Το μπαρούτι για μας τα παιδιά ήταν διασκέδαση. Τι δεν σκαρώναμε! Το Πάσχα, φτιάχναμε τις τράκες. Ήταν ένα αυτοσχέδιο, απλό εργαλείο. Παίρναμε ένα κλειδί από παλιές πόρτες στάβλων ή αποθηκών. Αυτά ήταν κούφια από το μπροστινό μέρος. Εκεί μέσα βάζαμε μικρή ποσότητα μπαρούτι κυνηγού, γιατί αν βάζαμε από σφαίρες, θα είχαμε σακατέψει όλοι τα χέρια μας ή θα μέναμε τυφλοί.
Η έκρηξη γινόταν με ένα καρφί. Το τοποθετούσαμε μέσα στη γέμιση, το χτυπούσαμε με σφυρί ή άλλο βαρύ σίδερο και από την πίεση γινόταν η έκρηξη. Μαζί με την λάμψη ακουγόταν και ένας κρότος, που αρκετές φορές μας βούλωνε τα αυτιά μας.
Το παραπάνω ήταν ένα παιχνίδι σε καθημερινή βάση τις μέρες του Πάσχα. Το βράδυ της Ανάστασης το εργαλείο μετατρέπονταν σε φορητό, με σύρμα και σκάζαμε τράκες έξω από την εκκλησία. Αυτό συνεχίστηκε για πολύ καιρό. Όταν δεν είχαμε μπαρούτι παίρναμε το «φαρμάκι» από τα σπιρτόξυλα. Με το ξυράφι ή το νύχι μας ξύναμε το «φαρμάκι» και το τοποθετούσαμε σε μικρά κλειδιά. Έκαναν και αυτά τη δουλειά μας, ήταν και ακίνδυνα.
Στο εμπόριο εκείνη την εποχή υπήρχε ένα πιστόλι. Ήταν κανονικό, η κάννη του ήταν χοντρή και εμπροστογεμής. Το βόλι ήταν ένας φελλός όπως του μπουκαλιού. Ο μισός ήταν γεμάτος με μαύρο μπαρούτι και ήταν σφραγισμένος με πεπιεσμένο χαρτί.
Το τοποθετούσαμε εφαρμοστά, μάλιστα με πολύ μεγάλη πίεση. Όταν πατούσαμε την σκανδάλη μια βελόνα σα καρφί χτυπούσε με πίεση τον θάλαμο με το μπαρούτι, έπαιρνε φωτιά και έφευγε με δύναμη ο φελλός αδέσποτος και ακουγόταν ένας κρότος σαν από αληθινό όπλο.
Ήταν αρκετά επικίνδυνο πιστόλι, κάθε χρόνο γίνονταν ζημιές σε ρούχα και διάφοροι τραυματισμοί.
Δυστυχώς, στο χωριό μας, το Κεφαλοχώρι, είχαμε έναν τέτοιο τραυμα¬τισμό στο μάτι ενός νεαρού. Αυτός ο τραυματισμός ήταν αφορμή να σταματήσει το πασχαλινό έθιμο με εμπροστογεμή πιστόλια.
Αυτή ήταν η μια όψη του μπαρουτιού με παιχνίδια στα παιδικά μας χρόνια. Γιατί έχουμε και μια άλλη περίοδο, την μεταπολεμική, με σκοτωμούς, τραυματισμούς, ακρωτηριασμούς από σκόρπια εγκαταλειμμένα βλήματα, νάρκες και χειροβομβίδες.
Υπολείμματα του πολέμου υπήρχαν για χρόνια μετά τους πολέμους, και ίσως να υπάρχουν ακόμα σε δύσβατα σημεία. Εμείς είχαμε στο χωριό μου ένα τέτοιο θλιβερό συμβάν από χειροβομβίδα. Μια μέρα τρία παιδιά, συνομήλικα μου, ο Θωμάς και ο αδελφός του Γρηγόρης καθώς και ο Νίκος έβοσκαν τα ζώα έξω από το χωριό. Κάποια στιγμή ο Γρηγοράκης βρέθηκε με μια χειροβομβίδα. Ήταν ένα κόκκινο στρογγυλό παιχνίδι. Πολύ καλύτερο από την πάνινη πούμα, το αυτοσχέδιο τόπι. Αμέσως ο δυο μεγαλύτεροι έτρεξαν να την πάρουν από τα χέρια του. Καθώς την κρατούσε από την κρικέλα ελευθερώθηκε και έγινε η έκρηξη. Ο Γρηγοράκης σκοτώθηκε στον τόπο, ενώ τα άλλα δύο παιδιά τραυματίστηκαν σοβαρά και μεταφέρθηκαν στη Βέροια στο Νοσοκομείο. Από τον τραυματισμό αυτό δεν τους έμειναν μόνο τα σημάδια του σώματος, βαθιά σημάδια έμειναν και στην ψυχή τους. θυμούνται και θα θυμούνται, όσο είναι στη ζωή εκείνες τις μπαρουτοκαπνισμένες μέρες του πολέμου, του εμφύλιου και μετά τον εμφύλιο.
Ένα ακόμα τέτοιο συμβάν είχαμε στο χωριό Ραψομανίκι. Σκοτώθηκε ένα νεαρό άτομο από μια ξεχασμένη νάρκη, από κείνες που είχε βάλει ο στρατός κοντά στο ποτάμι Αλιάκμονα, εκεί στην περιοχή που ήταν ο πόρος - πέρασμα με τα πόδια, όταν δεν είχε αρκετό νερό. Έβοσκε και αυτό το νεαρό άτομο τα ζώα και πάτησε την νάρκη.
Έτσι γνωρίσαμε εκείνη την εποχή.
Πώς να λησμονήσω όμως και ένα άλλο περιστατικό με μια κουραμάνα; Ήταν το 1944, λίγες μέρες πριν φύγουν από την Ελλάδα οι Γερμανοί. Καθώς οπισθοχωρούσαν τα στρατεύματα τους, μια ομάδα Γερμανών είχαν στρατοπεδεύσει κοντά στο σπίτι μας, στο Κεφαλοχώρι, σε μια μεγάλη αλάνα από τις πολλές που υπήρχαν τότε, αφού τα ξέφραγα οικόπεδα περίσσευαν. Αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες μονές και διπλές, με τεράστιες κεραίες και ασύρματους, είχαν απλωθεί σαν τους τσιγγάνους στο τσαΐρι που είχε γεμίσει αντίσκηνα.
Εμείς τα παιδιά χαιρόμασταν να βλέπουμε τις σκηνές και τις παρατηρούσαμε για ώρες. Δεν είχαμε άλλα ενδιαφέροντα και υποχρεώσεις όπως τα σημερινά παιδιά. Πρώτη φορά ακούσαμε ραδιόφωνο από αυτούς τους ασυρμάτους.
Κάποια στιγμή βρέθηκα μόνος εκεί την ώρα που γευμάτιζαν. Στεκόμουν σαν μπάστακας πάνω από τα κεφάλια τους, σαν τον φτωχό Λάζαρο και τους κοιτούσα. Τους έβλεπα να ανοίγουν εκείνες τις κονσέρβες με το κόρνεμπιφ, το μοσχαρίσιο κρέας που μοσχομύριζε ο τόπος. Έπιναν χυμούς πορτοκαλιών από κουτιά δυο οκάδων, εντελώς άγνωστα σε μας τότε. Αργότερα βέβαια υπήρχαν τέτοια στην Αμερικάνικη βοήθεια, την γνωστή «Ούντρα».
Κάποια στιγμή με κοίταξαν από πάνω ως κάτω, είδαν την κατάντια μου, τα αδύνατα ποδαράκια μου, που έμοιαζαν με αυτά των σημερινών παιδιών της Αφρικής. Ήταν σαν καλαμένιες φλογέρες από την ασιτία και την έλλειψη των βασικών τροφών. Φορούσα σκουφούνια σιάρκαβα (μάλλινες κάλτσες από ασπρόμαυρο μαλλί) και ένα ζευγάρι γουρουνοτσάρουχα με νοζίτσες- κορδόνια- από το ίδιο τομάρι. Ένας από τους στρατιώτες, -ψηλός ξανθός, με γαλανά μάτια, άνοιξε ένα κιβώτιο και έβγαλε μια κουραμάνα, ένα πλαστό. Τα μάτια μου άστραψαν, όταν κατάλαβα πως ήταν για μένα. Μου το έδωσε και χάιδεψε απαλά το ψωριάρικο κεφάλι μου, που ήταν γεμάτο κουκούδια -όλοι έβγαζαν τότε κουκούδια- και ήταν γεμάτο ψείρες, αφού δεν υπήρχε σαπούνι και το λούσιμο ήταν πολυτέλεια. Με ευγενικό τρόπο, με στοργή μου είπε:
-Βεκ, βεκ.
Κατάλαβα πως η παρουσία μου δεν ήταν ευχάριστη και τρέχοντας με το χάσκο ψωμί στην αγκαλιά μου πήγα σπίτι.
Κάτω στ’ αμπρόστια ήταν η μάνα μου, ετοιμόγεννη, ύφαινε στον αργαλειό και η μανιά μου η Μαρία μάζευε την κάνουρα με το τσικρίκι σε μασούρια. Ξαφνιάστηκαν σαν με είδαν με την κουραμάνα. Αμάν-αμάν να πιστέψουν πως μου την έδωσαν οι Γερμανοί. Την πήρε η μανιά μου, την σταύρωσε με το ψωμομάχαιρο τρεις φορές και την έκοψε ψιλές φέτες. Μας έδωσε μια φέτα από αυτό για προσφάι και μια φέτα καλαμποκίσιο, τριών ημερών για κύριο ψωμί.
- Να τρώτι κι ψουμί, μη μούγκι κουραμάνα, και εννοούσε σαν ψωμοτύρι. Είπε ακόμα και εκείνο το γνωστό που συχνά ακούγαμε: Ψουνκά (με οικονομία), να φτουρήσ’, να φτάσει.
