Γράφει ο Παύλος Πυρινός
(Συνέχεια από το προηγούμενο Σαββατοκύριακο)
Για να σταματήσουν τις δραστηριότητες των διαφόρων μη τουρκικών σωματείων, οι κατά τόπους τουρκικές αρχές, με διάφορα προσχήματα, εμπόδιζαν την ομαλή λειτουργία τους.
Για παράδειγμα, όταν στις αρχές του 20ου αιώνα ψηφίστηκε ο νόμος της Συνταγματικής Κυβερνήσεως περί Σωματείων, η Φιλανθρωπική και προοδευτική αδελφότητα «Μέλισσα», σύμφωνα με τον κανονισμό, υπέβαλλε αναφορά της ύπαρξης και λειτουργίας της, ζητώντας τη σχετική άδεια λειτουργίας.
Αυτό δεν έγινε με διάφορες προφάσεις έως ότου ο Καϊμακάμης της Βεροίας δια του αρχιαστυνόμου, κατά διαταγή του Νομάρχου Θεσσαλονίκης, απάντησε στην Αδελφότητα «Μέλισσα», τα εξής:
Για να πάρει την άδεια λειτουργίας πρέπει:
1. Η σφραγίδα της Αδελφότητος «Μελλίσης» να έχει Ελληνικά και Τουρκικά γράμματα.
2. Να γράφεται στον κανονισμό αν έχει πολιτικό σκοπό.
3. Ο αριθμός των μελών να μην είναι κατώτερος των 20 ατόμων. Πέρα από αυτά που ζητούσε η Νομαρχία Θεσσαλονίκης, ο Καϊμακάμης της Βεροίας πρόσθεσε και άλλα.
4. Τα πρακτικά των συνεδριών των Σωματείων να μεταφράζονται στην Τουρκική.
Ο Πρόεδρος της Αδελφότητος απάντησε με έγγραφο ότι δεν δέχεται να αλλάξει τον κανονισμό και τη σφραγίδα, γιατί αυτά που ζητάει η Νομαρχία Θεσσαλονίκης δεν αφορούν Φιλόπτωχο ή Φιλανθρωπική Αδελφότητα, όπως είναι η «Μέλισσα», αλλά σύλλογο πολιτικό. Ο Νόμος της Συνταγματικής Κυβερνήσεως περί Σωματείων δεν ζητάει τέτοιους περιορισμούς για Σωματεία που έχουν φιλανθρωπικό σκοπό.
Παρ’ όλα αυτά ο Καϊμακάμης της Βεροίας εμπόδισε τη λειτουργία της Αδελφότητος «Μελίσσης» να συνεδριάζει.
Αυτά αναφέρει ο μακαριστός Λουκάς Πετρίδης, μητροπολίτης Βεροίας (27/9/1909 – 25/6/1911) σε επιστολή του (10) προς το Οικουμενικό Πατρχιαρχείο, με ημερομηνία 13 Μαΐου 1910 και συνεχίζει:
Όταν τα έμαθα όλα αυτά, επισκέφθηκα τον Καϊμακάμη Βεροίας και είπα σ’ αυτόν ότι η Αδελφότητα «Μέλισσα» έχει σκοπό φιλανθρωπικό και ως εκ τούτου επιτρεπόταν ελεύθερα να ασκεί, κατά τον κανονισμό της, τα καθήκοντά της και να εκδώσει απόδειξη που να αναγνωρίζει την Αδελφότητα «Μέλισσα» και να μην εμποδίζει τη λειτουργία της.
Τέλος, παρακαλεί τον Πατριάρχη αρμοδίως, να συστηθεί στον Καϊμακάμη Βεροίας να παύσει να εμποδίζει τη λειτουργία και να εκδώσει νόμιμη άδεια λειτουργίας της Αδελφότητας «Μελίσσης».
Ύστερα από πολλά, δόθηκε η νόμιμη άδεια λειτουργίας της
Δ΄. Όπως συμπεραίνεται από τη συνεδρία της Δημογεροντίας και της Διευθυνούσης Επιτροπής (14-11-1921) (11), η Αδελφότητα «Μέλισσα», εξαιτίας των Βαλκανικών πολέμων, του εθνικού διχασμού και του Μικρασιατικού πολέμου, διέκοψε τη λειτουργία της για λίγα χρόνια.
Φαίνεται ότι ξανάρχισε τη λειτουργία της το έτος 1921 και ως «Αρτισύστατο» Σωματείο ζήτησε υπό τύπου δωρεάς οικονομική ενίσχυση από την Ορθόδοξη Ελληνική Κοινότητα Βεροίας για να σταθεί στα πόδια της και να συνεχίσει, όπως πριν, το θεάρεστο έργο της.
Η Δημογεροντία αποφάσισε: Τα ταμεία των 6 ενοριακών τμημάτων της πόλεως να καταβάλλουν, κάθε μήνα, για ένα έτος (αναδρομικά από 1-11-1921), στο ταμείο της «Μελίσσης» τα εξής ποσά:
Άγιος Αντώνιος 50 δρχ., Άγιος Γεώργιος 25 δρχ., Άγιοι Ανάργυροι 20 δρχ., Άγιος Ιωάννης 15 δρχ., Μητροπόλεως 25 δρχ. και Κυριώτισσα 5 δρχ., συνολικά 140 δρχ. το μήνα.
Ε΄ Το Σωματείο «Μέλισσα» προσπαθεί να σταθεί, οικονομικά, στα πόδια του. Θέλει να βοηθήσει στην πολιτιστική ανάπτυξη, αλλά είναι η περίοδος του Μικρασιατικού πολέμου σε εξέλιξη και η οικονομική κατάσταση δεν είναι καλή.
Για το λόγο αυτό ζήτησε από τη Δημογεροντία, όπως φαίνεται από τη συνεδρίαση της 2ης Φεβρουαρίου 1922 (12), να εγκρίνει την παροχή δανείου 4.000 δρχ. με τόκο 4% από το Ταμείο του Αγίου Αντωνίου Βεροίας για τρία χρόνια.
Σκοπός του δανείου να κατασκευαστούν για τη μεγάλη αίθουσα του Γυμνασίου ειδικά καθίσματα και άλλα έπιπλα που θα συντελούσαν στην απρόσκοπτη πραγματοποίηση διαφόρων τελετών και στο να γίνονται πιο συχνά θεατρικές παραστάσεις, διαλέξεις και συναυλίες.
Η Δημογεροντία αποφάσισε, ομόφωνα, την παροχή του εν λόγω δανείου και να ειδοποιηθεί η Ιερά Μητρόπολη να ενημερώσει την επιτροπή του Αγίου Αντωνίου και τη «Μέλισσα» για τα περαιτέρω.
Το δάνειο δόθηκε και η μεγάλη αίθουσα του Γυμνασίου εξοπλίστηκε με τα ανωτέρω έπιπλα προς όφελος της πολιτιστικής και πνευματικής ανάπτυξης της κοινωνίας της Βεροίας.
Πιστεύουμε στο μέλλον θα έρθουν και άλλες πληροφορίες για την Αδελφότητα «Μέλισσα», που θα συμπληρώσουν την ιστορία και δράση της.
Πηγές – Βοηθήματα
1. Κώδικας 16 διαστάσεων 27χ41,50 ύψος έχε 297 σελίδες και χρονολογικά αρχίζει από το έτος 1892 και φθάνει στο έτος 1923. Περιέχει πολύτιμες και αξιόλογες πληροφορίες για τη Βέροια και την περιοχή της.
2. Α. Δημητρακάκη, Ιστορία των εν Βεροία Σωματείων, εφημερίδα Βεροίας «Φρουρός της Ημαθίας», φ. 177/10-8-59.
3. Αναστάσιος Εμμ. Χριστοδούλου, Ιστορία της Βεροίας, Μάρτιος 1960, σ. 88, 94-95.
4. Στέφανος Ι. Παπαδοπούλου, Εκπαιδευτική και Κοινωνική Δραστηριότητα του Ελληνισμού της Μακεδονίας κατά τον τελευταίο αιώνα της Τουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη 1970, σ. 87.
5. Στέφανος Ε. Ζάχος, Αναμνήσεις ενός Βεροιώτη, Βέροια 1979, σ. 84-85 και 95-96.
6. Αντώνιος Μ. Κολτσίδας, Ιστορία της Βεροίας, Α΄ τόμος, εκδόσεις Αδελφών Κυριακίδη (2012), σ. 624-628 και 709-714 με πολλές λεπτομέρειες και σχόλια.
7. Κανονισμός της εν Βεροία Αδελφότητος «Μελίσσης» χ.τ. 1898.
8. Κώδικας 17 «Πρακτικά Γενικής Συνελεύσεως (1892-1898), σ. 155-156.
9. Κώδικας 20 Βιβλίο Αλληλογραφίας Μητροπολιτών. Πρακτικά Δημογεροντίας από του έτους 1898 έως 14-9-1924, σ. 35.
10. Κώδικας 16ος Επαρχιακής Αλληλογραφίας… όπου πάνω, σ. 188.
11. Κώδικας 20ος Βιβλίου Αλληλογραφίας, ο.π. σ. 378
12., Κώδικας 22 Πρακτική Δημογεροντίας από 27-3-1911 έως 8-4-1938, σ. 121.
