TΟ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΟ  ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

TΟ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΜΟΝΑΧΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Γράφει ο Χρήστος Α. Αποστολίδης*


                    

Η τελετή της κουράς και η έγκυρη απόκτηση του μοναχικού σχήματος δεν επιφέρουν την απώλεια της ικανότητας δικαίου ή της δικαιοπρακτικής ικανότητας για το μοναχό ή τη μοναχή. Ωστόσο συνεπάγονται εξαιρετικά σημαντικές αλλαγές αναφορικά με το περιουσιακό τους καθεστώς, ενόψει της νομοθετικής πρόβλεψης ότι το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων ενός μοναχού, που υπάρχουν επ’ ονόματί του κατά την στιγμή της κουράς, περιέρχονται, καταρχάς, αυτοδίκαια στην οικεία μονή. Πρόκειται ουσιαστικά για μία κατά κάποιον τρόπο κληρονομική διαδοχή, αφού παρότι εν προκειμένω ο κληρονομούμενος μοναχός είναι εν ζωή, εντούτοις η κουρά εξομοιώνεται ως προς τις νομικές της συνέπειες με το θάνατο ενός φυσικού προσώπου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ένας μοναχός κληρονομείται δύο φορές : την πρώτη κατά την κουρά του για την περιουσία δηλαδή που απέκτησε όσο ήταν λαϊκός και δεν μεταβίβασε σε συγγενικά ή τρίτα πρόσωπα πριν αποφασίσει να εισέλθει στην τάξη των μοναχών και τη δεύτερη με τον βιολογικό του θάνατο για την περιουσία δηλαδή που απέκτησε κατά τη διάρκεια του μοναχικού του βίου. 

Οι πολύ ειδικές και εξαιρετικά περίπλοκες σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις βρίσκονται στις διατάξεις του Ν. ΓΥΙΔ/1909 «περί Γενικού Εκκλησιαστικού Ταμείου και διοικήσεως Μοναστηρίων», όπως αυτός τροποποιήθηκε και ισχύει με το Ν.Δ 1918/1942. Η παλαιότητα του νόμου που απηχεί τις αντιλήψεις και τα δεδομένα μιας άλλης εποχής σε συνδυασμό με τη δύσκολη ερμηνευτική του προσέγγιση δημιούργησε τις προϋποθέσεις για δραστικές νομολογιακές παρεμβάσεις που εφάρμοσαν και ερμήνευσαν το νόμο εδραζόμενες σε σύγχρονες κληρονομικές αντιλήψεις. Επιπλέον γίνεται δεκτό ότι τα κενά και οι δυσνόητες νομικές έννοιες του ως άνω νόμου συμπληρώνονται από τις συναφείς ρυθμίσεις του κοινού κληρονομικού δικαίου, που αποτελεί κεφάλαιο του ισχύοντος αστικού κώδικα. 

Οι διατάξεις του Ν. ΓΥΙΔ/1909 εφαρμόζονται στους μοναχούς των κοινόβιων μονών της Εκκλησίας της Ελλάδος. Εξαιρούνται οι μοναχοί του Αγίου Όρους, της Θράκης και της Σάμου, της Κρήτης, αλλά και των Δωδεκαννήσων για τους οποίους ισχύει διαφορετικό περιουσιακό καθεστώς. Ομοίως άλλο είναι το περιουσιακό καθεστώς των μοναχών που ανήκουν σε ησυχαστήρια ή σε μονές του κλίματος πρεσβυγενών πατριαρχείων. 

Δε θα ήταν υπερβολή να υποστηρίξουμε ότι η πολυπλοκότητα του ζητήματος του περιουσιακού καθεστώτος των μοναχών που εγκαταβιώνουν σε μονές της ελληνικής επικράτειας αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση ανασφάλειας δικαίου για τους νομικούς, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για μία ολική του μεταρρύθμιση και προσαρμογή στα σύγχρονα δικαιικά δεδομένα.    



Με την τέλεση λοιπόν της κουράς το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας που κατείχε επ’ ονόματί του ο μοναχός ή η μοναχή περιέρχεται στην πλήρη κυριότητα του νομικού προσώπου της οικείας μονής, στα μοναχολόγια της οποίας ενεγράφη ο μοναχός. Έτσι κατά την κουρά του ο μοναχός μονής της Εκκλησίας της Ελλάδος θεωρείται ακτήμων, εφαρμόζοντας στην πράξη την υπόσχεση για ακτημοσύνη που έδωσε κατά την ακολουθία της κουράς του. Παράλληλα η μονή αναλαμβάνει να καλύψει και τα τυχόν υπάρχοντα χρέη του μοναχού, μόνο όμως μέχρι το ύψος του ποσού στο οποίο ανέρχεται το ενεργητικό της κληρονομιάς. 

Αν στην κληρονομιά περιλαμβάνεται ακίνητο, απαιτείται η σύνταξη συμβολαιογραφικού εγγράφου αποδοχής και η μεταγραφή του στο αρμόδιο Υποθηκοφυλακείο ή Κτηματολογικό Γραφείο. Τη θέση της απαιτούμενης ληξιαρχικής πράξης θανάτου αντικαθιστά η έγγραφη βεβαίωση του οικείου μητροπολίτη ότι τελέστηκε η κουρά και ο μοναχός εγγράφηκε στο μοναχολόγιο της μονής της μετανοίας του. Να σημειωθεί ότι εφόσον παραληφθεί η τήρηση της διαδικασίας σύνταξης αποδοχής κληρονομιάς και μεταγραφής τότε το σχετικό κληρονομικό δικαίωμα παραμένει μετέωρο. 

Παρά την υπόσχεση της ακτημοσύνης εντούτοις και μετά την κουρά ο μοναχός δύναται να αποκτήσει έγκυρα ατομική περιουσία. Ειδικότερα : 

(α) σε περίπτωση απόκτησης περιουσιακού στοιχείου από χαριστική αιτία (δωρεά, κληρονομιά) ο μοναχός γίνεται αυτοδικαίως επικαρπωτής κατά ποσοστό 50 %, ενώ το σύνολο της ψιλής κυριότητας και το υπόλοιπο 50 % της επικαρπίας περιέρχονται στην Μονή. Τα τυχόν χρέη βαρύνουν τη Μονή μέχρι του ύψους του ενεργητικού της περιουσίας. Αν ο μοναχός αποποιηθεί το 50 % της επικαρπίας αυτό περιέρχεται στη Μονή. 

(β) σε περίπτωση απόκτησης περιουσιακού στοιχείου από επαχθή αιτία (αγορά μέσω π.χ της άσκησης βιοποριστικής δραστηριότητας) τότε η κυριότητα των αποκτώμενων κινητών ή ακινήτων περιέρχεται στην ατομική ιδιοκτησία του ίδιου του μοναχού, που μπορεί να τα διαθέτει ελεύθερα, όμως μόνο με επαχθείς και όχι χαριστικές δικαιοπραξίες. Έχει κριθεί από τη νομολογία ότι δεν συμβιβάζεται με το σχήμα και τη θέση του μοναχού η προσφορά εργασίας επ’ αμοιβή τόσο μεγάλης έκτασης που να προσλαμβάνει τα χαρακτηριστικά βιοποριστικού επαγγέλματος, γιατί κάτι τέτοιο συνεπάγεται ευρεία και συστηματική ανάμιξη στις συναλλαγές, που απάδει με τις αρχές του μοναχικού βίου. Ωστόσο έχει νομολογηθεί ότι ο μοναχός δύναται να ασκεί την ιατρική, αφού η άσκηση αυτή συμβιβάζεται προς το μοναχικό σχήμα. 

Τέλος αν ο μοναχός μετατεθεί εκούσια ή αναγκαστικά σε άλλη μονή η περιουσία που απέκτησε μετά την κουρά του και μέχρι την νόμιμη και κανονική αποχώρησή του από τη μονή, παραμένει στη μονή από την οποία μετατίθεται. 

Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω 

Υπ. Διδάκτωρ Νομικής Σχολής Α.Π.Θ


Εφημερίδα Λαός
ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Εφημερίδα Λαός - Τοπική Εφημερίδα

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Έφυγε από τη ζωή ο Δημήτριος Κων. Στούκας σε ηλικία 86 ετών

Έφυγε από τη ζωή ο Δημήτριος Κων. Στούκας σε ηλικία 86...

Έφυγε από τη ζωή και κηδεύεται την Παρασκευή 29 Μαρτίου...

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΑ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΤΕΕ

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΑ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΤΕΕ

Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας γιορτάζει φέτος έναν...

Έφυγε από τη ζωή η Ζωή Γεωρ. Χαραλαμπίδου σε ηλικία 92 ετών

Έφυγε από τη ζωή η Ζωή Γεωρ. Χαραλαμπίδου σε ηλικία 92...

Έφυγε από τη ζωή και κηδεύεται την Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024...

Εμπορικός Σύλλογος Αλεξάνδρειας «Η ΕΝΟΤΗΤΑ»: Ανοικτό κάλεσμα στη δράση της «Λευκής Νύχτας»

Εμπορικός Σύλλογος Αλεξάνδρειας «Η ΕΝΟΤΗΤΑ»: Ανοικτό...

Ο Εμπορικός Σύλλογος Αλεξάνδρειας απευθύνει...

Πρόσκληση σε εθελοντική αιμοδοσία στο Νοσοκομείο Βέροιας

Πρόσκληση σε εθελοντική αιμοδοσία στο Νοσοκομείο...

Το  1ο Γυμνάσιο Βέροιας «Φιλίππειο»,  το 1ο ΓΕΛ ...

Αντικατάσταση των φωτιστικών με νέα τύπου LED, για την αναβάθμιση του οδικού φωτισμού στο Δήμο Αλεξάνδρειας

Αντικατάσταση των φωτιστικών με νέα τύπου LED, για την...

Ξεκίνησε να υλοποιείται το έργο, Βελτίωση Οδικής...

Την Τετάρτη 3 Απριλίου στο Επιμελητήριο Ημαθίας:  Ημερίδα για την εφηβική παραβατικότητα

Την Τετάρτη 3 Απριλίου στο Επιμελητήριο Ημαθίας: ...

Το Κέντρο Αναφοράς, Παροχής Συμβουλευτικής και...

Δώρα Κουρκουτά:  «Προσπαθούν σε λίγες  ημέρες να κάνουν ό,τι  επιδεικτικά αγνόησαν 9 χρόνια»

Δώρα Κουρκουτά: «Προσπαθούν σε λίγες ημέρες να κάνουν...

Από το Γραφείο Τύπου της παράταξης της Δώρας Κουρκουτά...

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΑΡΘΡΩΝ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ # ΝΕΑ

Σχετικά άρθρα

Από τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος - Καθαριότητας και Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Βέροιας, ανακοινώνεται ότι επικαιροποιήθηκε από την ΕΜΥ, το έκτακτο δελτίο επιδείνωσης καιρού, το οποίο για την περιοχή μας,...

Ο χαρακτηριστικός ήχος και το προειδοποιητικό μήνυμα από το 112 ελήφθη πριν λίγο(απόγευμα Δευτέρας 04/9) από τους κατοίκους σε όλη την Ημαθία. Το «καμπανάκι» από την Πολιτική Προστασία χτύπησε λόγω της...

Παρουσίαση: ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΒΑΣΙΑΔΗΣ Στις ανατολικές παρυφές του Γράμμου σε ύψος 1240 μέτρων και μια ανάσα από την αλβανική μεθόριο, βρίσκεται το χωριό Πληκάτι στο οποίο γεννήθηκε το 1937 και έζησε τα πρώτα παιδικά...

-Ε.Σ.Υ., μικρομεσαίοι, ακρίβεια, EΛΓΑ και πρώτη κατοικία, στις προτεραιότητας του κόμματοςΣτα πλαίσια της περιοδείας του στην Ημαθία και Πέλλα το προηγούμενο Σάββατο(17/6), ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Αλέξης...