Σε δημόσια διαβούλευση τέθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών το νέο θεσμικό πλαίσιο που αφορά το πειθαρχικό δίκαιο των δημοσίων υπαλλήλων και εισάγει σαρωτικές αλλαγές στον ν. 3528/2007 και στον ν. 3584/2007. Το νομοσχέδιο, προβλέπει την αντικατάσταση των υφιστάμενων πρωτοβάθμιων πειθαρχικών συμβουλίων και του δευτεροβάθμιου συμβουλίου από ένα νέο όργανο, το Πειθαρχικό Συμβούλιο Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα το οποίο θα στελεχώνεται από 50 ειδικευμένους λειτουργούς του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, που θα ασχολούνται αποκλειστικά και πλήρως με το πειθαρχικό δίκαιο στο Δημόσιο. Με το νέο σύστημα εκτιμάται ότι οι περισσότερες υποθέσεις θα εκδικάζονται σε λίγους μήνες, ενώ σήμερα οι καθυστερήσεις στην απονομή πειθαρχικής δικαιοσύνης πλησιάζουν μέχρι και τα έξι χρόνια. Προβλέπονται δεσμευτικές προθεσμίες για κάθε στάδιο της πειθαρχικής διαδικασίας και απόδοση ευθυνών σε ενδεχόμενο αδικαιολόγητων καθυστερήσεων.
Τι προβλέπουν οι κυριότερες διατάξεις και προβλέψεις
Η μεταρρύθμιση στοχεύει στην ταχύτερη και αποτελεσματικότερη πειθαρχική δικαιοσύνη, στην καταπολέμηση της ατιμωρησίας, στην εναρμόνιση με τις απαιτήσεις του κράτους δικαίου, στην ψηφιοποίηση των διαδικασιών και στην αναβάθμιση της ποιότητας της δημόσιας διοίκησης.
Τι αλλάζει στα Πειθαρχικά Όργανα
Το νέο νομοσχέδιο καταργεί τα Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Πειθαρχικά Συμβούλια, καταργεί στην ουσία τη διάκριση μεταξύ πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων συμβουλίων και εισάγει ενιαίο Πειθαρχικό Συμβούλιο Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα, που θα έχει αρμοδιότητα επί όλων των υποθέσεων, πολυμελή σύνθεση με μέλη από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους και ανώτατους λειτουργούς και δυνατότητα σχηματισμού τριμελών κλιμακίων για την ταχύτερη εκδίκαση.
Ενισχυμένος ρόλος Υπουργού Εσωτερικών
Ο Υπουργός Εσωτερικών αποκτά δικαίωμα παραπομπής και άσκησης πειθαρχικής δίωξης, ενδυναμώνοντας την εποπτεία επί των υπαλλήλων των ΟΤΑ.
Το νέο πλαίσιο φέρνει ψηφιοποίηση και αυστηρότερες προθεσμίες, όπως: Κοινοποιήσεις και απολογίες με e-mail στον υπηρεσιακό λογαριασμό του υπαλλήλου, Μητρώο Πειθαρχικών Υποθέσεων και υποχρεωτική ανάρτηση πειθαρχικών αποφάσεων στη Διαύγεια με ανωνυμοποίηση.
Διεύρυνση των πειθαρχικών παραπτωμάτων
Το νομοσχέδιο φέρνει επίσης αυστηροποίηση και εκσυγχρονισμό του νομικού πλαισίου, καθώς στο παρελθόν είχαν διαπιστωθεί περιπτώσεις ήπιων πειθαρχικών κυρώσεων τη στιγμή που η ποινική Δικαιοσύνη είχε καταλήξει σε πολύ αυστηρότερες αποφάσεις. Στην κατεύθυνση αυτή, διευρύνεται ο κατάλογος των παραπτωμάτων, στον οποίο πλέον θα περιλαμβάνεται η άρνηση της αξιολόγησης.
Στο σκέλος των ποινών, προστίθενται νέες κυρώσεις, όπως η στέρηση χορήγησης μισθολογικών προαγωγών και η απαγόρευση άσκησης καθηκόντων ευθύνης. Παράλληλα, συγκεκριμένα ποινικά αδικήματα, όπως πλαστογραφία, απάτη με υπολογιστή, απιστία και δωροληψία, θα επιφέρουν έκπτωση από την υπηρεσία σε περίπτωση καταδίκης.
Συμπεριλάβει επίσης παραπτώματα σχετιζόμενα με τη συμμετοχή σε εταιρείες χωρίς άδεια, την παράλειψη έκδοσης πράξης έκπτωσης, την άρνηση κατάθεσης μαρτυρίας χωρίς αιτιολογία, την ανάρμοστη ή αναξιοπρεπή συμπεριφορά εκτός υπηρεσίας. Ο κατάλογος είναι σαφής, εμπλουτισμένος, και προσαρμοσμένος σε σύγχρονες μορφές διοικητικής δυσλειτουργίας.
Οι πειθαρχικές ποινές κατηγοριοποιούνται και συνοδεύονται από χρηματικές κυρώσεις που φτάνουν τα 30.000 ευρώ για σοβαρές παραβάσεις και άμεση παύση καθηκόντων για περιπτώσεις διαφθοράς, αδικήματα με οικονομικό αντικείμενο, ή άσκηση ασυμβίβαστης δραστηριότητας.
Πειθαρχική συνδιαλλαγή
Για πρώτη φορά εισάγεται ο θεσμός της πειθαρχικής συνδιαλλαγής, ένας μηχανισμός διευθέτησης υποθέσεων με συμφωνία μεταξύ υπαλλήλου και Διοίκησης υπό την εποπτεία του πειθαρχικού συμβουλίου, για την ταχύτερη επίλυση των υποθέσεων που εκκρεμοδικούν. Ο νέος θεσμός θα επιτρέπει σε κατηγορούμενους να αποδέχονται όσα τους προσάπτονται έναντι ηπιότερης ποινής. Στην πειθαρχική συνδιαλλαγή δεν μπορούν να υπαχθούν περιπτώσεις όπου υπάρχει ενδεχόμενο οριστικής παύσης του υπαλλήλου, ούτε υποθέσεις όπου το Δημόσιο έχει υποστεί οικονομική ζημιά.
Προθεσμίες και Παραγραφή
Καθορίζονται, παραγραφή παραπτωμάτων μετά 5 ή 7 χρόνια, ανάλογα με τη σοβαρότητα, έναρξη παραγραφής από τη γνώση του πειθαρχικού προϊσταμένου σε ειδικές περιπτώσεις και προθεσμία 12 μηνών για την ολοκλήρωση της διαδικασίας, από την έναρξη.
Το σχέδιο νόμου δίνει δικαίωμα επανάληψης της διαδικασίας όταν προκύψουν νέα στοιχεία ή παραβιάστηκαν θεμελιώδη δικαιώματα καθώς και δυνατότητα ένστασης και προσφυγής κατά αποφάσεων πειθαρχικών οργάνων.
Εφαρμογή σε Δήμους και ΟΤΑ
Οι διατάξεις εφαρμόζονται αναλόγως και στους υπαλλήλους των ΟΤΑ, ΝΠΔΔ, Ιδρυμάτων και Συνδέσμων Δήμων: είτε είναι μόνιμοι, είτε έχουν σύμβαση ΙΔΑΧ. Ειδικά για τις αργίες, τις αρμοδιότητες των πειθαρχικών οργάνων και την ΕΔΕ, εφαρμόζονται τα άρθρα 107-109, 120-123 και 130 του ν. 3584/2007 όπως τροποποιούνται.
Το νέο πλαίσιο τίθεται σε εφαρμογή από 1.1.2026. Οι εκκρεμείς υποθέσεις θα ακολουθήσουν τις νέες διαδικαστικές διατάξεις ακόμη κι αν το παράπτωμα τελέστηκε πριν. Οι ουσιαστικές διατάξεις ισχύουν μόνο για πράξεις μετά την 1.1.2026.
Το νέο πειθαρχικό δίκαιο επιχειρεί να διορθώσει παθογένειες δεκαετιών, όπως: Ασάφεια στις διατάξεις, χρονοτριβή στην εκδίκαση, αδυναμία επιβολής ουσιαστικών ποινών, έλλειψη λογοδοσίας. Παράλληλα, ενσωματώνει ψηφιακά εργαλεία, αναβαθμίζει την εποπτεία και προστατεύει θεμελιώδη δικαιώματα.
Ωστόσο, η επιτυχία του θα εξαρτηθεί από την πραγματική στελέχωση και λειτουργία των νέων πειθαρχικών οργάνων, την πολιτική βούληση για εφαρμογή των ποινών και τη συνέπεια στη διαφάνεια και στη διαδικασία.
Κατά τη σύσκεψη σημειώθηκε από τον Υπουργό Εσωτερικών Θοδωρή Λιβάνιο, ότι από το 2019 έως σήμερα, 1.155 δημόσιοι υπάλληλοι παύθηκαν από το Δημόσιο, είτε λόγω πλαστών δικαιολογητικών για την πρόσληψη είτε λόγω συγκεκριμένων πειθαρχικών παραπτωμάτων, ενώ αντίθετα, με τον ξεχωριστό μηχανισμό της αξιολόγησης και των bonus παραγωγικότητας, έχουν θεσμοθετηθεί διαδικασίες και κίνητρα για την επιβράβευση των αποδοτικότερων και την ενίσχυση των αδύναμων.
Έντονες αντιδράσεις της ΟΣΥΑΠΕ
Η Ομοσπονδία Συλλόγων Υπαλλήλων Αιρετών Περιφερειών Ελλάδας (ΟΣΥΑΠΕ), καταγγέλλει με ανακοίνωση της ότι το νομοσχέδιο της κυβέρνησης, προβλέπει εξοντωτικές ποινές που προβλέπουν από απόλυση, μέχρι αφαίρεση μισθολογικών κλιμακίων και στέρηση μισθολογικής εξέλιξης, μέχρι στέρηση μισθού και πρόστιμα που μπορεί να φτάσουν μέχρι και 30.000 ευρώ και ότι επιβάλλει στους εργαζόμενους τον φόβο, την εξάρτηση και την υποταγή.
