Του Γιάννη Δ. Μοσχόπουλου
Τελικά σε διαταγή της 10.11.1821 καταγράφεται η αναχώρηση του Μπαϊράμ πασά με κατεύθυνση την Πελοπόννησο. Aυτό σημαίνει ότι οι μέχρι τότε δράσεις και θυσίες των επαναστατών της Κεντρικής Μακεδονίας καθυστέρησαν την επέμβαση ενός σημαντικού τμήματος οθωμανικού στρατού στη νότια Ελλάδα και έτσι δόθηκε ικανός χρόνους στους Μωραΐτες και Ρουμελιώτες να στερεώσουν τις πρώτες στρατιωτικές επιτυχίες τους. Παράλληλα η κυριότερη οθωμανική στρατιωτική δύναμη ήταν απασχολημένη με τις πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον του Αλή Πασά στα Ιωάννινα.
Στις 09.12.1821 διατάχθηκε η στρατολόγηση τριακοσίων οθωμανών πεζοναυτών με τους αγάδες και τους σημαιοφόρους τους από τους καζάδες του σαντζακίου Θεσσαλονίκης για να αντιμετωπίσουν τις αυξημένες ανάγκες των Οθωμανών στις επιχειρήσεις αντιμετώπισης των επαναστατικών κινήσεων των Ελλήνων. Επίσης στις 16.12.1821 διατάχθηκε η στρατολόγηση 300 ραγιάδων ναυτών (κωπηλατών) από τον καζά Θεσσαλονίκης και η αποστολή τους στον αυτοκρατορικό ναύσταθμο.
Ο βαλής Θεσσαλονίκης με διαταγή του της 09.12.1821 διόρισε τον Εμίν αγά στον καζά Βεροίας «[…] προς διατήρηση της διασαλευθείσας τάξης. […] Η από τινος κρατούσα κατάστασις μεταξύ μουσουλμάνων προκρίτων και ισχυρών τοπικών παραγόντων, στους οποίους τελευταία έχουν εμφιλοχωρήσει τα κομματικά και προσωπικά πάθη σε μεγάλο βαθμό, ευλόγως εμπνέει ανησυχία για την ασφάλεια των εκεί πιστών… λόγω της επεκτάσεως της επαναστάσεως των απίστων Ρωμιών παρίσταται ανάγκη, όπως ενισχύετε το φρόνημα των πιστών μουσουλμάνων […]».
Σε όλη την έκταση του Βερμίου και στις πεδιάδες της Βέροιας επικρατούσε επαναστατικός αναβρασμός. Στις 10.12.1821 ο βαλής της Θεσσαλονίκης Μ. Εμίν έγραψε από το στρατόπεδο της Κασσάνδρας προς τον ιεροδικαστή Βεροίας και διέταξε το γενικό εξοπλισμό των Τούρκων, τη γενική καταγραφή των Ρωμιών και τον εφοδιασμό τους με δελτία ταυτότητας, προκειμένου να γίνεται έλεγχος των κυκλοφορούντων ραγιάδων λόγω της παρεισφρήσεως επαναστατών «[…] Εις την Βέροιαν και τα διάφορα μέρη αυτής της περιοχής, αφ’ ότου εξεράγη η επανάστασις των βδελυρών απίστων Ελλήνων, ενεφανίσθησαν διάφορα ύποπτα και αναρχικά στοιχεία προερχόμενα από άλλα μέρη αγνώστου δε ταυτότητος, τα οποία κατά διαφόρους τρόπους υποκινούν και παρακινούν τους απίστους ραγιάδες να επαναστατήσουν […]». Είχε δοθεί η αυστηρή εντολή «να φονεύονται όσοι στερούνται τέτοιο» πιστοποιητικό ταυτότητας τα δε μέλη της οικογένειάς τους να πουλιούνται σκλάβοι.
Μετά από έρευνα του Γ. Χιονίδη στα αρχεία της στρατιωτικής εξεταστικής επιτροπής του Αγώνος, αλλά και στο παλιότερο μητρώο των πολεμιστών του 1821, πληροφορηθήκαμε ότι ο Μήτρος (Δημήτριος) Λιακόπουλος, που καταγόταν από την περιοχή του Ολύμπου, πρόσφερε τις αξιόλογες υπηρεσίες του από την αρχή του αγώνα. Του αναγνωρίσθηκε ότι του οφείλονταν από το Ελληνικό Κράτος μεγάλα ποσά για όσα δαπάνησε στον Αγώνα, τα οποία δικαιούνταν μαζί με άλλους τρείς Μακεδόνες οπλαρχηγούς και συνεργάτες του, δηλαδή τον Ζήση Γηδιώτη, τον Λιόλιο Ξηρολειβαδίτη και τον Ιωάννη Ζήνο. Από αυτή την αναφορά μάθαμε για την ύπαρξη και το σημαντικό έργο του καταγόμενου από τον Γιδά (Γηδά) οπλαρχηγού, που αποδεικνύει την ενεργό συμμετοχή των κατοίκων του κάμπου του Ρουμλουκιού καθ’ όλη την διάρκεια εκείνων των επαναστατικών γεγονότων.
Παρόμοια δράση ανέπτυξαν και οι: Νικόλαος Κωνσταντίνου από το Σκυλίτσι, Στάμος Κωνσταντίνου από τις Κούτλες (Βεργίνα, γεννημένος το 1804), Δήμος Μαργαρίτη και Κωνσταντίνος Μαργαρίτη από τις Μπάρμπες (Βεργίνα) και Αθανάσιος Αργύρη από το Νησέλι (γεννημένος το 1803).
---------------
Από το 1989 έχω προτείνει να τιμηθεί ο Ζήσης Γηδιώτης. Φέτος η επετειακή συγκυρία επιβάλλει να τιμηθούν οι παραπάνω αναγνωρισμένοι αγωνιστές του 1821 από τους Δήμους Αλεξάνδρειας και Βέροιας αντίστοιχα.
----------------
Γιάννης Δ. Μοσχόπουλος, Το Ρουμλούκι [Kαμπανία] κατά την πρώιμη και μέση οθωμανοκρατία [14ος αιώνας -1830], Θεσσαλονίκη, εκδόσεις Εντευκτηρίου 2012, σελ. 214 επ., 229.
16.04.2021/ mosio@otenet.gr / 6977336818
