«Λαμπριάτικος ψάλτης» Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (Εκατόν έντεκα χρόνια από το θάνατό του: 3-1-1911)

«Λαμπριάτικος ψάλτης» Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (Εκατόν έντεκα χρόνια από το θάνατό του: 3-1-1911)

Του ιερέως

Παναγιώτου Σ. Χαλκιά

Θυμάμαι, φίλοι αναγνώστες, τον μακαριστό και θαυμαστό φιλόλογό μου, στην επτατάξιο Εκκλησιαστική σχολή Κορίνθου (1953-1960), Σπύρο Παστό, που μας έλεγε για τον Παπαδιαμάντη ότι: Καθόταν λίγο πιο κάτω από τους Αγίους Αναργύρους της Αθήνας, στου Ψυρρή, σ’ ένα μπακαλοτραπεζάκι κάποιου Καχριμάνη, τρώγοντας σεμνά καμιά ελίτσα, λίγο τουλουμοτύρι και έπινε ευφρόσυνα το κατοσταράκι του. Έτσι, του ερχόταν η έμπνευση για να γράψει την ηθογραφία του νησιού του, αλλά και της Αθήνας της εποχής του.

Η πνευματική και βιοτική του πορεία, βρίσκεται σε τρία στοιχεία: στη Θρησκευτική πίστη, στην ομορφιά της φύσης και στη γνησιότητα της Ελληνικής λαϊκής ψυχής. Το εξομολογείται στο διήγημά του «Λαμπριάτικος ψάλτης» που είναι και αυτοβιογραφία του, αφού ήταν ψάλτης στον Άγιο Ελισσαίο. Γράφει, λοιπόν: «Το επ’ εμοί ενόσω ζω και αναπνέω και ευφρονώ, δεν θα παύσω να υμνώ μετά λατρείας τον Χριστόν μου, να περιγράφω μετ’ έρωτος την φύσιν και να ζωγραφώ μετά στοργής τα γνήσια Ελληνικά ήθη».

Και τα τρία ανωτέρω στοιχεία συνθέτουν το υψηλό νόημα της κοινωνικής Αρετής. Σ’ αυτή βρίσκεται η λύτρωση των δραματικών συγκρούσεων, διεξόδων και πεπρωμενικών φαινομένων στο έργο του. Μέσα στο μεγάλο και όμορφο κύκλο της ζωής η Αρετή και τα καλά της στηρίγματα η φύση, η Θρησκεία και η λαϊκή ψυχή, συναγωνίζονται να παίξουν ένα ευδαιμονικό ρόλο. Έρχονται να σταθούν κοντά στον άνθρωπο και στις χαρές της ζωής, δίπλα στην ώρα του και στην καρδιά του, οδηγοί και συνοδοιπόροι, καλόκαρδοι σύντροφοι και συμπαραστάτες. Γίνονται έτσι φίλοι του, οικειώνονται μαζί του, συντραγουδούν τις χαρές του βίου και πονούν για τους καημούς και τα βάσανα της ζωής. Η ζωή, για το σπουδαίο αυτό συγγραφέα, είναι το προνόμιο του Θεού και της φύσης. Κι όταν τη χαιρόμαστε αγνά και ταπεινά στα μέτρα του αλληλοσεβασμού, ευλαβούμαστε τον εαυτό μας, το Θεό και τη φύση.

Στην εποχή μας, δυστυχώς, παραμελείται το έργο του και ίσως στο μέλλον ο ανεπανάληπτος Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, δεν θα διαβάζεται ευρύτερα, όχι γιατί θα έχει χάσει το έργο του την λογοτεχνική του αξία, αλλά γιατί ο κόσμος, οι άνθρωποι, τα τοπία, τα ήθη, τα έθιμα που αποτελούν τους μύθους του, ακόμα και η γλώσσα του, εκείνης της εποχής, θα είναι τελείως άγνωστα στο αναγνωστικό κοινό και δεν θα προκαλούν άμεση συγκίνηση.

Όταν ο κυρ Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης πλημμυρισμένος από τη νοσταλγία του μικρού ειδυλλιακού του νησιού (Σκιάθος), βρισκόταν στην ειδυλλιακή ακόμα τότε Αθήνα, μετέφερε στα διηγήματά του όλο τον κόσμο της νησιώτικης υπαίθρου, που μικρός την έζησε και την αγάπησε, ήταν φυσικό να βρίσκει όχι μόνο, καθαρά λογοτεχνικά μα και ηθογραφικά ευρύτατη ανταπόκριση από το αναγνωστικό κοινό. Και μάλιστα, κυρίως, τα εορταστικά διηγήματά του, επίκαιρα, δημοσιεύονταν στις εφημερίδες.

Βέβαια, για κάποιους μυημένους στα μυστικά της τέχνης, σημερινούς αναγνώστες, ας ελπίσουμε και αυριανούς, η έξοχη μορφή της «φόνισσας» θα προκαλεί συγκίνηση και θαυμασμό. Αλλά για τους πολλούς η απλοϊκή εκείνη γερόντισσα της Σκιάθου, που έπνιγε τα αθώα κοριτσάκια για να τα λυτρώσει από τα βάσανα της γυναικείας ζωής και να απαλλάξει του οικείους των από το βάρος τους, θα είναι κάτι το ακατανόητο, όταν σήμερα τα κορίτσια μας, όχι βάρος δεν μας είναι, αλλά αντίθετα παράγοντες της δημόσιας και της οικονομικής ζωής Σήμερα έχουν κατακτήσει, τουλάχιστον στην πατρίδα μας όλο και πιο ποθητή θέση στη ζωή. Όχι μόνο τα κορίτσια της πολιτείας αλλά και της υπαίθρου, καθώς αυτά αποφοιτούν από το πλήθος των επαρχιακών σχολείων και συνήθως πρωτεύουν στα πανεπιστήμια και στους διαφόρους, για εργασία, εισαγωγικούς διαγωνισμούς.

Πού να φανταστεί ο Παπαδιαμάντης και οι άνθρωποι της εποχής του, πως οι γυναίκες της Ελλάδος θα μπορούσαν να γίνουν δικαστίνες, καθηγήτριες πανεπιστημίων, βουλευτίνες, πρόεδρος δημοκρατίας ή κορυφαίες στη λογοτεχνία και στην ποίηση…

Αλλάζουν, λοιπόν, οι εποχές και η εικόνα που φέρνει στην μνήμη μας τις γριούλες που παραστέκονταν στο νοικοκυριό της οικογένειας, δουλεύοντας κι αυτές στην εξοχή και στο σπίτι, νοικοκυρεύοντας το κάθε τι, υφαίνοντας και πλέκοντας –πλέξιμο ακόμα και κατά την πορεία- με τα ρικνωμένα ακούραστα χέρια τους, εμπρός στις πτυχωτές μακρινές φούστες, δεν υπάρχουν πλέον. Οι φροντίδες τους για τις μικρές εκκλησίες του χωριού τους ή της εξοχής τους, για τους «αγίους» των, που όταν τύχαιναν να είναι γειτονικοί προς το φτωχικό τους, τους ονόμαζαν «γείτονες» ή «γειτόνισσες», θυμίζουν στον γράφοντα σήμερα τις κυρούλες «Παναγιώτα, Διαμάντω και Μαρία που κατέβαιναν το Σαββατοκύριακο και τις γιορτές με τον ψάλτη να περιποιηθούν τους Αγίους μας (Αϊ Γιάννη Πρόδρομο – Άϊ Γιάννη Θεολόγο – Άϊ Γιώργη, όλοι κοντά στον Ευρώτα ποταμό) και με τον παπα-Σπύρο να λειτουργηθούν σ’ αυτές τις εκκλησίες. Ίσως είναι οι τελευταίες που συναντάμε σήμερα.

Βέβαια, δεν πρόκειται να γίνει «άρρωστος» κλαυθμυρισμός αυτή η νοσταλγία της υπαίθρου. Όμως, αν κάποιοι λαμπροί τεχνίτες, σαν τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, θα κατορθώσουν να επιζήσουν όχι μόνο με την αξία του έργου τους, αλλά και με την εξωτερική ηθικογραφική επινόησή τους, είναι ίσως αμφίβολο.

Εφημερίδα Λαός
ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: Εφημερίδα Λαός - Τοπική Εφημερίδα

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το Λύκειο των Ελληνίδων Βέροιας στο νηπιαγωγείο του Διαβατού Ημαθίας

Το Λύκειο των Ελληνίδων Βέροιας στο νηπιαγωγείο του...

Στα πλαίσια της δράσης μας "Το Λ.Ε.Β ντύνει τα νιάτα...

Έφυγε από τη ζωή ο Γεώργιος Ευθ. Παπαδόπουλος σε ηλικία 90 ετών

Έφυγε από τη ζωή ο Γεώργιος Ευθ. Παπαδόπουλος σε ηλικία...

Έφυγε από τη ζωή και κηδεύεται το Σάββατο 30 Μαρτίου 2024...

Τo Λύκειο των Ελληνίδων Βέροιας  στο Νηπιαγωγείο Ασωμάτων

Τo Λύκειο των Ελληνίδων Βέροιας στο Νηπιαγωγείο...

Την Τρίτη 26 Μαρτίου 2024, μέλη του Δ.Σ. του Λυκείου των...

Η  ΦΙΛΟΠΤΩΧΟΣ  ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙ  ΤΟΥΣ  ΠΡΟΣΚΟΠΟΥΣ

Η ΦΙΛΟΠΤΩΧΟΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΚΟΠΟΥΣ

Με μεγάλη μας χαρά, υποδεχτήκαμε και φέτος, τους...

ΜΑμΑ: Ένας αγώνας για καλό σκοπό!

ΜΑμΑ: Ένας αγώνας για καλό σκοπό!

Την  Κυριακή 24 Μαρτίου στο  Δημοτικό Αθλητικό Κέντρο...

Μέχρι 5 Απριλίου οι αιτήσεις για το πρόγραμμα απασχόλησης με έμφαση στην πράσινη οικονομία και τις γυναίκες  -Για κάθε θέση εργασίας η επιχορήγηση ανέρχεται σε 12.264 ευρώ

Μέχρι 5 Απριλίου οι αιτήσεις για το πρόγραμμα...

Την Παρασκευή 5 Απριλίου, λήγει η προθεσμία υποβολής...

Παρά τις παρεμβάσεις,  συνεχίζονται εσπευσμένα  και ανεξέλεγκτα οι εργασίες στον χώρο της Παλιάς Μητρόπολης Βέροιας

Παρά τις παρεμβάσεις, συνεχίζονται εσπευσμένα και...

Από την Κίνηση Ενεργών Πολιτών Βέροιας ανακοινώνονται...

ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΕΡΟΙΑΣ: Επίσκεψη κλιμακίου της  Γ.Σ.Ε.Ε. στη Βέροια, ενόψει της Γενικής  Απεργίας στις 17 Απριλίου 2024

ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΕΡΟΙΑΣ: Επίσκεψη κλιμακίου...

Με επιτυχία ολοκληρώθηκε η επίσκεψη κλιμακίου της...

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΑΡΘΡΩΝ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ # ΝΕΑ

Σχετικά άρθρα

Από τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος - Καθαριότητας και Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Βέροιας, ανακοινώνεται ότι επικαιροποιήθηκε από την ΕΜΥ, το έκτακτο δελτίο επιδείνωσης καιρού, το οποίο για την περιοχή μας,...

Ο χαρακτηριστικός ήχος και το προειδοποιητικό μήνυμα από το 112 ελήφθη πριν λίγο(απόγευμα Δευτέρας 04/9) από τους κατοίκους σε όλη την Ημαθία. Το «καμπανάκι» από την Πολιτική Προστασία χτύπησε λόγω της...

Παρουσίαση: ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΒΑΣΙΑΔΗΣ Στις ανατολικές παρυφές του Γράμμου σε ύψος 1240 μέτρων και μια ανάσα από την αλβανική μεθόριο, βρίσκεται το χωριό Πληκάτι στο οποίο γεννήθηκε το 1937 και έζησε τα πρώτα παιδικά...

-Ε.Σ.Υ., μικρομεσαίοι, ακρίβεια, EΛΓΑ και πρώτη κατοικία, στις προτεραιότητας του κόμματοςΣτα πλαίσια της περιοδείας του στην Ημαθία και Πέλλα το προηγούμενο Σάββατο(17/6), ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Αλέξης...