Ανάμεσα στους αρχαίους Έλληνες επιγραμματοποιούς διακρίνονται αρκετοί Μακεδόνες σε ίση θα έλεγα, αν όχι και μεγαλύτερη, αναλογία από τις άλλες περιοχές της Ελλάδας. Να ένα θέμα για διαπραγμάτευση ή διαγωνισμό ή συνέδριο, για πλουτισμό των δράσεων της νεοσσού Ομοσπονδίας των πολιτιστικών συλλόγων των Μακεδόνων.
Το επίγραμμα είναι ολιγόλογη ποιητική σύνθεση με πολλές απαιτήσεις, μετρικές, αισθητικές, με στόχευση την καίρια, χωρίς πλατειασμούς, ανάδειξη και διαιώνιση ενός γεγονότος ή μιας κατάστασης. Οι αρετές του επιγράμματος είναι η λιτότητά του και ταυτόχρονα η λάμψη του. Είναι εκλεκτά κομμάτια του Ελληνικού λόγου.
Συλλογή των επιγραμμάτων έκανε ο Πρωθιερέας των ανακτόρων της Βυζαντινής αυτοκρατορίας Κωνσταντίνος Κεφαλάς. Η συλλογή του με τίτλο Ελληνική Ανθολογία βρέθηκε τυχαία από τον Γάλλο φιλόλογο Klaude Saumaise στη βιβλιοθήκη της Χαϊδελβέργης, πρωτεύουσας της μικρής Γερμανικής ηγεμονίας του Παλατινάτου.
Στις εκδόσεις που ακλούθησαν ο τίτλος της συλλογής έγινε «Ελληνική ή Παλατινή ανθολογία». Με την εργασία του Πρωθ. Κ. Κεφαλά σώθηκαν περίπου 3.800 επιγράμματα, θησαυρός ολόκληρος της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, από τον Ανακρέοντα, τον Σιμωνίδη και τόσους άλλους.
Ενδεικτικά θα αναφερθώ στον Αδαίο τον Μακεδόνα και σε δυο επιγράμματά του. Το ένα μας θυμίζει το βοΐδιο του Μύρωνος και το άλλο το όνομα του Μιεζέα Πευκέστα, υπασπιστή και στρατηγού του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του οποίου ο τάφος βρίσκεται στα Λευκάδια του Δήμου Νάουσας.
Στο πρώτο ο περίφημος επεξεργαστής πολύτιμων λίθων Τρύφων εξυμνείται για την τέλεια απόδοση του προσώπου της Γαλήνης, των μαλλιών της, των χειλιών της, του στήθους της που γαληνεύουν τη θάλασσα και κατευνάζουν τους ανέμους. Προσωποποιημένη η Γαλήνη φέρεται να λέει ότι αν η ζηλιάρα πέτρα (η Ινδή βήρυλλος) συγκατατεθεί, με ένα πήδημά της θα ορμήσει στη θάλασσα και θα κολυμπήσει.
Στο δεύτερο διαιωνίζεται το κατόρθωμα ενός Μακεδόνος του Πευκέστη που κατάφερε να καταβάλει ταύρο που του αντιστάθηκε σαν γίγαντας.
«Ταύρω φρικαλέον νάπος εκβαίνοντι Δοβήρου
Πευκέστης ίππω καρτερός ηντίασεν…».
Ο Αδαίος ζει τον πρώτο μετά Χριστόν αιώνα. Το όνομα Πευκέστας, του συμμαθητή στη Μίεζα και υπασπιστή και στρατηγού του Μεγάλου Αλεξάνδρου, επιβιώνει στη Μακεδονία για αιώνες. Σήμερα δεν υπάρχει. Ανιχνεύουμε όμως το συνώνυμό του Τσάμης, όπως Τσάμης Καρατάσσος, ψηλός όπως ο πεύκος.
Ο Ν. Φιλιππίδης γράφει: «Επωνομάσθη Τσάμης ως εκ του υψηλού αναστήματος, της ωραίας μορφής, το ευλυγίστου σώματος και εν γένει του ανδρικού σχήματος. Τα ίδια λέγει και ο Ιωάννης Βασδραβέλης. Αλλά και στην Τουρκική Τσαμ είναι ο πεύκος και το όνομα αποδίδεται σε άνδρες με εντυπωσιακό παράστημα
