Του Χρήστου Μπλατσιώτη
Ήταν Πέμπτη 21 Σεπτεμβρίου του 1944 και καθώς η ανατολή του ήλιου άρχισε να φωτίζει το Ρίμινι στις ακτές της Αδριατικής, μια ομάδα Ελλήνων κομάντος του 2ου Τάγματος της Γ’ Ορεινής Ταξιαρχίας έκανε την πρώτη αναγνωριστική είσοδο στην Ιταλική πόλη και λίγη ώρα μετά άναψε το πράσινο φως στο σύνολο της Ταξιαρχίας για να πραγματοποιήσει γενική έφοδο, υποχρεώνοντας σε πλήρη υποχώρηση τα γερμανικά στρατεύματα που βρίσκονταν στην άλλη πλευρά και στην οριστική παράδοσή τους μέχρι το μεσημέρι της ίδιας ημέρας. Με την επιχείρηση αυτή, η ελληνική δύναμη ήταν αυτή που οδήγησε τη Γερμανική πλευρά στην υπογραφή Πρωτοκόλλου Παράδοσης του Ρίμινι στους συμμάχους και έγραψε μια από τις ηρωικότερες σελίδες της ιστορίας του Ελληνικού Στρατού άγνωστη στους περισσότερους.
Όλα είχαν ξεκινήσει μερικούς μήνες πριν, τον Μάϊο του 1944, όταν αξιωματικοί του κλιμακίου της Βρετανικής Μυστικής Υπηρεσίας στο Λίβανο, της θρυλικής Secret Intelligence Service (SIS), συναντήθηκαν μυστικά με Έλληνες συναδέλφους τους και ζήτησαν από την ελληνική πλευρά του Μετώπου της Μέσης Ανατολής να αναλάβει μια άκρως εμπιστευτική αποστολή. Να συστήσει μια ικανή επιχειρησιακή μονάδα που θα αποτελούνταν από επίλεκτους Έλληνες στρατιώτες για να συμμετέχει σε μια εξαιρετικά απόρρητη επιχείρηση που είχε τον κωδικό «Operation Olive».
Η Operation Olive εντάσσονταν στο πλαίσιο μιας ευρύτερης και ταυτόχρονης εφόδου των συμμαχικών στρατευμάτων σε διάφορα σημεία της κεντρικής Ιταλίας με σκοπό να διασπάσουν μια εξαιρετικά σημαντική γραμμή άμυνας των Γερμανών κατακτητών που εκτείνονταν από την Πίζα στα δυτικά μέχρι το Ρίμινι στα ανατολικά. Στόχος των συμμαχικών δυνάμεων ήταν η προέλαση προς την κεντρική Ευρώπη και η ελληνική δύναμη που θα μετείχε σε αυτή την προσπάθεια, θα επιχειρούσε από την πλευρά του Ρίμινι, σε ένα άκρως καθοριστικό σημείο για την επιτυχή έκβαση του συμμαχικού σχεδιασμού.
ΔΕΞΙΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΒΑΣΙΛΙΚΟΙ ΗΤΑΝ ΤΟ ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟ
Με τη σύμφωνη γνώμη της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης και κάτω από άκρα μυστικότητα, η πλευρά του ελληνικού στρατού της Μέσης Ανατολής αποδέχθηκε πλήρως την αποστολή που της ανατέθηκε για να συμμετέχει σε αυτή την τόσο κρίσιμη επιχείρηση για την έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη. Ενεργώντας προς την κατεύθυνση αυτή, από τις αρχές Ιουνίου του 1944, η αρμόδια υπηρεσία του ελληνικού στρατεύματος άρχισε να ξεσκονίζει κάθε διαθέσιμη πληροφορία για Έλληνες στρατιώτες που υπηρετούσαν στη Μέση Ανατολή και στο ελάχιστο διάστημα που της είχε δοθεί, μπόρεσε να συγκροτήσει μια σοβαρή δύναμη αποτελούμενη από 3.337 άνδρες, εκ των οποίων 205 αξιωματικοί και 89 υπαξιωματικοί, η διοίκηση της οποίας ανατέθηκε στον συνταγματάρχη Θρασύβουλο Τσακαλώτο.
Η δύναμη αυτή καταγράφηκε ως «3η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία» και αποτελούνταν, στο σύνολό της, από δοκιμασμένους στρατιώτες - κομάντο σε όλες τις φάσεις του πολέμου, οι οποίοι -εκτός από τις ειδικές στρατιωτικές ικανότητές τους- είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό που ήταν και προαπαιτούμενο. Ήταν όλοι τους, «καθαροί» δεξιοί και έμπιστοι φιλοβασιλικοί στο πολιτικό φρόνημα αλλά και απολύτως φιλοβρετανοί σε σχέση με την πλευρά των συμμάχων.
Η ειδική εκπαίδευση της 3ης Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας, κάτω από την αυστηρή επίβλεψη του Βρετανικού στρατιωτικού επιτελείου, ξεκίνησε αμέσως στο στρατόπεδο «Ινσαρίγιε» του Λιβάνου και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Τρίπολη (του Λιβάνου) και στο Κέντρο Εκπαίδευσης Ορεινού Αγώνα του Συμμαχικού Στρατηγείου της Μέσης Ανατολής για να ενσωματωθεί με συμμαχικές δυνάμεις, από τον Καναδά και τη Νέα Ζηλανδία που θα επιχειρούσαν από κοινού με την ελληνική Ταξιαρχία, στην περιοχή του Ρίμινι.
Να σημειωθεί εδώ ότι εκείνη την εποχή δεν είχαν οργανωθεί ακόμη οι Ειδικές Δυνάμεις του Ελληνικού Στρατού και οι μετέχοντες στην 3η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία όπως και οι στρατιώτες του «Ιερού Λόχου» που δρούσε από το 1942 επίσης στη Μέση Ανατολή υπό την διοίκηση του Συνταγματάρχη Πεζικού Χριστόδουλου Τσιγάντε, ήταν οι πρώτοι κομάντος της σύγχρονης ιστορίας του Ελληνικού Στρατού.
Η σημαία της 3ης Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας παρελαύνει στο ελεύθερο Ρίμινι
Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΤΟ ΡΙΜΙΝΙ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ
Η επιχείρηση με τον κωδικό Operation Olive ξεκίνησε στις 25 Αυγούστου 1944, δυτικά από την περιοχή της Πίζα κι ανατολικά από την περιοχή του Ρίμινι, έχοντας τη μορφή ενός «ελιγμού τανάλιας» από την αμερικανική 5η Στρατιά και τη βρετανική 8η Στρατιά εναντίον της 10ης και της 14ης γερμανικής Στρατιάς. Μαζί με τη βρετανική στρατιά επιχειρούσε και η 3η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία όπως και δυνάμεις από τον Καναδά και τη Νέα Ζηλανδία.
Στη συμμαχική επέλαση κατά της γερμανικής στρατιάς που είχε έδρα την ιταλική πόλη του Ρίμινι, υπολογίζεται ότι ενεπλάκησαν συνολικά και από τις δύο πλευρές πάνω από 1.200.000 άνδρες ενώ η αποκαλούμενη «Μάχη του Ρίμινι» έχει χαρακτηρισθεί ως η μεγαλύτερη μάχη από υλικής πλευράς που έγινε ποτέ σε ιταλικό έδαφος. Στη μάχη αυτή, ειδικά η πόλη του Ρίμινι, υπολογίζεται ότι δέχθηκε περί τις 1.470.000 οβίδες πυροβολικού μόνο από τις χερσαίες συμμαχικές δυνάμεις και επιπλέον βομβαρδίστηκε επανειλημμένα, με δεκάδες αεροπορικές επιδρομές στις οποίες μετείχαν κυρίως τα μεγάλου επιχειρησιακού βεληνεκούς Handley Page Hampden βομβαρδιστικά της επικής Βασιλικής Βρετανικής Αεροπορίας (RAF).
Η 3η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία άρχισε να επιχειρεί στην περιοχή του Ρίμινι από τις 11 Αυγούστου του 1944. Για να φθάσει μέχρι εκεί, είχε μεταφερθεί σιδηροδρομικώς από τον Λίβανο στη Χάιφα και στη συνέχεια επιβιβάστηκε σε πλοίο της συμμαχικής νηοπομπής προς την Ιταλία. Είχε ήδη εμπλακεί σε πολλές μάχες με τους Γερμανούς σε περιοχές των παραλίων της Αδριατικής πέριξ της επαρχίας του Ρίμινι (στο Cattolica, στο San Lorenzo in Correggiano, στο Monaldini, στο Monticelli, στο Miramare κ.α.) όταν στις 8 Σεπτεμβρίου η Ταξιαρχία έλαβε οδηγίες για να αναπτυχθεί σε τομέα έξω από την πόλη του Ρίμινι.
Λίγες ημέρες μετά, τις βραδινές ώρες της 14ης Σεπτεμβρίου, άρχισε η κύρια έφοδος της Ταξιαρχίας, την οποία συνέδραμαν διμοιρίες συμμαχικών πολυβόλων και τεθωρακισμένα. Αρχικά, στις 17 Σεπτεμβρίου, οι Έλληνες κομάντος είχαν καταλάβει το αεροδρόμιο του Ρίμινι παρά την αντίσταση που προέβαλαν επίλεκτες γερμανικές μονάδες αλεξιπτωτιστών και τελικά, το πρωί της 21ης Σεπτεμβρίου, το 2ο Τάγμα της Ταξιαρχίας εισήλθε στην πόλη του Ρίμινι πρώτο από όλες τις συμμαχικές δυνάμεις και υποχρέωσε τον αντίπαλο σε υπογραφή Πρωτοκόλλου Παράδοσης. Την ίδια ημέρα, αργά το απόγευμα, οι συμμαχικές μονάδες που επίσης εισήλθαν στο ελεύθερο πλέον Ρίμινι (Βρετανοί, Καναδοί και Νεοζηλανδοί) απέδωσαν τιμές στη σημαία του Τάγματος για την επιτυχία του, η δε Ταξιαρχία στο σύνολό της, έλαβε την τιμητική επωνυμία «Ταξιαρχία του Ρίμινι».
Οι συνολικές απώλειες της 3ης Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας κατά τις επιχειρήσεις στην Ιταλία ανήλθαν σε 116 νεκρούς (που έκτοτε αναπαύονται στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο του Ριτσιόνε) και 316 τραυματίες ενώ ο ίδιος ο Τσώρτσιλ την επαίνεσε προσωπικά. Σήμερα, η σύγχρονη 3η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία του Ελληνικού Στρατού με έδρα την Καβύλη του Έβρου, έχει τον τιμητικό τίτλο «Ρίμινι». Στο ίδιο στρατόπεδο, ανεγέρθηκε το μνημείο τιμής για τους πεσόντες του Ρίμινι, η τελετή αποκάλυψης του οποίου έγινε μόλις προ ημερών (στις 16 Σεπτεμβρίου 2025) παρουσία του Υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Δένδια και του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ – Στρατηγού Δημητρίου Χούπη.
ΟΙ ΡΙΜΙΝΙΤΕΣ ΤΩΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΩΝ, ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΒΙΤΣΙ
Μετά το τέλος του πολέμου, η Ταξιαρχία μετακινήθηκε στην Αθήνα, έχοντας τη στήριξη του Γεωργίου Παπανδρέου και της κυβέρνησής του, στις επικρίσεις που διατυπώνονταν από μέρος της αντιπολίτευσης ότι είχε εγκατασταθεί εκεί για να λειτουργήσει ως «Πραιτωριανή Φρουρά» των Βρετανικών στρατευμάτων που παρέμεναν στην ελληνική πρωτεύουσα υπό τη διοίκηση του στρατηγού Ρόναλντ Μακένζι Σκόμπι. Και είναι γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των «Δεκεμβριανών» της Αθήνας, δυνάμεις της Ταξιαρχίας (οι αποκαλούμενοι και «Ριμινίτες») ενεπλάκησαν σε σφοδρές μάχες εναντίον σωμάτων του «Δημοκρατικού Στρατού» (ΕΑΜ - ΕΛΑΣ) και είχαν συνεχώς την υποστήριξη των βρετανικών δυνάμεων του Σκόμπι ή επιχειρούσαν μαζί τους.
Η 3η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία διαλύθηκε λίγο πριν την έναρξη της «Επιχείρησης Πυρσός» στα βουνά του Γράμμου και στο Βίτσι, που ήταν και η τελική εκστρατεία του Εθνικού Στρατού εναντίον του Δημοκρατικού Στρατού κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου. Τότε ήταν που η δύναμη της Ταξιαρχίας διαμοιράστηκε σε διάφορες μονάδες του Εθνικού Στρατού, κυρίως σε αυτές του A’ Σώματος Στρατού το οποίο διοικούσε ο Θρασύβουλος Τσακαλώτος, ο ήρωας διοικητής της Ταξιαρχίας όταν αυτή κατέλαβε το Ρίμινι.
Η δε μάχη του Ρίμινι, με την καθοριστική συμβολή της 3ης Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας, στην κατάληψη της πόλης από την πλευρά των συμμάχων, καταγράφεται ως μια από τις ηρωικότερες στιγμές στην ιστορία του Ελληνικού Στρατού παρότι σήμερα, 71 χρόνια μετά (21 Σεπτεμβρίου 1944 – 21 Σεπτεμβρίου 2025), συνεχίζει να είναι σχεδόν άγνωστη στο ευρύ κοινό και ελάχιστα προβεβλημένη σε αντίθεση με όσα δικαίως αξίζει και στα όσα πραγματικά δικαιούται για να τη μνημονεύουμε πάντα.
