Του
Μανώλη
Βαλσαμίδη
Η συμπεριφορά μας απέναντι στο παρελθόν δείχνει μόνιμα ότι αγνοούμε βασικές αλήθειες της αξίας που έχει το παρελθόν για τον προσανατολισμό μας στην χάραξη πορείας, ορθής πορείας, για το μέλλον.
Δεν θα αναφερθώ σε γνωστά θέματα συμπεριφοράς μας απέναντι στα Μνημεία, στην Τέχνη, στην Ιστορία, σε Προσωπικότητες, στη Γνώση των γεγονότων αρνητικών ή θετικών που διαδραματίστηκαν στο παρελθόν.
Θα υπογραμμίσω αυτό το οποίο λέγεται από όλες τις μεριές από σοφούς ανθρώπους, ότι οι λαοί που δεν γνωρίζουν το παρελθόν τους θα κάνουν τα ίδια λάθη τα οποία έγιναν και στο παρελθόν, με πόσο κόστος! Και θα προσθέσω ότι δεν θα έχουν και την εμπειρία της ορθής σκέψης, της ορθής πράξης, της προόδου.
Η γνώση του παρελθόντος είναι ασφαλής οδοδείκτης προς αποφυγήν του κακού και επιλογή του καλού. Αποφεύγουμε αυτό το οποίο αποδεδειγμένα είναι κακό και προχωρούμε εις την πρόοδο με την βεβαιότητα ότι αφού το κατάφεραν οι πριν από εμάς μπορούμε κι εμείς.
Θα μιλήσω για την ιστορία της Νάουσας. Και μάλιστα για την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Πόσα κενά, πόσα αγνοούμε, ποιες κακές ή καλές συμπεριφορές των προγόνων μας, ποια η κατάσταση στη διάρκεια μισής χιλιετίας. Πεντακόσια χρόνια ζωής. Τα όσα γνωρίζουμε γι αυτήν την περίοδο είναι ελάχιστα μπροστά στα όσα συνέβησαν. Όσοι προσπαθούμε να ερευνήσουμε αυτήν την περίοδο γνωρίζουμε ότι παίζουμε το παιχνίδι της τυφλόμυγας.
Είναι γνωστό ότι οι Σουλτάνοι στην περίοδο της Οθωμανοκρατίας κληρονόμησαν από το Βυζάντιο το γραφειοκρατικό σύστημα. Για την εξυπηρέτηση του συστήματος αυτού, σε θέσεις κλειδιά, διατήρησαν και χρησιμοποίησαν σε διάρκεια Έλληνες γραμματείς. Όλη η γραμματεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο κέντρο (Κωνσταντινούπολη) και στις επαρχίες έχει διασωθεί στα Αρχεία της Αυτοκρατορίας αλλά και κατά τόπους στα Αρχεία των Οθωμανικών Ιεροδικείων.
Για τον δικό μας τόπο, τη Νάουσα, η οποία είχε πληθυσμό Χριστιανικό κατά τι μεγαλύτερο από της Βέροιας, το Αρχείο του Ιεροδικείου της πόλης ενσωματωμένο στο Αρχείο του Ιεροδικείου της Βέροιας, μετά από περιπλάνησή του σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα από το 1930 φυλάσσεται στη Βέροια.
Ενδιαφέρον για το Αρχείο αυτό έδειξε από πλευράς Ναούσης ο ιστορικός της πόλης Ευστάθιος Στουγιαννάκης, ο οποίος χρησιμοποίησε για τη συγγραφή της ιστορίας της Νάουσας ορισμένα έγγραφα πολύ λίγα μπροστά στον όγκο των 129 κωδίκων και των άλλων λιτών εγγράφων του Ιεροδικείου της Βέροιας.
Εκατό και πλέον χρόνια ζωής, εκτός από τον Ιωάννη Βασδραβέλλη, ο οποίος εξέδωσε ένα μέρος του Αρχείου αυτού, οι παραπάνω κώδικες περιμένουν αχρησιμοποίητοι στα Αρχεία του Ελληνικού Κράτους στη Βέροια. Είμαστε απαράδεκτοι.
Με ιδιαίτερη χαρά βλέπω ότι το θέμα βγαίνει στην επιφάνεια με την πρωτοβουλία του φίλου ερευνητή της ιστορίας κ. Παύλου Πυρινού. Θεωρώ ότι το θέμα χρίζει άμεσης αντιμετώπισης, γιατί οι Τουρκολόγοι γνώστες της παλαιάς Τουρκικής γραφής εκλείπουν, γι αυτό και συστρατεύομαι στην προσπάθεια αυτή.
Με όση φωνή έχω απευθύνομαι προς τους υπευθύνους και παρακαλώ, γνωρίζοντας την αξία του πράγματος, να βρεθεί τρόπος να μεταφραστούν οι κώδικες, να δούμε τι λέγει και η άλλη πλευρά για τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στα 500 αυτά χρόνια της σκλαβιάς. Δεν μπορούμε να μιλούμε για ιστορία της Νάουσας ή της Βέροιας χωρίς την γνώση των πηγών.
