυτή, έκανε το παν να βοηθήσει τους γέροντες και ανίκανους για εργασία, όταν η πείνα θέριζε τις ανθρώπινες υπάρξεις. Ήταν παρούσα σ’ όλες τις εκδηλώσεις κοινωνικής αλληλεγγύης προς τον πλησίον, στις δύσκολες στιγμές της Βέροιας.

Πήρε μέρος σ’ όλους τους εράνους, προκειμένου να ανακουφιστούν οι πλέον άπορες οικογένειες της Βέροιας, ιδίως των στρατιωτών.

Ιδιαίτερες υπηρεσίες πρόσφερε, ως εθελόντρια αδελφή, στο Περιφερειακό Τμήμα του Ε.Ε.Σ. Βέροιας.

Ήταν απόφοιτη της τρίτης σειράς (σχολής), το 1948, με άλλες 23 εθελόντριες αδελφές.

Πρόσφερε, ως εθελόντρια αδελφή (10), αξιόλογες υπηρεσίες στον ανήμπορο άνθρωπο:

1. Στο Νοσοκομείο του Ε.Ε.Σ. Βεροίας (καθώς και στο Στρατιωτικό και Πολιτικό)

2. Στη δεματοποίηση και διανομή τροφίμων κ.ά. στους κατοίκους του Νομού Ημαθίας, στο πλέξιμο της φανέλας του στρατιώτη στο Τμήμα Αιμοδοσίας και στο ιατρείο του Περιφερειακού Τμήματος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Βέροιας.

Αυτή σε γενικές γραμμές ήταν η προσφορά της οικογένειας Καμπίτογλου στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, την Βέροια.

Απόγονος της οικογενείας (Μερκουρίου Κ. Καμπίτογλου, είναι η Φρόσω Καμπίτογλου-Κούγκα με τα δύο παιδιά της Έφη και Μερκούριο που συνεχίζουν να τιμούν τους προγόνους τους με τον καλύτερο τρόπο.

Π.Δ.Π.

Πηγές – Βοηθήματα

1. Παύλου Δ. Πυρινού «Βεροιώτικα και Ναουσαίϊκα Σημειώματα», τόμος Β΄, Βέροια, σ. 23

2. Παύλου Δ. Πυρινού, Η Συμβολή της Μητροπόλεως Βέροιας στην Παιδεία κατά τον 19ο αιώνα, σ. 32, Βέροια 1983.

3. «Λογοδοσία», χειρόγραφη και ανέκδοτη που διαβάστηκε το 1979-1980 από τον Κωνσταντίνου Μ. Καμπίτογλου. Βρίσκεται στο αρχείο της Φρόσως Καμπίτογλου-Κούγκα.

4. Παύλου Δ. Πυρινού, Βεροιώτια, ό.π., σ. 27 και του ιδίου Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών Βεροίας Εκατό Χρόνια Προσφοράς (1905-2005), Βέροια 2005, σ. 22.

5α. Παύλου Δ. Πυρινού, Φιλόπτωχος Αδελφότης … ό.π., σ.σ. 65-75.

5β. Παύλου Δ. Πυρινού, Φιλόπτωχος Αδελφότης… ό.π., σ. 73

6. Γεωργίου Χ. Χιονίδη, ΑΓΝΩΣΤΟ ΒΕΡΟΙΕΙΣ ΑΓΩΝΙΣΤΑΙ ΤΟΥ 1821, Βέροια 1971, σ.σ. 5-11.

7. Μερκουρίου Κ. Καμπίτογλου, Απάνθισμα Συνταγών /  Ζαχαροπλαστικής / Ιστορίας και Φιλολογίας 1986, σ. 200 (Άγνωστο και ανέκδοτο τετράδιο 17χ25).

8. Αρχείο Περιφερειακού Τμήματος Ε.Ε.Σ. Βέροιας περιόδου 1946-1950.

9. Παύλου Δ. Πυρινού, Φιλόπτωχος Αδελφότης… ό.π., σ. 65.

10. Αρχείο Περιφερειακού Τμήματος Ε.Ε.Σ. Βέροιας ετών 1948-1953.