Έρευνα - επιμέλεια Μάκης Δημητράκης
Με τον αείμνηστο ιστορικό της πόλης μας Γιώργο Χιονίδη πριν από κάποια χρόνια είχαμε «ανοίξει» συζήτηση σχετική με την ύπαρξη μιας άλλης Βέροιας στον ελλαδικό χώρο την ύπαρξη της οποίας προσωπικά παντελώς αγνοούσα!
Θυμάμαι πως μου ανέφερε την ύπαρξη ενός μικρού οικισμού κάπου στην Πελοπόννησο, ενός ορεινού οικισμού ο οποίος έχει την «καταγωγή» του στη δική μας Βέροια.
Η καθημερινότητα όμως δεν μου επέτρεψε να ασχοληθώ - ερευνήσω το γεγονός μέχρι τις αρχές του φετινού καλοκαιριού που αποφάσισα να ασχοληθώ σοβαρά και σε βάθος με το θέμα αυτό.
Το αποτέλεσμα όμως αυτής μου της έρευνας θα ξαφνιάσει πολλούς συμπολίτες μου - το ίδιο συνέβη και σε μένα - καθώς θα πληροφορηθούν την ύπαρξη πράγματι μιας ακόμη - άλλης Βέροιας!!!
«Τα Βέροια « όπως αποκαλείται από τους κατοίκους της περιοχής είναι οικισμός στην ορεινή Λακωνία και η ίδρυση-δημιουργία του είναι άρρηκτα «δεμένη» με την πόλη μας!
Ιστορική προσέγγιση
Κατά τα βυζαντινά χρόνια και συγκεκριμένα την περίοδο της Αυτοκρατορίας του Ιωάννη Καντακουζηνού εποχή που η Βέροια ήταν μία από τις σημαντικές πόλεις του Ελλαδικού Βυζάντιου ο ίδιος ο αυτοκράτορας τοποθέτησε τον γιο του Μανουήλ Καντακουζηνό διοικητή της Βέροιας κατά το χρονικό διάστημα 1343-1347!
Στη συνέχεια ο Μανουήλ τοποθετήθηκε διοικητής της Κωνσταντινούπολης και λίγο αργότερα του ανατέθηκε η διοίκηση του Δεσποτάτου του Μυστρά.
Την ίδια χρονική περίοδο οι Σέρβοι με ηγεμόνα τον Κράλη Στέφανο Δουσάν, κατέβαλαν τη Βυζαντινή Βέροια και το γεγονός αυτό ανάγκασε αρκετούς Βεροιώτες που υπήρξαν φίλοι και συνεργάτες του Μανουήλ να μεταναστεύσουν-μετοικήσουν στην ευρύτερη περιοχή του Μυστρά. Ανάμεσά τους τεχνίτες, κτίστες, υλοτόμοι, κτηνοτρόφοι και απλοί πολίτες οι οποίοι πιθανότατα πρωτοστάτησαν στη δημιουργία του οικισμού στη Λακωνία που είναι πολύ κοντά στον Μυστρά.
Βορειοανατολικά του σημερινού οικισμού υπάρχουν ερείπια μεσαιωνικού πύργου ο οποίος επικοινωνούσε μέσω φρυκτωρίας (μετάδοση σημάτων επικοινωνίας με φωτιές) με την Ακρόπολη του Μυστρά ενώ κατά την αρχαιότητα κοντά από τα Βέροια περνούσε δρόμος που ένωνε την αρχαία Σπάρτη με τη Θυρέα μια πόλη που βρισκόταν 8 χλμ. πιο πάνω από σημερινό Άστρος Αρκαδίας.
Άξιο αναφοράς κατά νεότερους χρόνους και συγκεκριμένα το 1825 είναι το γεγονός ότι τα Βέροια υπήρξαν το παρατηρητήριο- ορμητήριο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη ο οποίος από τις πλαγιές του οικισμού παρακολουθούσε τις κινήσεις του Αιγύπτιου Ιμπραήμ πασά που είχε εισβάλει στην Πελοπόννησο για να καταπνίξει την Ελληνική Επανάσταση.
Που βρίσκονται «τα Βέροια»
«Τα Βέροια» είναι κτισμένα αμφιθεατρικά σε μια πλαγιά ενός λόφου, σε υψόμετρο 950 μέτρων, που βρίσκεται στην άκρη ενός οροπέδιου της βορειοδυτικής πλευράς του όρους Πάρνων και έχει προς το νότο έναν ορεινό όγκο που καταλήγει στην κορυφή της Σταματείρας (υψόμετρο 1361 μέτρα).
Ο οικισμός και η ευρύτερη περιοχή του κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Οινούς. Υπάγεται στην Κοινότητα Βασσαρά (ο Βασσαράς), ονομασία που προέρχεται από τον πανάρχαιο θεό του οίνου τον Βάκχο, ο οποίος σύμφωνα με τα Λεξικά λεγόταν Βασσαρεύς και Βάσσαρος, ενώ Βασσάρα λεγόταν το φόρεμα των Μαινάδων, που θυσίαζαν στον θεό Βάκχο. Ο Βασσαράς σήμερα είναι η έδρα της ομώνυμης Τοπικής Κοινότητας, η οποία περιλαμβάνει και τους οικισμούς: τα Βέροια και την Ιερά Μονή Αγίων Αναργύρων. Ο Βασσαράς απέχει από τα Βέροια 6 χλμ.
Συνολικά τα Βέροια απέχουν από την ιστορική πόλη της Σπάρτης 31 χλμ., μια διαδρομή 30 λεπτών με ιδιωτικό αυτοκίνητο.
Πως θα φτάσουμε στα Βέροια
Ξεκινώντας από τη Σπάρτη για την Τρίπολη στο ύψος του οικισμού Σελλασία ο δρόμος στα δεξιά μας, μας οδηγεί στον οικισμό Βασσαρά (25 χλμ. από τη Σπάρτη) και ακολούθως στα Βέροια και η ορεινή διαδρομή καταλήγει στον οικισμό Πολύδροσο και την Ιερά Μονή των Αγίων Αναργύρων.
Φυσικό περιβάλλον - Θέρετρο
Η πλούσια βλάστηση της περιοχής με έλατα, πεύκα, πλατάνια, λεύκες, καρυδιές, μηλιές , κορομηλιές με τα γάργαρα νερά και τα μύρια αγριολούλουδα καθιστούν τα Βέροια έναν από τους ομορφότερους παραδοσιακούς οικισμούς, όχι μόνο της Λακωνίας αλλά γενικότερα της Πελοποννήσου!
Οι κάτοικοι του Βασσαρά (υψόμετρο 660 μέτρα) τα καλοκαίρια μετακομίζουν στα Βέροια για να απολαύσουν την παραδείσια φύση και δροσιά!
Τα τελευταία χρόνια πολλά από τα πέτρινα σπίτια του οικισμού αγοράζονται από Αθηναίους (από την Αθήνα το ταξίδι διαρκεί 2,5 - 3 ώρες) και όχι μόνο ενώ και πολλοί ξένοι κυρίως Αμερικάνοι δείχνουν ενδιαφέρον για αγορά ακινήτων για μόνιμη εγκατάσταση!
Τα Βέροια τον χειμώνα - Το Σχολείο του οικισμού
Τα Βέροια τους χειμερινούς μήνες δεν κατοικούνται. Οι παραθεριστές του καλοκαιριού κατηφορίζουν στον Βασσαρά και γενικά επιστρέφουν στις βάσεις τους και μόνο διερχόμενοι κυρίως τα Σαββατοκύριακα δίνουν το παρόν τους στον οικισμό.
Για το λόγο αυτό και το σχολείο του οικισμού έπαψε να λειτουργεί και έχει μετατραπεί εδώ και αρκετά χρόνια σε ορεινό καταφύγιο στο οποίο μπορούν να φιλοξενηθούν με όλες τις ανέσεις περί τα 16 άτομα που συνήθως είναι μέλη κάποιου ορειβατικού συλλόγου αφού ο οικισμός αποτελεί ορμητήριο για ειδικές ορειβατικές διαδρομές - εξορμήσεις!
Εκκλησία - Παρεκκλήσια - Μοναστήρι
Στον κέντρο του οικισμού υπάρχει η εκκλησία των Παμμεγίστων Ταξιαρχών που κτίσθηκε το 1620. Υπάρχουν ακόμη οι εκκλησίες του Αγίου Νικολάου, της Παναγίας και του Τιμίου Προδρόμου ενώ στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν περί τα 8 ερειπωμένα εξωκλήσια.
Πολύ κοντά στα Βέροια και σε απόσταση 4 χλμ. υπάρχει το Μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων στο Καθολικό του οποίου εντυπωσιάζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1711 καθώς και ο Αρχιερατικός Θρόνος του ναού που είναι νεότερης κατασκευής.
Ταβέρνα Οινούς ή «Τα ΩΡΑΙΑ ΒΕΡΟΙΑ»
Αναζητώντας περισσότερες πληροφορίες - για τις ανάγκες του παρόντος αφιερώματος - μέσω του Ορειβατικού Συλλόγου Σπάρτης και του Διαδικτύου «ανακάλυψα» την ταβέρνα «Τα Ωραία Βέροια» και αποφάσισα να επικοινωνήσω τηλεφωνικά με τους σημερινούς ιδιοκτήτες του.
Μου απάντησε ευγενέστατα η κ. Γιάννα Πλαγάκη η οποία μαζί με τον σύζυγό της Κώστα Αγγάνη εκμεταλλεύονται επαγγελματικά την ταβέρνα « Τα Ωραία Βέροια» στο κέντρο του οικισμού.
Αν και η χρονική στιγμή της τηλεφωνικής μου επικοινωνίας δεν ήταν και η καταλληλότερη (η κ. Γιάννα ετοιμαζόταν να φουρνίσει στον ξυλόφουρνο της ταβέρνας ζυγούρια και προβατίνες) πήρα τις πρώτες μου πληροφορίες. Δεν θα ξεχάσω αυτή την πρώτη μου επικοινωνία με την ...άλλη Βέροια η οποία κατέληξε μετά από υπόδειξη της κ. Γιάννας (την ευχαριστώ για μια ακόμη φορά για τον πολύτιμο χρόνο που μου διέθεσε), στον κ. Νικόλαο Ι. Κουφό κάτοικο του οικισμού.
Νικόλαος Ι. Κουφός ο συνδετικός κρίκος
Δύο ημέρες αργότερα από την πρώτη μου επικοινωνία με τα Βέροια, συνομίλησα με τον κ. Νίκο Κουφό, εκπαιδευτικό - δάσκαλο και Θεολόγο - πολυγραφότατο συγγραφέα και βραβευθέντα για το συγγραφικό του έργο και από την Ακαδημία Αθηνών!!
Ο συγγραφέας - ιστορικός ερευνητής κ. Κουφός, είναι Πρόεδρος της Ένωσης Πνευματικών Δημιουργών Λακωνίας «Χείλων ο Λακεδαιμόνιος» και μέσα από το έργο του, διαπίστωσα τις άριστες γνώσεις του για τις ...δύο ΒΕΡΟΙΕΣ!!
Έκτοτε «τα λέμε» τακτικά. Ανταλλάσσουμε πληροφορίες και σχεδιάζουμε για το πώς μπορούμε να προσεγγίσουμε περισσότερο, τις συνονόματες ιδιαίτερες πατρίδες μας!!! Τη Βέροια και τα Βέροια!!!!!!
