Γράφει ο Κωνσταντίνος Μίζας
Επιμελητής Ανηλίκων Βέροιας
Στο σημερινό άρθρο θα αναφερθώ σε μία συγκεκριμένη περίπτωση,που θα την ονομάσω Χ, η οποία ταυτόχρονα μπορεί να λειτουργήσει και ως “μέσος όρος” κάποιων περιπτώσεων , συμπυκνώνοντας μερικά κοινά χαρακτηριστικά.
Πρόκειται για αγόρι ηλικίας 16 ετών περίπου,παιδί διαλυμένης οικογένειας(έχει εκδοθεί το διαζύγιο των γονέων του ή βρίσκονται σε διάσταση). Έχει απαξιωτική στάση απέναντι στο σχολείο και γενικότερα στην αξία της μόρφωσης,χάνεται με τις ώρες μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή και κάνει περιστασιακή χρήση χασίς. Στον πυρήνα της απειθαρχίας του συχνά βρίσκεται η άρνησή του να δεχθεί την γονεϊκή εξουσία,κάτι που συνδέεται με βαθιά απογοήτευση που έχει νιώσει σε σχέση με πράγματα που προσδοκούσε από το οικογενειακό περιβάλλον.Ο δρόμος της ανατροφής του περιλάμβανε πολλά λάθη,απόρροια της κακής σχέσης των γονέων του(αντιφατικά μηνύματα,λεκτική και σωματική βία).Το σώμα του διαθέτοντας ακέραιη τη μνήμη των ταπεινώσεων που υπέστη,ωθεί τον ανήλικο να συνεχίσει την ασυνείδητη πρόκληση των παλιών του βιωμάτων.
Καθώς υπεισέρχεται και το στοιχείο της φτώχειας,προστίθεται στον ψυχισμό του ανηλίκου η μνησικακία,γιατί η φτώχεια δεν αποτελεί σχέση με πράγματα,αλλά σχέση συγκριτική ανθρώπων μεταξύ τους,που γεννά το αίσθημα κοινωνικής μειονεκτικότητας και αδικίας. Έτσι δεν γεννιέται άμιλλα,στην οποία το μειονεκτικό υποκείμενο διαβλέπει κάποια δυνατότητα να φτάσει στο ύψος του άλλου,αλλά αίσθημα ζηλοφθονίας,διότι όντας ανήμπορο για κάτι τέτοιο,αιχμάλωτο της μειονεκτικής του συνθήκης,θα ήθελε να κατεβάσει εκδικητικά τον άλλο στη δική του στάθμη” (Καλιόρης).
Γι αυτό ο Χ, προβαίνει σε πράξεις απρόκλητης βίας,ενώ ταυτόχρονα δείχνει αδιαφορία για τα δικαιώματα αλλά και τα συναισθήματα των άλλων γύρω του. Ολο αυτό το σχήμα εξηγείται,γιατί η βία που υπέστη στο οικογενειακό περιβάλλον ,τον είχε οδηγήσει σε άρνηση του πόνου,όρος απαραίτητος για την επιβίωσή του,όμως αυτή η άρνηση τον έχει οδηγήσει σε “συναισθηματική αμνησία”(Alice Miller).
Όπως εύστοχα υπογραμμίζει η Αθανασοπούλου, η ανυπακοή και η παραβατικότητα είναι ένας τρόπος (ο μόνος?) τον οποίο (συχνά ασυνείδητα) επιλέγει ο Χ για να επιβεβαιώσει την δύναμη και την αυτονομία του,παραμένοντας ωστόσο σε βαθιά αμφιβολία,την οποία ταυτόχρονα προσπαθεί -ανεπιτυχώς -να διαψεύσει.
Στο σημείο αυτό ίσως προβληθεί η ένσταση ότι έχω υπερτονίσει τα αρνητικά χαρακτηριστικά του Χ, κάτι που τον καθιστά δυνάμει επικίνδυνο.. Πιθανόν να είναι αληθές,όμως γι αυτό το λόγο δεν θα έπρεπε να αφεθεί στην μοναχική του πορεία . Εδώ θα έπρεπε να διευκρινίσω ότι δεν πρόκειται για “κακό” χαρακτήρα ο οποίος θέλει να προκαλέσει συνειδητά κακό στους άλλους,αλλά για έναν έφηβο με έντονη ψυχική φόρτιση ανεκτόνωτη, με πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση, που σπάνια εισπράττει επιδοκιμασία ,αλλά μόνο επίκριση,που δεν μπορεί(και λόγω του αδιαμόρφωτου χαρακτήρα) να σκεφθεί λογικά την κατάστασή του,και οι όποιες ενέργειές του είναι μία ανεπεξέργαστη αντίδραση.Γι αυτό το λόγο θα έπρεπε να βοηθηθεί να ανακαλύψει και ανασύρει τα θετικά του στοιχεία,τα οποία τα έχει απωθήσει(ίσως γιατί κανένας δεν έδειξε ενδιαφέρον γι αυτά),και αυτό μπορεί να συμβεί σε ένα περιβάλλον ενθάρρυνσης , αποδοχής και σεβασμού,το οποίο είναι οργανωμένο πάνω σε σταθερούς κανόνες,συνθήκη που τόσο του έχει λείψει μέχρι σήμερα...
Κλείνοντας,και για να δημιουργήσω ένα περιβάλλον ενθάρρυνσης προς το διάβασμα,θα προτείνω,όπως συνηθίζω, μερικά βιβλία.
YOKO OGAWA -------- “Ο αγαπημένος μαθηματικός τύπος του καθηγητή”
LASZLO KRASZNAHORKAI-----”Η μελαγχολία της αντίστασης”
ΤΖΟΥΛΙΑΝ ΜΠΑΡΝΣ ------ “Ο αχός της εποχής”
ΓΙΑΣΟΥΝΑΡΙ ΚΑΒΑΜΠΑΤΑ---- “Η χώρα του χιονιού”
ΤΖΟΝ ΤΣΙΒΕΡ -------”Ο κολυμβητής και άλλες ιστορίες”
