ΤΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΜΑΣ «Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο»

ΤΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΜΑΣ «Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο»

Έρευνα-Επιμέλεια: 

Μάκης Δημητράκης


Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο, ένα παγκόσμιο θα λέγαμε σήμερα έθιμο, πριν από 250-300 χρόνια δεν ήταν καν πανευρωπαϊκό. Περιοριζόταν στις γερμανικές χώρες ή και τις σκανδιναβικές από όπου ίσως κατάγεται. Μετά πέρασε στη Γαλλία, Αυστρία, Ρωσία και στη συνέχεια «ταξίδεψε» στην Αμερική και έγινε παγκόσμιο.

Είναι βέβαια ότι η ρήση αειθαλούς δέντρου, σαν σύμβολο της αιώνιας ζωής, αποτελούσε αρχαίο έθιμο των Αιγυπτίων, των Κινέζων και των Εβραίων.

Στην αρχαία Ελλάδα είχαμε το έθιμο της «Ειρεσιώνης» κατά το οποίο τα παιδιά τραγουδούσαν στις γειτονιές και μάζευαν δώρα, κρατώντας την «Ειρεσιώνη» που ήταν ένα κλαδί άγριας ελιάς (κότινος),, πλεγμένο με φύλλα δάφνης, στολισμένο με άσπρο και κόκκινο μαλλί (είρος = έριον, μαλλί), και στολισμένο επίσης με διάφορους καρπούς του φθινοπώρου. Η Ειρεσιώνη ήταν αφιερωμένη στη Θεά Αθηνά και στον Θεό Απόλλωνα αλλά και τις Ώρες (Ευνομία – Δίκη – Ειρήνη) και τα παιδιά κρατώντας την τραγουδούσαν τις Καλένδες, τα Κάλαντα θα λέγαμε σήμερα.

Το έθιμο της «Ειρεσιώνης» πιθανότατα μεταδόθηκε από Έλληνες μετανάστες-αποίκους ή ταξιδευτές – εμπόρους και στους βόρειους λαούς της Ευρώπης, οι οποίοι μη έχοντας κλαδιά ελιάς, χρησιμοποίησαν κλαδιά δέντρων που φύτρωναν στους τόπους τους. Την αρχαία «Ειρεσιώνη» στα κατοπινά χρόνια, αλλά και στις μέρες μας αντικατέστησε στα νησιά και στα παράλια το «καραβάκι» και στις χερσαίες περιοχές το αστέρι και η «φωτισμένη» βυζαντινή εκκλησιά που σε αρκετά μέρη της πατρίδας μας αποκαλείται «Αγία Σοφιά».

Πρώτος που στόλισε δέντρο αναφέρεται ο Μαρτίνος Λούθηρος, Γερμανός Θεολόγος, ο ηγέτης της μεταρρύθμισης και ιδρυτής του Προτεσταντισμού. Είναι βέβαιο πάντως ότι το χριστουγεννιάτικο δέντρο προϋπήρχε στο Βυζάντιο ήδη από τον 6ο αιώνα, όπως επίσης είναι βέβαια πως το έθιμο δεν είναι ελληνικό αλλά ξενόφερτο.

Πριν το 1833 κανείς δεν ήξερε το δέντρο. Οι περισσότεροι λαογράφοι μας συμφωνούν ότι ήρθε στη χώρα μας την εποχή του βασιλιά Όθωνα και το δέντρο «πρωτοστολίστηκε» στο Ναύπλιο (παλιά πρωτεύουσα της Ελλάδας) και μετά στην Αθήνα. Το έθιμο εκλαϊκεύτηκε μετά το 1940.

Μετά τη Φάτνη και τους Μάγους η πιο συμβολική παράσταση για τη γιορτή των Χριστουγέννων είναι το Δέντρο. Το έθιμο έχει ριζώσει αν και έχει πολλούς εχθρούς κυρίως τους οικολόγους, που προτείνουν αντί για δέντρα τα στολισμένα καραβάκια. Προσωπικά αυτό ποτέ δεν το κατάλαβα και ποτέ δεν το έζησα/ Εμείς οι στεριανοί από μικροί ζήσαμε το δέντρο (πουρνάρια στην αρχή) ενώ τη θάλασσα και τα καράβια τα μάθαμε αργότερα. Οι θιασώτες του έλατου – υποστηρίζουν πως το στόλισμα μπορεί να γίνει σε τεχνητά δέντρα ή ότι τα φυσικά καλλιεργούνται συστηματικά γι’ αυτό τον σκοπό και αποτελούν γεωργική ασχολία και κατά συνέπεια οικονομικό παράγοντα των περιοχών που καλλιεργούνται όπως το χωριό Ταξιάρχης της Χαλκιδικής.

Ίσως αν ανατρέξουμε, σε βάθος χρόνου, να βρούμε κάποια σχέση μεταξύ θάλασσας-νησιών-καράβι. Οι περισσότεροι όμως στεριανοί πρωτόμαθαν το έλατο γι’ αυτό και τραγουδάνε «Άχ έλατο, αχ έλατο…» και «σαν τη νύφη στολισμένο φουντωτό καμαρωτό, νάτο δέντρο στολισμένο στο σαλόνι τ’ ανοιχτό…».

Δεν μπορεί κανείς ν’ αρνηθεί το έθιμο σαν θέαμα και σαν πηγή χαράς. Το δέντρο μέσα στο σπίτι, στολισμένο με καρπούς και λιχουδιές ήταν και είναι η χαρά μικρών κυρίως αλλά και μεγάλων. Βέβαια σήμερα όλα έχουν αντικατασταθεί με φανταχτερά μπιχλιμπίδια και λαμπιόνια που πήραν τη θέση των κεριών (με μορφή μανταλακιού) και που συχνά-πυκνά γινόταν αιτία να «λαμπαδιάζει» το δέντρο.

Δεν χρησιμοποιούσαμε έλατο από την αρχή. Πουρνάρι αγκαθωτό ή κάτι άλλο σχετικό, πάντα όμως αειθαλές και καταπράσινο μέσα στο καταχείμωνο.

Η διαδικασία του στολίσματος αποτελεί ένα ψυχαγώγημα υγείας για τα παιδιά όπως αναφέρει ο ιδρυτής της ομώνυμης σχολής  Σπ. Χαροκόπου γι’ αυτό αγαπητοί μου συνεχίστε τη διατήρηση του εθίμου, καλό στόλισμα και ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ.


Εφημερίδα Λαός
ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Εφημερίδα Λαός - Τοπική Εφημερίδα

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ανθοέκθεση στον πεζόδρομο Πλατέος

Ανθοέκθεση στον πεζόδρομο Πλατέος

Ο Σύλλογος γονέων και κηδεμόνων του Δημοτικού...

Πρόσκληση της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδος σε εκδήλωση στην Βέροια

Πρόσκληση της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδος σε...

Η ομάδα γυναικών Βέροιας, μέλος της Ομοσπονδίας...

Το Σάββατο 30 Μαρτίου στην Βιβλιοθήκη Βέροιας η παρουσίαση του βιβλίου «Ο πόλεμος των κάστρων!» της Εύας Ιεροπούλου

Το Σάββατο 30 Μαρτίου στην Βιβλιοθήκη Βέροιας η...

Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας και οι εκδόσεις ...

Το Λύκειο των Ελληνίδων Βέροιας στην εκδήλωση της Ιεράς Μητροπόλεως για την 25η Μαρτίου

Το Λύκειο των Ελληνίδων Βέροιας στην εκδήλωση της...

Το Λύκειο των Ελληνίδων Βέροιας συμμετείχε το Σάββατο...

ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ 31 ΜΑΡΤΙΟΥ: Ενημερωτική εκδήλωση του 2ου Γυμνασίου Βέροιας «ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ»

ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ 31 ΜΑΡΤΙΟΥ: Ενημερωτική εκδήλωση του 2ου...

Η Εθελοντική Δωρεά Μυελού των Οστών χαρίζει νέα ελπίδα...

7ο Δημοτικό Σχολείο Αλεξάνδρειας - Εκδήλωση αφιερωμένη στην 25η Μαρτίου 1821

7ο Δημοτικό Σχολείο Αλεξάνδρειας - Εκδήλωση αφιερωμένη...

Το Σάββατο 16-3-2024 στις 18.30 πραγματοποιήθηκε στην ...

ΚΕΠΑ ΔΗΜΟΥ ΒΕΡΟΙΑΣ ΙΙ ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ - Διακρίσεις στο BCC FESTIVAL

ΚΕΠΑ ΔΗΜΟΥ ΒΕΡΟΙΑΣ ΙΙ ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ - Διακρίσεις στο BCC...

Στο  Balkan Classic Contemporary Festival στο Μέγαρο Μουσικής...

Με 2 παραστάσεις την Κυριακή 31 Μαρτίου:  Το έργο

Με 2 παραστάσεις την Κυριακή 31 Μαρτίου: Το έργο "Μας...

Θεατρική Παράσταση με το έργο "Μας χωρίζει μια...

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΑΡΘΡΩΝ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ # ΝΕΑ

Σχετικά άρθρα

BEΡΟΙΑ | ΓΙΟΡΤΕΣ ΠΟΛΗΣ | Άλσος ‘23Από Παρασκευή 30/6 έως Τετάρτη 4/9Η Κ.Ε.Π.Α. Δήμου Βέροιας παρουσιάζει το θερινό πρόγραμμα εκδηλώσεων στο ανοιχτό θέατρο «Μελίνα Μερκούρη» στο Άλσος Παπάγου. Θέατρο, συναυλίες,...

Συνεχίζονται οι προβολές κινηματογραφικών ταινιών Α’ προβολής στο Θερινό Δημοτικό Θέατρο Νάουσας "Μελίνα Μερκούρη" για την θερινή περίοδο 2022, με την ταινία  "Φανταστικά Ζώα: Τα Μυστικά του...

Την Τρίτη 21 Ιουνίου στις 21:30«ΚΑΙ ΜΕΙΝΑΜΕ ΑΝΘΡΩΠΟΙ»Οι συναυλίες της ‘Αλκηστις Πρωτοψάλτη είναι πάντα  ένα σπουδαίο μουσικό γεγονός που κανείς δεν θέλει να χάσει!Έτσι και φέτος, «μοναδική» καλλιτέχνης  με...

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Δευτέρας (28/2) στην μεγάλη αίθουσα εκδηλώσεων του ξενοδοχείου ΑΙΓΕΣ στη Βέροια, η παρουσίαση του νομικού βιβλίου του δικηγόρου Μιχάλη Χασιώτη με τίτλο «Η Αρχή...