Ο πέμπτος μήνας του χρόνου που κατά το Ιουλιανό αλλά και κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο είχε 31 ημέρες.
Κατά τον Πλούταρχο η ονομασία του μήνα (Maja) προήλθε από το όνομα της νύφης Μαίας που ήταν η ομορφότερη από τις Πλειάδες, τις επτά κόρες του Άτλαντα και της Πλειόνης και ταυτόχρονα μητέρα του Θεού Ερμή στον οποίο ήταν αφιερωμένος ο μήνας αυτός.
Στο αττικό ημερολόγιο ήταν ο ενδέκατος μήνας γνωστός με την ονομασία Θαργηλιώνας και αντιστοιχούσε στο χρονικό διάστημα από 23 Απριλίου μέχρι 23 Μαΐου. Οι Αθηναίοι γιόρταζαν το μήνα από τα Θαργήλια προς τιμή του Απόλλωνα και της αδερφής του Άρτεμης. Ο Θαργηλιώνας πήρε το όνομά του από τον «Θάργηλο» που ήταν μία μικρή ποσότητα από τα πρώτα δημητριακά της χρονιάς. Αυτά τα άλεθαν και ζύμωναν τον «Θάργηλο άρτο» που τον πρόσφεραν στον Θεό.
Οι Ρωμαίοι τον ονόμαζαν Majus και ήταν αφιερωμένος στους Majores δηλαδή στους μεγαλύτερους, τους πρεσβύτερους, τους προγόνους. Κατά τη διάρκεια του μήνα τελούσαν γιορτές αφιερωμένες στην Πηγαία Νύμφη Ηγέρια αλλά και γιορτές για τις ψυχές των νεκρών γνωστές ως Μειλήχια και Ροζάλια. Πίστευαν πως οι νεκροί άφηναν την κατοικία τους στον κάτω κόσμο και τριγυρνούσαν αθέατοι ανάμεσα στους ζωντανούς. Οι Ρωμαίοι επίσης στην τέχνη παρίσταναν τον Μάϊο με μορφή μεσήλικα άντρα που φορούσε φαρδυμάνικο μανδύα και έχοντας στο κεφάλι κάνιστρο γεμάτο λουλούδια ενώ στα πόδια υπήρχε παγώνι με ανοιγμένα φτερά.
Ετυμολογικά ο Μάης είναι ο μήνας που μαγεύει, ο μήνας της χαράς, της ομορφιάς και της γονιμότητας. Στα φιλανδικά ο μήνας καλείται τουκοκυυ που σημαίνει μήνας της σποράς ενώ στη Σλοβενία ονομάζεται VELIKI TRAVEN που σημαίνει ο «μήνας της υψηλής χλόης».
Ο Μάϊος είναι και ο μήνας με τις περισσότερες προλήψεις και απαγορεύσεις γιατί ήταν αφιερωμένος στους νεκρούς και γιατί οι άνθρωποι διακατέχονται από φόβο και αγωνία για τη σοδειά που θα ‘ρθει. Φοβούνταν λοιπόν τους νεκρούς, τη βροχή, το χαλάζι και πολλά έντομα και ζωύφια. Δεν έκοβαν υφάσματα για ράψιμο, δεν φύτευαν, δεν ταξίδευαν και προπάντων δεν παντρεύονταν (Κέρκυρα). Χαρακτηριστικά στην Κρήτη λέγανε «Ο γάμος ο μαγιάτικος, πολλά κακαποδίδει».
Από τα έθιμα του Μάη αξίζει να αναφερθεί το «πρωτομαγιάτικο στεφάνι» που φτιάχνουμε στην εξοχή για να φέρουμε τη φύση στα σπίτια μας. Στην Κέρκυρα νέοι και νέες γυρίζουν και τραγουδούν το Μάη κρατώντας το μαγιόξυλο (κορμός τρυφερού κυπαρισσιού) στολισμένο με κίτρινες μαργαρίτες κι άλλα λουλούδια και δεμένα πάνω του μαντίλια και κορδέλες αλλά και φρούτα της εποχής. Στο Πήλιο και στη Ναύπακτο αλλά και σε άλλα μέρη νέοι και νέες ντύνονταν Μαγιόπουλοα ή Μάηδες. Στολίζονταν με πολλά λουλούδια και γύριζαν στους δρόμους χορεύοντας και τραγουδώντας.
Ο Μάϊος όπως και οι άλλοι μήνες έχει πλούσιο εορτολόγιο. Έτσι στη Θράκη τον λένε «Τριανταφυλλιάς» (ανθίζουν άφθονα τα τριαντάφυλλα), στα Άγραφα το λένε «Χαλαζίας» (συχνά πέφτει χαλάζι και μάλιστα χοντρό), στην Ήπειρο «Λούλουδας» ή «Πράσινος», στην Τήνο «Βροχομάης». Επίσης απαντιέται και με τις ονομασίες «Ξερός», «Ανοιξιώτης», «Φουσκοδέντρης», «Κερασάρης», «Πεντεφάς» και «Πεντεδείλινος» (Κύπρος), γιατί τρώνε πέντε φορές αφού η μέρα μεγαλώνει και Καλομηνάς (Ποντιακό).
Μάκης Δημητράκης
