Η προσέγγιση στην τέχνη για να είναι ουσιαστική οφείλει να είναι πρωτίστως έλλογη και εσωτερική. Αυτό δε συμβαίνει πάντα ή για να είμαστε αντικειμενικοί συμβαίνει πολύ σπάνια, ενώ η άλογη και η άσχετη με την ουσία του πράγματος προσέγγιση, είναι αυτό που συμβαίνει συχνότερα.
Η φίλη κυρία Αργυρώ Θεοφανίδου ανέβασε στο facebook δυο αποσπάσματα - εξομολογήσεις δυο μεγάλων της τέχνης, του Picasso και του Κόντογλου. Θα πρότεινα στους φίλους της τέχνης να τα διαβάσουν ή αν τα έχουν διαβάσει να τα ξαναδιαβάσουν. Είναι κείμενα ειλικρίνειας, αλήθειας, αντικειμενικής προσέγγισης της αντιμετώπισης της τέχνης.
Για τον Μανουήλ Πανσέληνο και την μεγάλη παλαιολόγεια άνθιση του πολιτισμού με κέντρο τη Θεσσαλονίκη, δεν θα γνωρίζαμε τόσα όσα γνωρίζουμε αν δεν γραφόταν από τον "λησμονημένο" αγιορείτη αγιογράφο Διονύσιο για τον Μανουήλ Πανσέληνο, την τέχνη του και τα έργα του. Ο Μανουήλ Πανσέληνος έζησε τον 14ο αιώνα, ίδρυσε τη λεγόμενη Μακεδονική Σχολή και η τέχνη του, που επιβιώνει και στους επόμενους αιώνες δρασκελίζοντας από το Βυζάντιο στην τουρκοκρατία έχει τα δικά της χαρακτηριστικά.
Είναι τέχνη αναγεννησιακού χαρακτήρα με την έννοια ότι στην πάλη της έκφρασης του εσωτερικού ή εξωτερικού κόσμου (κάλλους) του προσώπου δεν είδε το θέμα ο Μανουήλ Πανσέληνος διαζευκτικά, αλλά συναρμοστικά, συμπληρωματικά, γι' αυτό και πολλοί είδαν στροφή της τέχνης του προς την αρχαία ελληνική τέχνη, την τέχνη του κάλλους. Πράγματι έχουμε χρώμα, παρουσία του σώματος υπό τις πτυχώσεις των ενδυμάτων και ολίγη σάρκα.
Όπως μας πληροφορεί ο "λησμονημένος" αγιορείτης Διονύσιος, ο Μανουήλ Πανσέληνος ιστόρησε με θαυμαστές τοιχογραφίες το Πρωτάτο στις Καρυές του Αγίου Όρους και τα καθολικά των μονών Μεγίστης Λαύρας, Βατοπεδίου, την τράπεζα και τον ναό του κοιμητηρίου της μονής του Παντοκράτορος, σε πόλεις της Μακεδονίας και προς Βορρά σε εκκλησιές και μοναστήρια της Σερβίας. Εκτός από τις τοιχογραφίες έδωσε εξαιρετικά δείγματα της τέχνης του με προσωπογραφίες - εικόνες, που όπου έχουν περισωθεί προκαλούν τον θαυμασμό.
Είναι πασίγνωστες οι απεικονίσεις του Χριστού, της Θεοτόκου και Αγίων μορφών και από τις τοιχογραφίες του ο Παντοκράτορας, η Πλατυτέρα και το έργο εκείνο στις Καρυές του αναπεσόντος, που είναι συμβολική απεικόνιση του θανάτου του Χριστού και της αναστάσεώς του. Κατά συμβολική απόδοση της προφητείας του Ιακώβου (Γέννεσις μθ, 9): "αναπεσών εκοιμήθης ως λέων, και ως σκύμνος. Τις εγερεί αυτόν;". Σε είδα, λέγει ο προφήτης, σε είδα με ενάργεια, να κοιμάσαι σαν λιοντάρι δυνατό και σαν μικρό λιονταράκι, και αναρωτιέμαι: Ποιος θα τον ξυπνήσει;
Ο Φώτης Κόντογλου γράφει για τον Πανσέληνο: "Αναδεικνύεται ακαταγώνιστος και εις τας συνθέσεις και εις την αναπαράστασιν μεμονωμένων μορφών. Παρ' όλη την πειθαρχία του έργου του εις τον ρυθμό της παράδοσης μια βαθειά πνοή ωμού πραγματισμού σφραγίζει τις τοιχογραφίες του... Ουδείς βυζαντινός ζωγράφος υπήρξε τόσο υποκειμενικός, τόσο δημιουργικός, όσο ο Πανσέληνος. Ουδενός δε το έργο φανερώνει τόσο συνειδητές επιδιώξεις που έχουν αναλογία προς τας σημερινάς κατευθύνσεις της τέχνης".
