«Μόνο η Αρετή είναι πραγματικά ελεύθερη» (Γάλλος επαναστάτης και ποιητής:  Αντρέ Σενιέ 1762-1794)

«Μόνο η Αρετή είναι πραγματικά ελεύθερη» (Γάλλος επαναστάτης και ποιητής: Αντρέ Σενιέ 1762-1794)

Του ιερέως Παναγιώτου Σ. Χαλκιά


Θεμελιακό πρόβλημα, φίλοι αναγνώστες, για την ανθρώπινη ψυχή είναι το πρόβλημα της ελευθερίας.

Και τούτο γιατί από τη Δημιουργία ο άνθρωπος, αναρωτήθηκε και στοχάστηκε επανειλημμένα αν και κατά πόσον είναι πράγματι ελεύθερος ή μήπως δεσμεύεται από εξωτερικούς παράγοντες. Κυρίως, γι’ αυτό που πιστεύει, τίθεται το πρόβλημα. Πράττει ελεύθερα; Ή δεσμευμένος από τις προσταγές της θρησκείας, πράττει ανελεύθερα; Επειδή ελευθερία ανέκαθεν, θεωρείται η ικανότητα του ανθρώπου να εκλέγει αδέσμευτα ό,τι αυτός θέλει.

Στη μελέτη του για την «Οδύσσεια» του Ν. Καζαντζάκη, ο Παντελής Πρεβελάκης υπογράμμισε ότι: «ο καρπός της δεύτερης άσκησης του Οδυσσέα υπήρξε απόλυτη ελευθερία, δηλαδή, ένα όραμα του κόσμου άθεο και ανέλπιδο». Η έντονη προσπάθεια που καταβάλει ο Οδυσσέας για να ανταποκριθεί σε ένα βαθύ εσωτερικό πόθο, σε μια εκ γενετής ακατάσχετη επιθυμία του να ζήσει αυτόβουλα και ανεξάρτητα, τον οδηγεί σε μια κατάσταση λογικά απίθανη και πρακτικά ανεφάρμοστη.

Φτάνει στο σημείο να γκρεμίσει και να εξαφανίσει ολόκληρο τον κόσμο των ιδανικών, γιατί μέσα του πιστεύει πως τον εμποδίζουν στις μεγάλες, τεράστιες προσπάθειες για μια ζωή απόλυτα σε νόμους και σε σχήματα. Και την απομάκρυνση από την ζωή κάθε ιδανικού, ο Καζαντζάκης την ονομάζει ελευθερία. «Δεν πιστεύω σε τίποτα, δεν ελπίζω σε τίποτα, είμαι λεύτερος».

Έτσι, νομίζω, ο Οδυσσέας δεν έχει πια την ψυχολογία του ελεύθερου, με του αντάρτη. Συγχέει την ελευθερία με την ασυδοσία, την ανεξαρτησία με τον ετσιθελισμό. Και αυτή η σύγχυση έχει ως αποτέλεσμα, φαινομενικά να ζει απόλυτα ελεύθερος, ενώ στην ουσία να είναι τρόφιμος της πιο φρικτής φυλακής, της φυλακής του πλανεμένου «εγώ» του.

Τίποτε δεν στέκεται ικανό να τον ευχαριστήσει. Ούτε τα γεμάτα περιπέτειες ταξίδια του ούτε οι πιο τέλειες και εκλεκτές απολαύσεις, ούτε η δύναμη ούτε τα πλούτη. Ρουφά τους χυμούς της ζωής με απληστία. Αποτέλεσμα; Ανάβει διαρκώς τη δίψα του. Ένα τρομακτικό κενό μεγαλώνει συνεχώς μέσα του και όμως ο Οδυσσέας, όχι μόνο για τον Καζαντζάκη, αλλά για ένα πλήθος σημερινών ανθρώπων ιδιαίτερα νέων, είναι το πρότυπο που αντιγράφουν, το είδωλο που λατρεύουν.

Ο Καζαντζάκης κατάφερε να μας δώσει, ανεπανάληπτα, την πιο επιτυχημένη και αριστουργηματική ενσάρκωση της παρεξηγημένης ελευθερίας, που επιδερμικά φαντάζει σαν ελευθερία, ενώ στο βάθος της κρύβεται η πιο χειρότερη μορφή της ελευθερίας, χωρίς ιδανικά και πνευματικές αξίες ζωή. Γιατί ελευθερία δεν σημαίνει διαζύγιο με τα ιδανικά, επειδή αυτά, φαινομενικά τουλάχιστον, μας δεσμεύουν. Ούτε ελευθερία είναι το ξεγύμνωμα της ψυχής. Σε τελευταία ανάλυση η ελευθερία δεν είναι καθόλου άρνηση, αλλά θέση. Γι’ αυτό πρέπει να θεωρηθεί εποχιακής μορφής η αρρωστημένη νοοτροπία, να ονομάζουμε ελευθερία τον ασύδοτο αντάρτη. Εκείνον, που σπάζοντας κάθε είδους δεσμό (πολιτικό, κοινωνικό η ηθικό), ανατινάζει μερικά σχήματα ή άλλους είδους δεσμά, τις πιο πολλές φορές τον άρρωστο εγωισμό του. Ως παράδειγμα μπορεί να αναφερθεί ο Νίτσε, που διεκήρυξε με φανατισμό τον θάνατο του Θεού, ενώ παράλληλα πρόσφερε το είδωλο του Υπερανθρώπου.

Φυσικά, ο κόσμος είναι γεμάτος από ανθρώπους που αυτοαποκαλούνται «ελεύθεροι», όχι γιατί πιστεύουν στην ελευθερία, αλλά γιατί ενώ «εκλήθησαν επ’ ελευθερία», την διακηρύττουν μόνο για να την εκμεταλλευτούν, συνήθως εις «αφορμήν τη σαρκί» (Γαλ. 5, 13). Δυστυχώς αυτοί είναι που «ελευθερίαν αυτοίς επαγγελόμενος, αυτοί δούλοι υπάρχουν της φθοράς» (Β΄ Πέτρου 2, 19). Λησμονούν αυτό που γράφει ο Άγιος Ιάκωβος, πως δηλαδή εκτός από το νόμο της αγάπης θα κριθούμε ανάλογα με τον τρόπο που χρησιμοποιήσαμε το αγαθό της ελευθερίας. «Ούτω λαλείτε και ούτω ποιείτε, ως δια νόμου ελευθερίας μέλλοντες κρίνεσθαι» (Ιακ. 2, 12).

Και το τραγικότερο είναι πως οι άνθρωποι της εποχής μας, πειθήνια όργανα των προκλήσεων της σάρκας, αγωνίζονται την οδυνηρή σκλαβιά στα πάθη να τη μεταμφιέσουν και να την παρουσιάσουν σαν απόλυτη ελευθερία. Αναμφισβήτητα βρισκόμαστε μπροστά σε μία διαστροφή, σε μια τερατώδη αλλοίωση της μορφής και της ουσίας του πνεύματος. Και οι νέοι που δεν έχουν ακόμη την πείρα της ανθρώπινης κακότητας, παρασύρονται από αυτούς που φιγουράρουν για φιλελεύθεροι και προοδευτικοί και ακολουθούν δρόμους, που θα τους οδηγήσουν αργά ή γρήγορα σε αδιέξοδο και απελπισία.

Ύστερα από όσα αναφέραμε, γεννάται το ερώτημα: Ποιος είναι ο πραγματικά ελεύθερος άνθρωπος;

Την απάντηση θα μας δώσει ένας μαθητής του Επίκτητου (φιλόσοφος εκ των κυριοτέρων εκπροσώπων της Στωικής Φιλοσοφίας: 50 μ.Χ. – 120 μ.Χ.) που μερικά χρόνια μετά τον θάνατο του δασκάλου του, χάραξε σ’ ένα βράχο έξω από την Αντιόχεια τα εξής:

«Μάθε διαβάτη πως αληθινά ελεύθερος είναι εκείνος που τον έχει ελευθερώσει η αρετή». Τα ίδια ακριβώς λόγια επανέλαβε ο μεγάλος Γάλλος επαναστάτης και ποιητής Αντρέ Σενιέ (1762-1794): «Μόνο η αρετή είναι πραγματικά ελεύθερη». Αυτή είναι η πραγματική ελευθερία. Η υποταγή του ανθρώπου στην αρετή. Η Ιφιγένεια του Γκαίτε γίνεται σύμβολο φωτεινό αυτής της ελευθερίας, διακηρύσσοντας ότι «και πειθήνια αισθανόμουν την ψυχή μου πανέμορφα ελεύθερη».

Αυτό το οξύμωρο είναι και ο ορισμός. Αληθινή Ελευθερία είναι η δυνατότητα του ανθρώπου να πειθαρχεί εκούσια στα κελεύσματα της αρετής.

Κι αυτό γιατί μόνο έτσι θα μπορέσει να ξεφύγει από τα δεσμά του εγωισμού και να διαλύσει τον απομονωτισμό και την ομίχλη των παθών, αφού αυτά αποτελούν τις πιο αποκρουστικές μορφές δουλείας. Γιατί ο άνθρωπος που είναι σκλάβος σε κάποιο σκληρό αφεντικό μα ελεύθερος εσωτερικά, έχει ασφαλώς τη δυνατότητα να αγωνιστεί για την ελευθερία του. Μα αυτόν, που είναι δέσμιος των κακών παθών και των αχαλίνωτων επιθυμιών, ποιος θα τον ελευθερώσει; Μόνο η αρετή.

Γι’ αυτό, λοιπόν, φίλε αναγνώστη: Ελευθερία ίσον Αρετή.

Εφημερίδα ΛΑΟΣ 2
ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Εφημερίδα ΛΑΟΣ 2 -

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Για την ΕΔΕ σε εκπαιδευτικούς του 4ου ΓΕΛ  Βέροιας για την ομιλία της Αλέιδα Γκεβάρα σε μαθητές του σχολείου

Για την ΕΔΕ σε εκπαιδευτικούς του 4ου ΓΕΛ Βέροιας για...

Από την ΤΕ ΗΜΑΘΙΑΣ του ΚΚΕ, ανακοινώνονται τα...

ΕΛΜΕ Ημαθίας: Ανακοίνωση για την ΕΔΕ σε εκπαιδευτικούς σχολείου της Βέροιας

ΕΛΜΕ Ημαθίας: Ανακοίνωση για την ΕΔΕ σε εκπαιδευτικούς...

Η ΕΛΜΕ Ημαθίας ανακοινώνει τα εξής: «Η ΕΛΜΕ εκφράζει...

Την Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου στο Δημαρχείο Βέροιας: Ημερίδα για την βελτίωση κτηνοτροφικών  μονάδων και γαλακτοκομικών προϊόντων

Την Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου στο Δημαρχείο Βέροιας: Ημερίδα...

Ο Αντιδήμαρχος Αγροτικής Ανάπτυξης, Εμπορίου,...

Η προσπάθεια υποτίμησης  του Κώστα Παλουκίδη και η Σιωπή της Νέας Δημοκρατίας

Η προσπάθεια υποτίμησης του Κώστα Παλουκίδη και η...

Του Χρήστου Μακρίδη*Στο τελευταίο Δημοτικό Συμβούλιο...

Ευχαριστήριο του Δημοτικού Σχολείου Ριζωμάτων - Δασκίου - Σφηκιάς

Ευχαριστήριο του Δημοτικού Σχολείου Ριζωμάτων -...

Η διεύθυνση και οι εκπαιδευτικοί του Δημοτικού...

Συγχαρητήρια στους μαθητές  και μαθήτριες του 1ου Δημοτικού Σχολείου Αλεξάνδρειας για τη βράβευσή τους στην Πανελλαδική Σχολική Σκυταλοδρομία

Συγχαρητήρια στους μαθητές και μαθήτριες του 1ου...

 Η Αντιδήμαρχος της Διεύθυνσης Κοινωνικής Προστασίας,...

Χριστουγεννιάτικη γιορτή στο ΚΑΠΗ Αλεξάνδρειας την Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου

Χριστουγεννιάτικη γιορτή στο ΚΑΠΗ Αλεξάνδρειας την...

Η Αντιδήμαρχος της Διεύθυνσης Κοινωνικής Προστασίας...

Ν. Ε. Ημαθίας ΠΑΣΟΚ –ΚΙΝΑΛ: Δυναμική επιστροφή στην κοινωνία, επιτυχημένη περιοδεία στην Ημαθία με όραμα για το μέλλον (ΦΩΤΟΣ)

Ν. Ε. Ημαθίας ΠΑΣΟΚ –ΚΙΝΑΛ: Δυναμική επιστροφή στην...

Η Νομαρχιακή Επιτροπή Ημαθίας ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής,...

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΑΡΘΡΩΝ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ # ΝΕΑ

Σχετικά άρθρα

Η είδηση της αιφνίδιας απώλειας του 66χρονου ηλεκτρολόγου Γιώργου Κουτσιώνη, το πρωί της Τετάρτης (29/5/2024), σκόρπισε θλίψη στην κοινωνία της Βέροιας.  Ο Γιώργος Κουτσιώνης υπήρξε άριστος επαγγελματίας και...

Θανατηφόρο τροχαίο σημειώθηκε σήμερα, πρωί Δευτέρας 1 Απριλίου, λίγο πριν τις 10.00, στην Πατρίδα Βέροιας, όταν  ΙΧ αυτοκίνητο που κινούνταν απο Βέροια προς Νάουσα , ξέφυγε απο τον έλεγχο, πέρασε στο αντίθετο...

Από τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος - Καθαριότητας και Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Βέροιας, ανακοινώνεται ότι επικαιροποιήθηκε από την ΕΜΥ, το έκτακτο δελτίο επιδείνωσης καιρού, το οποίο για την περιοχή μας,...

Ο χαρακτηριστικός ήχος και το προειδοποιητικό μήνυμα από το 112 ελήφθη πριν λίγο(απόγευμα Δευτέρας 04/9) από τους κατοίκους σε όλη την Ημαθία. Το «καμπανάκι» από την Πολιτική Προστασία χτύπησε λόγω της...