Του Ιερέως Παναγιώτου Σ.Χαλκιά
«Διδασκάλους ζητητέον τοις τέκνοις, οι και τοις βίοις, εισιίν αδιάβλητοι και τοις τρόποις ανεπίληπτοι και ταις εμπειρίαις άριστοι. Πηγή γαρ και ρίζα καλοκαγαθίας το νόμιμου τύχειν παιδείας».
(Πλούταρχος)
Κατά την περίοδο αυτή, φίλοι αναγνώστες, που ανοίγουν τα σχολεία και αρχίζουν τα μαθήματα, το ενδιαφέρον και η φροντίδα των γονέων και διδασκάλων για τα παιδιά και τους μαθητές, βρίσκεται στο κατακόρυφο. Καθηγητές και δάσκαλοι, γονείς και κηδεμόνες, μαθητές και μαθήτριες βρίσκονται σε συναγερμό και αρχίζουν τη μεγάλη και ωραία μάχη της μόρφωσης.
Η αγωγή και η μόρφωση είναι μόνο για τον άνθρωπο. Τα ζώα δεν παιδαγωγούνται, ούτε μορφώνονται. Δεν εξελίσσονται και δεν μεταβάλλονται. Απλώς δαμάζονται και ασκούνται. Γιατί στερούνται λογικής και ελευθερίας. Δεν έχουν συνείδηση και ψυχή. Τα ζώα έχουν μόνο άλογα ένστικτα και τυφλές βιολογικές ορμές στις οποίες υποτάσσονται και πειθαρχούν στερεότυπα. Ο άνθρωπος, όμως, αποτελεί ελεύθερη ηθική προσωπικότητα και έχει ανάγκη αγωγής προς την τελειότητα. Αλλά, το έργο της αγωγής δεν είναι μηχανικό, δεν αποτελεί κατασκευή. Ο άνθρωπος και μάλιστα το παιδί και ο νέος δεν είναι αντικείμενο και αδρανές πράγμα, δεν είναι άψυχη και άβουλη μάζα, υποκείμενη αναγκαστικά στους φυσικούς νόμους, ούτε είναι ένα βάζο που το γεμίζουμε με ωραία και πολύτιμα ηδύποτα, με γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες…
Αλλά είναι λογική προσωπικότητα, ηθική οντότητα, «εικόνα» του Δημιουργού Θεού…
Συνεπώς, και η ευθύνη των φορέων της αγωγής, γονέων και διδασκάλων, είναι μεγάλη, γιατί είναι Θεού «συνεργοί», το δε έργο τους αποτελεί πλήρη μυσταγωγία και αληθινή ιερουργία. Δεν υπάρχει «τέχνης» και δυσκολότερο «επάγγελμα» από του γονέα και διδασκάλου.
Στην εποχή μας, πολλά «λειτουργήματα» της οικογένειας περιήλθαν στη δικαιοδοσία οργανωμένων κοινωνικών ιδρυμάτων. Οι άρρωστοι στο νοσοκομείο, οι γέροντες στο γηροκομείον, τα νήπια στο νηπιαγωγείο, κλπ, αλλά η αρμοδιότητα της ανατροφής των παιδιών θα αποτελεί πάντοτε αμεταβίβαστο προνόμιο της οικογένειας. Η μητρική στοργή και η πατρική προστασία, η οικογενειακή θαλπωρή και η σπιτική ασφάλεια, αποτελούν μοναδικές και αστείρευτες πηγές μετάγγισης στη ψυχή των παιδιών και των μαθητών, των πλέον ιερών, αγνών και υψηλών συναισθημάτων και ιδανικών.
Είναι λυπηρόν, βέβαια, ότι πολλοί γονείς σήμερα έχουν την ευθύνη των παιδιών μόνο από βιολογικής και νομικής πλευράς. Αρκούνται στην γέννηση και την διατροφή και παραμελούν την αναγέννηση και την ανατροφή. Περιμένουν τα πάντα από το σχολείο και την Εκκλησία και αγνοούν ότι βάση της αγωγής είναι η οικογενειακή ζωή και φυσικοί διδάσκαλοι και παιδαγωγοί οι ίδιοι οι γονείς. Οι διασημότεροι παιδαγωγοί ομολογούν ότι εάν στο σπίτι και από τους γονείς δεν γίνει η θεμελίωση της ανατροφής και η υπομονετική σμίλευση του ήθους και του χαρακτήρα του παιδιού, οι ευκαιρίες θα έχουν χαθεί οριστικά.
Γιατί, η οικογένεια αποτελεί σχολείο αναντικατάστατο, είναι το τελειότερο εργαστήριο και εκπαιδευτήριο, όπου κατά τρόπον μοναδικό, εμφυτεύονται και διδάσκονται οι ατομικές και κοινωνικές αρετές και καλλιεργούνται και αναπτύσσονται τα βαθύτερα βιώματα και το υψηλότερο συναίσθημα της ζωής.
Είναι αλήθεια ότι σήμερα οι σχέσεις γονέων και παιδιών διέρχονται μεγάλη κρίση και ομολογούν όλοι ότι πίσω από το πρόβλημα των παιδιών υπάρχει το πρόβλημα των γονέων και της οικογένειας. Ο πατέρας ασχολείται με τις «μπίζνες» του, η δε μητέρα με τον εαυτούλη της.
Υπάρχουν γονείς αδιάφοροι και απαθείς, χωρίς κανέναν ηθικό και ηγετικό κύρος, χωρίς αίσθημα καθήκοντος και ευθύνης, δούλοι και υπηρέτες της δυστροπίας των παιδιών τους. Υπάρχουν, όμως, και παιδιά τύραννοι και δυνάστες του σπιτιού, θύματα και προϊόντα της μοντέρνας παιδαγωγικής της Αυτού Μεγ. του παιδιού…
Υπάρχουν, τέλος, οικογένειες με βαριά ατμόσφαιρα και ψυχρό περιβάλλον, το οποίον βλάπτει παρά βοηθεί την αγωγή του παιδιού. Επιπλέον, υπάρχει και η νοοτροπία ότι υπεύθυνο και αρμόδιο για το παιδί είναι το σχολείο. Τι να πρωτοκάνει, όμως, το σχολείο με τις λίγες ώρες διδασκαλίας;
Όταν μάλιστα ό,τι προσφέρει αυτό, αφαίρει το σπίτι και ότι δημιουργούν οι δάσκαλοι το καταστρέφουν οι γονείς ή άλλοι «προστάτες» της νεότητας. Αλλά και οι σχέσεις μαθητών και δασκάλων έχουν υποστεί επικίνδυνη διάβρωση. Το μικρόβιον του αναρχισμού, της φυγοπονίας και άλλων δημοκρατικών θεωριών έχει διεισδύσει στον ευαίσθητο χώρο της παιδείας και διάφορα «προοδευτικά» ενδύματα μολύνουν και συσκοτίζουν τα υψηλά και ιερά ιδανικά της μόρφωσης.
Στη δύσκολη και κρίσιμη αυτή την κατάσταση αρωγός μια τρίτη δύναμη: Η Εκκλησία. Η Εκκλησία αποτελείτο μεγάλο σχολείο της πίστης και της ευσέβειας, ο οποίος διδάσκει ο Μέγας παιδαγωγός όλων των ανθρώπων. Είναι το θερμοκήπιο όλων των ψυχών και ιδιαίτερα των παιδιών. Αλλά ποιος γονέας προσέρχεται με τα παιδιά τους στο μέγα δείπνο των πνευματικών αγαθών; Οι γονείς φροντίζουν και αγωνιούν για την αυξομείωση του σωματικού βάρους των παιδιών τους, για το ύψος και τα κιλά τους, για τους βαθμούς και τα διπλώματα, αδιαφορούν, όμως, για την ηθική τους πρόοδο και το θρησκευτικό τους καταρτισμό.
Με θλίψη διαπιστώνει κανείς ότι: κατά τις Κυριακές και Γιορτές στους ναούς ελάχιστα παιδιά υπάρχουν. Ελάχιστοι γονείς οδηγούν τα παιδιά τους στην Εκκλησία και ορισμένοι μόνο στις κατηχητικές συνάξεις στις ενορίες τους. Και όμως, και εδώ οι γονείς καλούνται να προσφέρουν την πολύτιμη συνεργασία τους, η οποία είναι αναντικατάστατη.
Στην χώρα μας τρεις είναι οι παράγοντες οι οποίοι ασκούν το παιδαγωγικό έργο: Η οικογένεια, το σχολείο και η Εκκλησία. Αποτελούν τα τρία απόρθητα φρούρια της κοινωνίας εναντίον όλων των επιθέσεων βαρβαρισμού. Όλοι στις επάλξεις του καθήκοντος και της αποστολής…
Στη μεγάλη αυτή μάχη της παιδείας και της μόρφωσης πρέπει να συνεργασθούν και να προσφέρουν όλες οι δυνάμεις.
Δεν χωρεί ούτε αδιαφορία ούτε ουδετερότητα, γιατί «ο μη μεθ΄ημών καθ΄ημών εστί και ο μη συνάγων σκορπίζει».
