«Μην έχεις τα βιβλία σου για βρύση
όπου για πάντα ξεδιψά κανείς,
ποτέ σου την χαρά δεν θα την βρεις
αν μεσ’ απ’ την ψυχή σου δεν αναβρύσει
Του ιερέως Παναγιώτου Σ. Χαλκιά
Μία από τις μεγαλύτερες ανάγκες που αντιμετωπίζει ο σημερινός άνθρωπος, φίλοι αναγνώστες, είναι η ψυχαγωγία του. Και ως εσωτερική απαίτηση της ψυχής, αλλά και ως εξωτερική εκδήλωση της ζωής, η ψυχαγωγία αποτελεί σοβαρό πρόβλημα ατομικό, οικογενειακό και κοινωνικό. Όλες οι τάξεις των ανθρώπων και όλες οι ηλικίες επιζητούν την ψυχαγωγία ως μια βιολογική και ψυχική ανάγκη ως μια διέξοδο και εκτόνωση της πλήξης και της ανίας.
Μια προσεκτική τομή και ανάλυση του προβλήματος της ψυχαγωγίας θα απεδείκνυε ότι ο σημερινός άνθρωπος περιορίζει αυτήν σε υλικά μόνο αγαθά. Αγνοεί ότι: άλλο χαρά και ευτυχία και άλλο ηδονή και απόλαυση. Η χαρά και η ευτυχία αναφέρονται στην ηθική και πνευματική σφαίρα του ανθρώπου και έχουν εσωτερικό, θετικό και μόνιμο περιεχόμενο. Ενώ η ηδονή και η απόλαυση είναι στιγμιαίες καταστάσεις.
Ο αλκοολισμός, π χ., τα ναρκωτικά κ.λπ., προκαλούν στον άνθρωπο απόλαυση, όχι, όμως χαρά. Η χαρτοπαιξία, η μέθη και άλλες ψυχαγωγικές επιδόσεις προκαλούν συγκινήσεις, αλλά ασθενείς και βλαβερές. Η τοξικομανία, η σεξουαλική απελευθέρωση και άλλα ψυχοκτώνα συνθήματα, οδηγούν σε εκφυλιστικά φαινόμενα και αντικοινωνικές καταστάσεις βίας, εγκλήματος και αυτοκτονίας. Η αντινομία αυτή παρατηρείται, γιατί ο άνθρωπος δεν είναι μόνο μια φυσική ύπαρξη, αλλά κυρίως, είναι ηθική οντότητα και πνευματική προσωπικότητα. Δεν έχει μόνο υλικές ανάγκες, αλλά έχει και ψυχικές. Υπάρχει στενή σχέση μεταξύ τους και αμοιβαία αλληλεξάρτηση. Δεν κουράζεται μόνο το σώμα, αλλά και η ψυχή. Κάθε διατάραξη της ισορροπίας και αρμονίας δημιουργεί ρήγμα στις σχέσεις των δύο αυτών παραγόντων. Η ψυχή έχει τους νόμους της, η παράβαση των οποίων δημιουργεί εσωτερικές συγκρούσεις, οι οποίες ξεσπάνε υπό μορφήν ψυχονευρωτικών καταστάσεων, από τις οποίες τόσο πολύ πάσχει ο, κατά τα άλλα, υγιέστατος σημερινός άνθρωπος.
Κατά την χριστιανική ανθρωπολογία, ο άνθρωπος είναι δισυπόστατο δημιούργημα, που αποτελείται από άυλη και αθάνατη ψυχή και από υλικό και θνητό σώμα. Οι δύο αυτοί παράγοντες, σε μια αρμονική συζυγία και αδιάσπαστη ενότητα, συναποτελούν την ανθρώπινη προσωπικότητα. Λόγω, όμως, της πτώσης του ανθρώπου στην αμαρτία και τραυματισμού της ηθικής του συνείδησης, επήλθε διάσπαση της αρμονίας και ανατροπή της ισορροπίας, με αποτέλεσμα ακόμα το μεν σώμα να φέρεται πάντοτε, όπως η βαρύτητα, προς τα κάτω και να επιζητεί τα υλικά, η δε ψυχή, αντίθετα, να τείνει προς τα άνω και να επιζητεί τα πνευματικά.
Συνεπώς, η ψυχαγωγία, για να είναι πλήρης, γνήσια και ολοκληρωτική, πρέπει να ανταποκρίνεται όχι μόνο προς τις αισθητικές και βιολογικές ανάγκες του ανθρώπου, αλλά και προς τις βαθύτερες εσωτερικές επιταγές της συνείδησης και της πνευματικής φύσης του. Η πνευματική λειτουργία της ψυχής μοιάζει με την οργανική λειτουργία του σώματος. Όπως η τροφή εισέρχεται στον οργανισμό και με την κατάλληλη επεξεργασία μετατρέπεται σε χρήσιμα και αφομοιώσιμα στοιχεία, τα οποία τρέχουν και αναπτύσσουν το σώμα, έτσι και το ψυχαγωγικό υλικό, εισέρχεται στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου, δια της συνδρομής των έμφυτων κλίσεων, μεταμορφώνεται και μετασχηματίζεται σε ιδέες και αισθήματα, ακόμα σε πεποιθήσεις και φρονήματα, σε ήθος και χαρακτήρα, σε πράξεις και έργα. Τη στενή αυτή εσωτερική σχέση ψυχής και σώματος, υλικής και πνευματικής τροφής και ζωής, επισημαίνει ο Σωκράτης και παρατηρεί ότι «των σωμάτων θηλυνομένων και αι ψυχαί αρρωστότεραι γίνονται» (Ξενοφ. Οικον. Δ΄ 2) «λήθη δε και αθυμία και δυσκολία και μανία πολλάκις πολλοίς δια την του σώματος καχεξίαν εις την διάνοιαν εμπίτουσιν, ούτως ώστε και τας επιστήμας εκβάλλειν» (Ξενοφ. Απομνημ. Γ΄ 12, 6).
Πολλοί νομίζουν ότι ο χριστιανισμός είναι εχθρός της ψυχαγωγίας και της χαράς. Λάθος, πλάνη και συκοφαντία. Άλλοι πάλι, χαρακτηρίζουν την ψυχαγωγία γενικά ως αμαρτωλή επιθυμία και την αποκλείουν από τη ζωή του ανθρώπου. Και τούτο είναι λάθος και αποτελεί φαρισαϊκό κατασκεύασμα και σατανικό επινόημα. Τέτοιες αντιλήψεις είναι ξένες προς το αληθινό και γνήσιο πνεύμα του Ευαγγελίου.
Το βασικότερο στοιχείο του χριστιανισμού είναι η χαρά, η γνήσια και αληθινή χαρά. Ο χριστιανισμός δεν θέλει τον άνθρωπο ούτε μελαγχολικό και σκυθρωπό ούτε απαισιόδοξο και θρηνολόγο. Ο Χριστιανισμός εκτιμά και αξιολογεί όλα τα αγαθά της ζωής, υλικά και πνευματικά, με το αλάνθαστο κριτήριο του Ευαγγελίου. Δεν τηρεί στάση αρνητική ή εχθρική, αλλά θετική και εκλεκτική. Ο χριστιανισμός καθαγιάζει και ευλογεί όλα τα είδη της αθώας διασκέδασης. Η ανάπαυση της Κυριακής αργίας και η χαρούμενη ατμόσφαιρα των μεγάλων Θρησκευτικών, Κοινωνικών και Εθνικών Γιορτών, οι φιλικές, οικογενειακές και κοινωνικές συναναστροφές, τα τραγούδια και οι συναυλίες, οι σεμνές κινηματογραφικές και θεατρικές παραστάσεις, τα κλασικά αγωνίσματα και αθλητικά παιχνίδια, οι κατασκηνώσεις και οι εκδρομές, οι εθνικοί και πατριωτικοί χοροί, αποτελούν αστείρευτες πηγές υγιούς και αγνής ψυχαγωγίας. Σε όλα αυτά και σε άλλα παρόμοια και πολλά, μπορεί να συμμετέχει ο Χριστιανός, όχι μόνο χωρίς καμία επιφύλαξη, αλλά και με τη βεβαιότητα ότι συμμετέχει στον πανηγυρικό εορτασμό της θείας δημιουργίας.
