Του Απόστολου Ιωσηφίδη
Κατά την ολιγοήμερη (15-18/19 Αυγ. 1901) παραμονή του στην Βέροια[1], ο Γεώργιος Λαμπάκης επισκέφθηκε το σύνολο (πλην μιας) των τότε σωζωμένων Εκκλησιών της[2], καταγράφοντάς τες στο ημερολόγιό του…
«Αἱ ἐκκλησίαι τῆς Βερροίας εἰσὶν ἐν ὅλω 52 Ἁγία Ἄννα, Ἅγιοι Ἀπόστολοι Μητρόπολις, Παντοκράτωρ, Ἀντιφωνητής, Φανερωμένη, Βαλτισινή, Βλάσιος, Παναγιωπούλα, Κυριώτισσα, Ἁγ. Ἀνδρέας, Γοργοϋπήκοος, ἅγ. Ἀνάργυροι, ἅγ. Δημήτριος, ἅγ. Θεόδωροι, Παναγία Παλαιοφορίτισσα (παρὰ τὸ μέρος τοῦ παλαιοῦ φόρου), Εὐαγγελίστρια, Ἅγ. Νικόλαος δὲν τὸν εἶδα, Ἅγ. Γεώργιος, Ἅγ. Στέφανος, Ἁγ. Παρασκευή, Ἅγ. Κύρικος ἀρχ., Χριστός, Ἁγία Φωτίδα (ἀντί Φωτεινῆς), Ἅγ. Νικόλαος Γούρνας, Ἅγ. Νικόλαος ξυλοτραβηχτὴς ὅταν τὸν ἔκτιζαν δὲν ἔφτανε τὸ ξύλον ποὺ στοίβαζαν, Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Ἐλεήμων, Χρυσοπολίτισσα, Ἁγία Ἄννα, Προφήτης Ἠλίας, ἅγ. Νικόλαος, ἅγ. Πατάπιος, Ἡ Μεταμόρφωσις, Ἅγιοι Ἀνάργυροι, Ἅγ. Βασίλειος, Κυριώτισσα, Περίβλεπτος, ἁγία Ἄννα, ἁγ. Βαρβάρα, ἅγ. Βασίλειος, Ἅγ. Ἀντώνιος, Μέγας Θεολόγος (Ἰω.<άννης> ὁ εὐαγγ.<ελιστής>), Ἅγιος Νικόλαος, ἅγιος Γεώργιος, Παναγία Χαβιαρᾶ, Προκόπιος, Ἔξω Παναγιά, ἅγ. Νικόλαος, Σπυρίδων, Γεώργιος, Ἀνδρέας, Παρασκευή, Δεξιά, ἅγ. Νικόλαος» {φωτογρ. 1}
…όπου ιδιαίτερα μνημονεύει (αποτυπώνοντας βαθύτατα ριζωμένη παράδοση και εδραία πεποίθηση της τοπικής κοινωνίας, διατρανούμενη μάλιστα, μετά από 500 χρόνια οθωμανικής κατοχής, εν μέσω των τουρκικών συνοικιών της πόλης, με την ελληνική ονομασία της περιοχής) το Βήμα του Αποστόλου Παύλου…
«Εἰς τὴν τοποθεσίαν Κυπαρίσσια ὅπου ἦτο ναὸς τῆς ἁγ. Παρασκευῆς ἐκεῖ λέγεται ὅτι ἐκήρυξεν ὁ Παῦλος» {φωτογρ. 2}
...ενώ σε άλλο, αυτοτελές τετράδιό του, αντιγράφει, με προσοχή, επιγραφές τοιχογραφιών, φορητών εικόνων, λειτουργικών βιβλίων κλπ, που εντοπίζει στους Ναούς της Βέροιας. {φωτογρ. 3}
Στην εξαντλητική περιοδεία τους, ανά τους Ναούς της Βέροιας, ο ρέκτης αρχαιολόγος-θεολόγος και ο συνοδός του Αρχιμανδρίτης Ελευθέριος Καστρήσιος, είχαν ως οδηγό τον Εμμανουήλ Κάκο, ο οποίος, λίγες εβδομάδες αργότερα, υπενθυμίζει, με επιστολή του, στον Γ. Λαμπάκη, την γνωριμία τους και ζητεί την γνώμη του «περὶ τῆς ἀξίας καὶ τῆς ἀρχαιολογικῆς σημασίας» ενός αγιορείτικου κειμηλίου που περιήλθε στην κατοχή του. Η επιστολή του Ε. Κάκου σώζεται αυτούσια {φωτογρ. 4} στο πολύτιμο αρχείο της οικογένειας Λαμπάκη (www.aol.org.gr):
«Βέροια τῇ 13η 8/βρίου 1901
Εὐγενέστατε Κύριε Γ. Λαμπάκη
Εἰς Ἀθήνας
Καιρὸς πολὺς δὲν παρῆλθεν ἀπὸ τῆς εἰς Βέροιαν ἐλεύσεως ὑμῶν καὶ δὲν θὰ ἐλησμονήσατε βεβαίως μετὰ τόσον βραχὺ χρονικὸν διάστημα τὸν Ἐμμ. Κάκον ὅστις κατὰ τὸ διάστημα τῆς ἐνταῦθα διαμονῆς ὑμῶν παρέσχεν ὑμῖν τὰς δυνατὰς ὁδηγίας του πρὸς ἐπίσκεψιν τῶν ἐκκλησιῶν.
Ὑπενθυμίζων ὑμῖν τὰ ἀνωτέρω διὰ τὸν ἑαυτόν μου καὶ στηριζόμενος ἐπὶ τῆς γνωριμίας ταύτης, λαμβάνω τὴν τόλμην ἀποστέλλων τὴν παροῦσαν, ἐξαιτούμενος τὴν γνώμην ὑμῶν ἐπὶ τῆς ἑξῆς ὑποθέσεως.
Πρὸ ἡμερῶν τυχαίως περιῆλθεν εἰς χεῖρας μου ἐπιγονάτιον τοῦ βυζαντινοῦ αὐτοκράτορος Κομνηνοῦ, προερχόμενον ἐκ τῆς ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Μονῆς τοῦ Κουτλουμουσίου, τὸ ὁποῖον καὶ ἠγόρασα ἀντὶ δέκα Τουρκικῶν λιρῶν.
Πρὸς ἱκανοποίησιν τῆς περιεργείας μου μετέβην εἰς Θεσσαλονίκην παρὰ τῷ ἀρχαιολόγῳ Κυρίῳ Πέτρῳ Παπαγεωργίῳ, ὅστις ὅμως, μὴ ἐντριβὴς τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων, δὲν ἠδυνήθη νὰ μοὶ παράσχῃ τὰς δεούσας πληροφορίας.
Ἀναμνησθεὶς ὑμῶν ὅστις κάλλιον παντὸς ἄλλου θέλετε μοὶ παρέξῃ ἱκανὰς πληροφορίας περὶ τοῦ ἐπιγονατίου τούτου λαμβάνω τὴν τόλμην νὰ παρακαλέσω ὑμᾶς πολύ, ὅπως ἐν πρώτῃ εὐκαιρίᾳ μοὶ γράψητε σχετικὰ περὶ τούτου, διότι βεβαίως ὑμεῖς ὡς ἐπισκεφθεὶς μετὰ τὴν ἐκ Βεροίας ἀναχώρησιν καὶ τὸ Ἅγιον Ὄρος θὰ εἴδετε τοῦτο ἢ θὰ ἠκούσατε ἐξάπαντος περὶ τοῦ οὗ ὁ λόγος ἐπιγονατίου, πολὺ δὲ περισσότερον ἐὰν εἰς τὴν ῥηθεῖσαν Μονὴν μετέβητε. Τὸ ὅλον παριστᾶ τὴν Μεταμόρφωσιν τοῦ Σωτῆρος καὶ τυγχάνει ἀρίστης τέχνης χρυσοκέντητον, φέρων εἰς μὲν τὰ ἄνω ἄκρα κριὸν καὶ ἀετόν, εἰς δὲ τὰ ἕτερα δύο ἑτέρας προσωπογραφίας.
Πεποιθὼς τοίνυν ὅτι ἡ παράκλησίς μου αὕτη θέλει τύχει τῆς δεούσης ἀπαντήσεως καὶ παρακαλῶν ὑμᾶς ὅπως περὶ τῆς ἀξίας καὶ τῆς ἀρχαιολογικῆς σημασίας γράψητέ μοι τὰ δέοντα, διατελῶ μεθ᾿ ὑπολήψεως, ἀσπαζόμενος τὴν δεξιάν τοῦ μεθ᾿ ὑμῶν γνωστῷ μοι Ἀρχιμανδρίτῃ Κυρίῳ Ἐλευθερίῳ.
Ὁ ἐκ τῶν ἐλαχίστων πρόθυμος
Ἐμμ. Κ. Κάκος
Ἡ διεύθυνσις μου: Ἐμμ. Κ. Κάκον γαλλοτουρκιστὶ
Karaferia Εἰς Βέροιαν»
Η ένδειξη «γαλλοτουρκιστὶ» υποδεικνύει την αναγραφή της διεύθυνσης στην τουρκική γλώσσα μεν, αλλά με γαλλικούς (λατινικούς) χαρακτήρες, καθώς η εν χρήσει στην τότε οθωμανική αυτοκρατορία αραβική γραφή δεν εξυπηρετούσε, προφανώς, την διακρατική αλληλογραφία, ενώ η γαλλική γλώσσα αποτελούσε την δίοδο της επικοινωνίας του οθωμανικού κράτους με τον έξω κόσμο.
Την ακριβή -στην χωροταξία της σύγχρονης Βέροιας- διεύθυνση του αποστολέα αποκαλύπτει μεταγενέστερη αγγελία[3] της συζύγου του: στην (σχετικά) βραχύβια τοπική εφημερίδα «Ὁ Νέος Ἀγὼν» [4] δημοσιεύεται, πολλά χρόνια αργότερα (στις 30-05-1949) το πωλητήριο: «Πωλεῖται οἰκία. Πωλεῖται ἡ οἰκία τῆς Ἐλισάβετ Ἐμμ. Κάκκου κειμένη ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Πατριάρχου Ἰωακεὶμ ἢ Μητροπόλεως παραπλεύρως οἰκίας Σιορμανωλάκη ἀρ. 18. Πληροφορίαι παρὰ τῷ μεσίτῃ κ. Γεωρ. Ἀλεξανδρίδη, καφενεῖον Χαρίση» [5].
Δεδομένου ότι αφενός μεν ο Δήμος Βέροιας ενδιαφερόταν (με κυμαινόμενη ένταση, ανάλογη των εκάστοτε συνθηκών και ισορροπιών) για την διάνοιξη της οδού Μητροπόλεως (η οποία, εν προκειμένω, προωθείται με την «κατεδάφισιν τῶν ὑπὸ τῶν ὁδῶν Μητροπόλεως καὶ Ἁγίου Στεφάνου {νυν Κοντογεωργάκη} καταλαμβανομένων τμημάτων τῆς ρυμοτομουμένης οἰκοδομῆς {της Ελισάβετ Κάκκου}», αφετέρου δε ο ένοικος «τῆς ἐν λόγῳ οἰκίας Θεοδόσιος Κάκκος[6]» προστατευόταν από το ενοικιοστάσιο[7] (και δεν είχε την διάθεση να εγκαταλείψει την κατοικία του), ακολούθησε διελκυστίνδα αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου [: 101/22-05-1950[8], 127/04-07-1950[9], 185/18-09-1950[10], 145/09-07-1951[11], 310/27-11-1952[12], 95/27-04-1953], από τις οποίες η τελευταία (95/1953), προσπάθησε να συμβιβάσει το περιεχόμενο των αμέσως δυο προγενέστερων (: αναβολή επ’ αόριστον της εκ μέρους του Δήμου κατεδάφισης και αποδοχή πρότασης για κατεδάφιση από την ιδιοκτήτρια), ώστε η νέα κεντρική λεωφόρος της Βέροιας να διανοιχθεί (όπως διανοίχθηκε, για να αποκτήσει, τελικά (;) την σημερινή οφιοειδή μορφή της…).
Δεν είναι γνωστό (και δεν φαίνεται να προκύπτει από το αρχείο Λαμπάκη) αν απαντήθηκε η επιστολή του Εμμ. Κάκου.
Όμως, ο φιλόπονος, φιλότιμος και φιλόξενος παραλήπτης της, ο θεολόγος και αρχαιολόγος Γεώργιος Λαμπάκης, που εκλαΐκευε τα συναξάρια χάριν των αναγνωστών του αθηναϊκού τύπου, δεν ήταν δυνατόν να ολοκληρώσει την επίσκεψή του χωρίς «απάντηση». Η «απάντησή» του δημοσιεύθηκε στην «κοινωνικὴ καὶ φιλολογικὴ» επιθεώρηση του Δημητρίου Καμπούρογλου, στις 3 Ιουνίου του 1884, κυριώνυμο ημέρα της γιορτής των Αγίων Πάντων.
Αν ληφθεί υπόψη πως, σε όλη την διάρκεια του 19ου αιώνα, το νέο ημερολόγιο προηγείτο του παλαιού κατά 12 ημέρες (ενώ τον 20ο και 21ο αιώνα κατά 13), η 3η Ιουνίου του ιουλιανού ημερολογίου (που ίσχυε, το 1884, στην Ελλάδα) αντιστοιχεί στην 15η Ιουνίου του νυν ισχύοντος γρηγοριανού ημερολογίου. Συνεπώς η ετεροχρονισμένη «απάντηση» του Γ. Λαμπάκη προσλαμβάνει και επίκαιρο-αφιερωματικό χαρακτήρα, καθώς η 15η Ιουνίου του τρέχοντος έτους είναι η Κυριακή των Αγίων Πάντων:
«Ἡμερολόγιον
Ἰουνίου 3. Κυριακὴ τῶν ἁγίων Πάντων.
Ἐκκλησία.- Τὸ μέν, ἐπειδὴ μετὰ τὴν κατάπαυσιν τῶν διωγμῶν, πλεῖστοι ἀνευρίσκοντο ἐν ταῖς κατακόμβαις καὶ ἀλλαχοῦ, ἀγνώστων μαρτύρων τάφοι, ὡς ἀσφαλὲς γνώρισμα ἐξωτερικῶς μέν, τοῦ τάφου ἦσαν τὰ σύμβολα τῆς νίκης κατὰ τοῦ θανάτου [δάφνης στέφανος, μαρτυρικὰ ὄργανα, κτλ.] ἐντὸς δὲ τούτου ἀνευρίσκοντο ἀγγεῖα ἢ ὑφάσματα πλήρη αἵματος, πολλάκις δέ, καὶ αὐτὰ τὰ πραγματικὰ ὄργανα, δι᾿ ὧν βασανισθεὶς ἀπέθανεν ὁ μάρτυς, τὸ δὲ, ἐπειδὴ ὁ ἀριθμὸς τῶν ἐκ παντὸς τρόπου εὐαρεστηστάντων καὶ εὐαρεστούντων τὸν Κύριον, ἣν καὶ ἔσεται ἄγνωστος διὰ τὴν στρατευομένην ἐκκλησίαν, διὰ τοῦτο αὕτη μετὰ τὴν ἑορτὴν τῆς ἑαυτῆς ἱδρύσεως, κατὰ τὴν παροῦσαν Κυριακήν, ὡρίσατο τὴν ἑορτὴν τῶν ἁγίων εἰς τιμὴν τῶν πάντων τῶν αἰώνων, εἴτε διὰ τῆς ἐκχύσεως τοῦ ἰδίου αἵματος, εἴτε διὰ τοῦ ἐναρέτου αὐτῶν βίου, συντελεσάντων καὶ συντελούντων εἰς ἑδραίωσιν καὶ συνέχειαν τοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας.
Τὰ ἴχνη τῆς ἑορτῆς ταύτης, ἀπαντῶσιν ἤδη κατὰ τὸν δ΄ αἰῶνα, διότι ο ἱ. Χρυσόστομος διέσωσεν ἡμῖν ὁμιλίαν εἰς τοὺς ἁγ. Πάντας.
Γενικὴ ὅμως ἐγένετο ἡ ἑορτὴ τῶν ἁγ. Πάντων ἐν μὲν τῇ Δύσει, κατὰ τὸν ζ΄ αἰῶνα, ἐπὶ Βονιφατίου τοῦ ΙΙ (608-615), ὅστις ἀπὸ τῶν κατακομβῶν τῆς Ῥώμης ἀνεκόμισεν πολλὰς ἁμάξας πλήρεις μαρτυρικῶν λειψάνων εἰς τὸ Πάνθεον, ὅπερ αὐτὸς καθιέρωσεν εἰς ναὸν τῆς Θεοτόκου καὶ τῶν ἁγ. Μαρτύρων [ἐξ οὗ καὶ τὸ ὄνομα S. Maria ad Martyres] ἐν δὲ τῇ ἡμετέρα Ἐκκλησίᾳ κοινὴ ἑορτὴ ἐγένετο κατὰ τὸν θ΄ αἰῶνα ἐπὶ Λέοντος τοῦ Σοφοῦ (886-911), ὅστις κατ᾿ ἀρχὰς μὲν ἀνέδρυεν ναὸν Θεοφανοῖ τῇ ἐναρέτως βιωσάσῃ συζύγῳ αὐτοῦ, πεισθεὶς ὅμως ὑπὸ τῆς Ἐκκλησίας, ἐπωνόμασε τοῦτον ναὸν τῶν ἁγ. Πάντων εἰπών• “εἰ καὶ Θεοφανὼ ἁγία, μετὰ πάντων τούτων συναριθμείσθω”.
Ἡ Δυτική Ἐκκλησία κατὰ τὴν Κυριακὴν ταύτην ἑορτάζει τῆς ἁγ. Τριάδος “Dominica Trinitatis”, χωρίζουσα τὴν ἑορτὴν τῆς Πεντηκοστῆς ἀπὸ τὴν τῆς ἁγ. Τριάδος, τὴν δὲ ἑορτὴν τῶν ἁγίων Πάντων ἄγει ἐν τοῖς νεκροταφείοις τῇ 1 Νοεμβρίου.
Τὴν Πέμπτην δὲ μετὰ τῆς ἁγ. Τριάδος, ἑορτάζει ἡ δυτικὴ Ἐκκλησία ἐν ἀρρήτῳ μεγαλοπρεπείᾳ τὴν ἑορτὴν τῆς μετουσιώσεως τοῦ ἁγίου ἄρτου [corpus Domini, festum transubstantiationis], καθ᾿ ἣν γίνεται μεγαλοπρεπὴς λιτανεία εἰς τὰς ὁδούς, ἐπὶ ἀνθοστολίστων δὲ τραπεζῶν τοῦ σώματος τοῦ Κυρίου τιθεμένου, ἀναγινώσκονται εἰς 4 στάσεις, αἱ ἀρχαὶ τῶν 4 Εὐαγγελίων, μεθ᾿ ἃς ὁ ἐπίσκοπος εὐλογεῖ τὰ γονυκλινοῦντα πλήθη. Ἡ ἑορτὴ αὕτη ἐθεσπίσθη ὑπὸ τοῦ πάπα Οὐρβανοῦ τοῦ IV διὰ τῆς βούλλας τοῦ 1264, τὰ ἴχνη ὅμως τῆς ἑορτῆς ἀπαντῶσι καὶ πρότερον ἐπὶ Θωμᾶ τοῦ Ἀκυνάτου ἢ Ἀγγελικοῦ, θεωρεῖται δὲ ὡς συνέχεια τῆς ἑορτῆς τῆς μεγάλης Πέμπτης, ὅτε ἔνεκα τοῦ πένθους τῆς μεγάλης ἑβδομάδος, ἀναβάλλεται τὸ πομπῶδες τῆς ἑορτῆς διὰ τὴν πρώτην Πέμπτην μετὰ τὴν ἑορτὴν τῆς ἁγ. Τριάδος.
Γ. Λαμπάκης, δ.φ.»
«Δελτίον τῆς Ἑβδομάδος», 03-06-1884.
[1] «Λαός», 07-08 Ιουνίου 2025.
[2] Επισημαίνοντας πως «Ἐν ὅλῳ ὑπῆρχον 72 ἐκκλ.<σίαι> ἀλλά κατε.<στράφησαν;> παρὰ τῆς πυρκαϊᾶς … τοῦ ἔτους …»• στο χειρόγραφό του ο Λ. αναγράφει το έτος της «πυρκαϊᾶς» με ελληνικούς χαρακτήρες «‚αωξβ’» (= 1862) και διορθώνει, με εντονότερη γραφή, το «β» σε 4 = 1864. Είναι, άλλωστε, γνωστό πως η καταστροφική πυρκαγιά, που κατέφαγε περισσότερα από 300 σπίτια, καταστήματα και εργαστήρια, 8 εκκλησίες, την Μητρόπολη, το Ελληνικό Σχολείο και την Βιβλιοθήκη, εκδηλώθηκε (οφειλόμενη, μάλλον, σε εμπρησμό) την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου του 1864. Όμως, η λαϊκή μούσα, πλάθοντας (τοπικό) δημοτικό τραγούδι, «για να χορέση η χρονολογία στον ιαμβικό δεκατρισύλλαβο στίχο» μετατόπισε, «“ποιητική αδεία”, χάριν του μέτρου» το μοιραίο συμβάν δυο χρόνια πριν: «Στα χίλια ουχτακόσια κι στα ιξήντα δγυο / Αύγουστου δικαπέντι μέρα Παρασκιβή / […] κάηκιν η Βέργια όλη κι όλου του τσαρσί…» [: Θωμάς Γαβριηλίδης, Ανθολογία Ελληνικών Δημοτικών Τραγουδιών, έκδ. ΤΕΔΚΝ Ημαθίας, 2007, §§ 128-129, σελ. 132-133• Ελένη Κουτσογιαννοπούλου-Ψωμά, Λαογραφικά Βεροίας και Περιοχής, έκδ, Τουριστικού Ομίλου Βεροίας, 1982, § 33].
[3] που πυροδότησε το βραδυφλεγές φυτίλι για την έκδοση σειράς αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου, στο «βάθος» των οποίων προβάλλουν η έλλειψη θεσμικής μνήμης αλλά και η (πρόδηλη) αμηχανία περί του πρακτέου ως προς την ανακήρυξη ως διατηρητέου μνημείου, τον αποχαρακτηρισμό και (την μοιραία) κατεδάφιση του παρακείμενου αρχοντικού Σιορμανωλάκη.
[4] Εκδότης-διευθυντής ο μαχητικός συνδικαλιστής, Πρόεδρος του «Ἐθνικοῦ Ἐργατοϋπαλληλικοῦ Κέντρου Βεροίας / Τμῆμα ΓΣΕΕ», και επί σειρά ετών (1948, 1979-1986) Δημοτικός Σύμβουλος Παναγιώτης Γιαννακάκης.
[5] Η ιδιοκτήτρια, με το ακίνητό της δεσμευμένο (λόγω του ενοικιοστασίου), αλλά και ρυμοτομούμενο (καθώς, βάσει του σχεδίου πόλεως, καταλαμβάνει τμήματα των οδών Μητροπόλεως και Αγίου Στεφάνου), επιδιώκει, -αρχικά,- να το πωλήσει [και, αργότερα, καθώς δεν τελεσφορεί η αγγελία της, συναινεί (για να επισπεύσει και την έξωση του ενοίκου της) να το κατεδαφίσει δι’ ιδίων εξόδων, χωρίς να αξιώσει αποζημίωση από τον Δήμο]: απευθύνεται, για την πώληση σε μεσίτη, ο οποίος, -χαρακτηριστικό των συναλλακτικών ηθών της εποχής,- «εδρεύει» σε κεντρικό καφενείο της πόλης (που αποτελούσε και τον συνήθη τόπο των δημοπρασιών).
[6] καταγράφεται ως Δημοτικός Σύμβουλος σε πρακτικά συνεδριάσεων της Διοικούσας Επιτροπής του Δήμου (όπως ονομάζονταν τότε το -διορισμένο- Δημοτικό Συμβούλιο) του έτους 1947.
[7] Με μήτρα το προστατευτικό πλαίσιο που θέσπισαν ο Ν. ‚ΔΞΗ´(4068)/1912 [: «Περὶ ἀναστολῆς παραγραφῶν, προθεσμιῶν καὶ δικαστικῶν ἐν γένει πράξεων ἐν καιρῷ ἐπιστρατείας», ΦΕΚ Α΄ 317/06-10-1912] και ο Ν. 703/1916 [: «Περὶ πλεονεξίας καὶ αἰσχροκερδείας ἐπὶ τῶν τιμῶν τῶν τροφίμων καὶ ἄλλων ἀντικειμένων ἐν καιρῷ ἐπιστρατείας», ΦΕΚ Α΄ 39/24-02-1916], που επεκτάθηκε, καλύπτοντας και τις μισθωτικές σχέσεις, με το άρθρο 1 του από 17-06-1918 Ν.Δ. «Περὶ συμπληρώσεως τοῦ ἄρθρου 1 τοῦ νόμου 703 “περὶ πλεονεξίας καὶ αἰσχροκερδείας κλπ”» (ΦΕΚ Α΄ 136/19-06-1918) [: «Εἰς τὸ ἄρθρον 1 … τοῦ Ν. 703 … προστίθεται ἐδάφιον ἔχον ὡς ἑξῆς: “Εἰς τὰς αὐτὰς ποινὰς ὑπόκεινται καὶ οἱ ἐκμισθωταὶ ἀστικῶν ἀκινήτων, λαμβάνοντες ἢ ἀξιοῦντες μίσθωμα ὑπερβαῖνον τὸ ἑκάστοτε διὰ Β. διαταγμάτων ὁριζομένων, ὡς καὶ οἱ ἰδιοκτῆται ἢ διευθυνταὶ ξενοδοχείων ὕπνου, οἰκοτροφείων ἢ παρεμφερῶν ἐπιχειρήσεων, ἐκμισθοῦντες δι᾿ ἡμερησίαν ἢ μακροτέραν χρῆσιν δωμάτια ἢ διαμερίσματα πέρα τοῦ ἑκάστοτε τασσομένου ἀνωτάτου ὁρίου»], κυρωθέντος με το άρθρο 1 του Ν. 1655/1919 [: «Περὶ κυρώσεως τοῦ ἀπὸ 17 Ἰουνίου 1918 νομοθετικοῦ διατάγματος “περὶ συμπληρώσεως τοῦ ἄρθρου 1 τοῦ νόμου 703 περὶ πλεονεξίας καὶ αἰσχροκερδείας”», ΦΕΚ Α΄ 7/14-01-1919], καταστρώθηκε το από 21-07-1922 Β.Δ. «Περὶ ἐνοικιοστασίου» (ΦΕΚ Α΄ 121/22-07-1922), του οποίου το προστατευτικό πλέγμα επεκτάθηκε γεωγραφικά, καλύπτοντας όλη την Χώρα, και, με αλλεπάλληλες ανανεώσεις, προεκτάθηκε χρονικά, παγιώνοντας σχέσεις και διαιωνίζοντας αγκυλώσεις, που όχι σπάνια υπερέβαιναν τους προστατευτικούς στόχους των αρχικών ρυθμίσεων [την χρονιά της κατεδάφισης του αρχοντικού Σιορμανωλάκη (1960) επιβίωναν, ανά την Χώρα, δεκάδες χιλιάδων ενοικιοστασιακές μισθώσεις: «Κατὰ τὰ στοιχεῖα τοῦ ὑπουργείου δικαιοσύνης. 140.664 ἐνοικιοστασιακαὶ μισθώσεις ἐδηλώθησαν εἰς ὅλην τὴν Ἐπικράτειαν. 18.520 ὑπάρχουν εἰς τὴν Θεσσαλονίκην ἐξ ὧν 11.263 κατοικίαι καὶ 6.523 καταστήματα. Δὲν ἀνεκινήθη θέμα ἐνοικιοστασίου. Οὔτε συνεκροτήθη εἰδικὴ ἐπιτροπή. Ὑπὸ τοῦ ὑπουργείου δικαιοσύνης ἤρχισεν ἡ προεργασία τῶν συγκεντρωθέντων στοιχείων διὰ τὸ ἐνοικιοστάσιον, ἡ ἰσχὺς τοῦ ὁποίου λήγει τὴν 31 Δεκεμβρίου. …» «Μακεδονία», 21-08-1960].
[8] απόφ. 101/1950 «Ἐπὶ διαφόρων ἐγγράφων καὶ αἰτήσεων» [: αποφασίζει να γίνει άμεσος ενέργεια προς κατεδάφιση τμημάτων της οικοδομής Κάκκου «διδομένης 20ημέρου προθεσμίας εἰς τὸν ἔνοικον τῆς ἐν λόγῳ οἰκίας Θεοδόσιον Κάκκον πρὸς ἐκκένωσίν της»].
[9] απόφ. 127/1950 «Περὶ κατεδαφίσεως ρυμοτομουμένων τμημάτων τῆς οἰκίας Ελισάβετ συζύγου Ἐμμανουὴλ Κάκκου ἐπὶ προσφυγῆς τοῦ ἐνοίκου αὐτῆς Θεοδοσίου Κάκκου» [: παρατείνει την χορηγηθείσα προθεσμία προς εκκένωση της υπό κατεδάφιση οικίας].
[10] απόφ. 185/1950 «Ἐπὶ διαφόρων ἐγγράφων καὶ αἰτήσεων» [: αποδέχεται πρόταση της ιδιοκτήτριας να κατεδαφίσει η ίδια, με δικά της έξοδα, την ρυμοτομούμενη οικοδομή της, παραιτούμενη από κάθε αξίωση αποζημίωσής της].
[11] απόφ. 145/1951 «Ἐπὶ διαφόρων ἐγγράφων καὶ αἰτήσεων» [: αποφασίζει να αναβληθεί επ’ αόριστον η κατεδάφιση της ρυμοτομούμενης οικίας «κειμένης ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Μητροπόλεως, μέχρις ὅτου ἐφαρμοσθῆ τὸ Σχέδιον Πόλεως ἐπὶ τῆς ὁδοῦ ταύτης». Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον αυτής της απόφασης (145/1951) έγκειται στο γεγονός ότι αυτή λαμβάνεται μετά από αίτηση του άμεσα ενδιαφερόμενου, για την αναβολή της κατεδάφισης, ενοίκου (Θεοδοσίου Κάκκου), η οποία εισάγεται στο Δημοτικό Συμβούλιο κατόπιν παραπεμπτικού, -προς τον Νομάρχη Ημαθίας,- εγγράφου του Υπουργού Βορείου Ελλάδος Λ. Ιασωνίδη (έγγρ. 2744/13-03-1951: «διαβιβάζομεν αἴτησιν … καὶ παρακαλοῦμεν ὅπως ἐξετασθῇ μετὰ πάσης εὐμενείας τὸ ἐν αὐτῇ διατυπούμενον αἴτημα, καταβαλλομένης προσπαθείας ἐξευρέσεως λύσεως ἱκανοποιούσης νομίμως τὸ αἴτημα τοῦ αἰτοῦντος, εἰς ἀναγνώρισιν καὶ τῶν πρὸς τὴν Πατρίδα προσφερθεισῶν ὑπηρεσιῶν τούτου»), και αντίστοιχου, -προς τον Δήμαρχο Βέροιας,- εγγράφου του Νομαρχούντος Ημαθίας Εμμ. Τσαπάκη (έγγρ. 3925/26-03-1951: «παρακαλοῦμεν ὅπως ἐπιληφθῆτε λόγῳ ἁρμοδιότητος, ἐπὶ τῷ τέλει τῆς κατὰ νόμιμον τρόπον ἱκανοποιήσεως τοῦ αἰτοῦντος, διὰ τοὺς ἐπικαλουμένους ἐπ᾿ αὐτοῦ σοβαροὺς λόγους»). Ο Δήμος, υπείκων, «επελήφθη» και ανέστειλε επ’ αόριστον την εφαρμογή των αποφάσεών του…].
[12] απόφ. 310/1952 «Αἰτήσεις διάφοροι» [: αποδέχεται έγγραφη δήλωση του Γεωργίου Καλλιμπάκα, πληρεξουσίου της ιδιοκτήτριας, και της επιτρέπει να προβεί, δι’ εξόδων της, στην κατεδάφιση της ρυμοτομούμενης ιδιοκτησίας της].
